Küba Komünist Partisi kongresi sona erdi

Küba Komünist Partisi’nin 6. Kongresi, 19 Nisan’da yapılan kapanış oturumu ile sona erdi. Kapanış oturumuna Küba Devrimi’nin önderi Fidel Castro da katıldı. Delegelerin coşkulu alkışlarıyla karşılanan Fidel’e, Küba Devlet Başkanı Raúl Castro eşlik etti.

Kongrenin son oturumunda partinin yeni Merkez Komitesi, Sekretaryası ve Siyasi Bürosu da seçildi. Merkez Komitesi 115, Sekretarya 7, Siyasi Büro ise 15 üyeden oluşuyor. Merkez Komitesi birinci sekreterliğini Raúl Castro, ikinci sekreterliğini de José Ramón Machado üstlendi.

Diğer sorumluluklarını uzun bir süre önce bırakmış olan Fidel Castro, yeni Merkez Komitesi’nde de görev almamış oldu. Fidel, daha önce yayınladığı bir yazısında, Parti’de herhangi bir görev almayacağını, partinin yeni kadrolarla yoluna devam etmesi gerektiğini belirtmişti.

16 Nisan günü başlamış olan kongreye katılan delegeler öncelikle, kongrenin açılışında Raúl Castro tarafından sunulan ana rapor üzerinde tartıştılar. Tartışmaların ardından rapor kabul edildi.

Raporda, ülkenin içinde bulunduğu önemli momente ilişkin nesnel bir değerlendirme yapılıyor. Uluslararası karmaşık ortamın yarattığı tehlikelerin ve güçlüklerin yanında ülkenin, dezorganizasyon, bürokrasi gibi kendi sorunlarını da yarattığı belirtiliyor. Küba’nın dış politika ilkeleri, Bizim Amerika ve Üçüncü Dünya’ya karşı sergilenen bütünleşmeci ve dayanışmacı yaklaşım, ABD ile, Küba’nın bağımsızlığı, egemenliği ve kendi kaderini tayin ilkesini hiçe saymaması durumunda diyalog kurma istekliliği gibi konular vurgulanıyor. Raporda ayrıca, kongrenin en önemli gündemini oluşturan “Ekonomik ve Toplumsal Politika Esasları”na etraflıca değiniliyor. Yeni modelin işgücünü yeniden yapılandıracağı, kamu harici sektörün gelişeceği ancak bunun, toplumsal mülkiyetin özelleştirilmesi anlamına gelmediği, sosyalizmin kuruluşuna yardım edeceği, böylece devletin temel üretim araçlarının verimliliğini artırmaya odaklanacağı ve ülke için stratejik olmayan yönetsel faaliyetlerden kurtulacağı, eğitim ve sağlık gibi hizmetlerin ücretsiz sürmesini ve Sosyal Refah Sitemi’nin işleyişini kolaylaştıracağı belirtiliyor.

Rapor, günümüzde Küba ekonomisini karakterize eden aşırı merkeziyetçi modelin, tedricen, ademi merkeziyetçi bir sisteme evrileceğini, bu yeni sistemde bir sosyalist yönetim biçimi olarak planlamanın hüküm süreceğini, ancak mevcut piyasa eğilimlerinin de dikkate alınacağını vurguluyor. Ayrıca iktidarın, Merkezi hükümetten yerel hükümetlere tedrici olarak devredileceği, bakanlıklar ve diğer ulusal kurumlar karşısında, sosyalist devlet tarafından finanse edilen şirketlerin özerkliliğinin artacağı belirtiliyor. Ademi merkezileşmenin idari yapıdaki karşılığına değinilerek, bu konudaki çalışmaların iki yıldır sürmekte olduğu, Artemisa ve Mayabeque isminde iki yeni eyaletin yeni bir yapısal ve işlevsel anlayışla oluşturulmasıyla bu konudaki deneysel çalışmaların somutlandığı açıklanıyor.

Daha sonra, kongrenin en önemli gündemini oluşturan ve ülkede önümüzdeki dönemde izlenecek olan ekonomik ve toplumsal politikaların çerçevesini çizen “Ekonomik ve Toplumsal Politika Esasları” isimli metin gündeme alındı ve tartışmaların ardından kabul edildi. Karar metninde Esaslar’ın, Küba ekonomi modelinin hayata geçirilmesi, sosyalizmin devamının, ülkenin ekonomik gelişiminin, halkın yaşam düzeyinin yükseltilmesinin, yurttaşların etik ve siyasi değerlerinin ortaklaşmasının garantisi niteliğinde olduğu belirtiliyor. Buna göre Esaslar, temel üretim araçlarının halkın mülkiyetinde olmaya devam etmesinin zeminini oluşturacak, sosyalist bölüşümü tanımlayan “herkesten yeteneğine göre, herkese çalıştığı kadar” ilkesinin hayata geçirilmesini sağlayacak. Kararda, Devrim’in kazanımlarının korunmasının ve güçlüklerin aşılmasının yalnızca sosyalizmle başarılabileceği, ekonomi modelinin planlamanın öncülüğünde ve piyasa eğilimleri dikkate alınarak hayata geçirileceği vurgulanıyor.

Karara göre Esaslar, devlete ait işletmelerin daha fazla özerkliğe olmasını ve başka işletme biçimlerinin geliştirilmesini gerektiriyor. Ekonomi modeli, sosyalist devlete ait işletmelerin yanında, yabancı yatırımların, kooperatiflerin, küçük tarım işletmelerinin, intifa hakkının, kira ile işletmenin, serbest çalışmanın ve verimliliği artıracak diğer biçimlerin hayata geçirilmesini sağlayacak. Ekonomi politikası, sosyalizmin eşitlikçilik değil, bütün yurttaşlar için hakların ve fırsatların eşitliği anlamına geldiğini ortaya koyuyor ve Küba sosyalist toplumunda hiç kimsenin çaresiz kalmayacağı ilkesini vurguluyor.

Bilindiği gibi Esaslar metninin taslak hali geçen Kasım ayında yayınlanmış ve ülke çapında tartışmaya açılmıştı. Tartışma üç aşamada gerçekleşti. Aralık 2010’dan Şubat 2011’e kadar süren birinci aşamada, metni tartışmak amacıyla 163.079 adet toplantı yapıldı ve bu toplantılara 8.913.838 kişi katıldı. Kongrede açıklandığı üzere, bu toplantılarda 3.019.471 adet görüş belirtildi. Böylece tüm toplum, metni tartışmış oldu. Metin, ortaya konan görüşler üzerinden gözden geçirildi ve genişletildi. İlk taslakta 291 madde bulunuyorken, gözden geçirme sürecinin sonunda madde sayısı 311’e yükseldi.

İkinci aşamada, bütün eyaletlerden toplam 978 kongre delegesi ve 216 davetli, oluşturulan beş komisyon aracılığıyla metni yeniden ele aldı. Bu tartışmanın sonucunda metne yeni şekli verildi.
Üçüncü aşama ise kongre esnasında gerçekleşti. 986 delege ve 97 davetli, yine beş komisyon aracılığıyla metni son kez tartıştı. Toplumun ortaya koyduğu görüşlere paralel olarak nihai şekli verilen metin, iki yeni maddenin eklenmesiyle 313 maddeden oluşmuş oldu.

Kongre, hükümete, Esaslar’ın uygulanması ve geliştirilmesi amacıyla bir Kalıcı Komisyon kurma görevi verdi. Ayrıca, yapılması gereken her işlevsel, yapısal ve ekonomik değişikliğin hukuki ve kurumsal zeminini oluşturmak için gerekli olan yasal düzenlemelerin yapılması için meclis, hükümet ve ilgili kurumlara yönelik bir tavsiye kararı alındı. Küba Komünist Partisi’ne, Esaslar’ın denetimi ve teşvik edilmesi görevi verildi.

Bunun dışında kongrede, Merkez Komitesi’ne, Halk İktidarı’nın organlarının, seçim sisteminin ve idari yapılanmanın mükemmelleştirilmesi için gerekli öncülüğün hayata geçirilmesi görevi verildi.

Daha önce, idari yeniden yapılanmanın pilot adımı olarak Artemisa ve Mayabeque ismindeki iki yeni eyalet oluşturulmuştu. İlgili kararda, bu eyaletlerdeki çalışmaların yakından izlenmesi ve yeni yapılanmanın üzerinde çalışılması gerektiği belirtildi. Bu alanda var olan kısıtların ortadan kaldırılması, eyalet başkentlerinin, özellikle de Havana’nın yapılanmasının gözden geçirilmesi ve yeniden tanımlanması gereği vurgulandı.

Kongre’de, partinin Ulusal Konferansı’nın toplanması kararı da alındı. Konferansta çalışma yöntem ve biçimleri, partinin kadro politikaları ve kadro yapılanması, parti tüzüğü ve diğer parti içi metinler ele alınacak.

Parti’nin 6. Kongresi ile birlikte, bir süredir gündemde olan, özellikle ekonomik ve idari alandaki bazı önemli yenilikler resmiyet kazanmış oldu. Küba, böylece yeni bir döneme adım attı. Bu yeni dönemin, uygulamaların sonuçlarının daha somut olarak belirginleşmesiyle birlikte, beraberinde yeni tartışmalar getirmesi kaçınılmaz gibi görünüyor.

Murat Akad