Lancet dergisinde Venezuela’daki darbe girişiminden hemen sonra, geçen gün yayımlanan ve Devlet Başkanı Nicolas Maduro’nun sağlık politikalarını hedef alan bir makale, derginin ülkedeki ABD destekli muhalefetin bilim dünyasındaki sözcülüğüne mi soyunduğu sorusunu akıllara getiriyor.
Dergide geçmişte de belli aralıklarla “kriz”, “kaos”, “insani aciliyet”, “çöküş” gibi iddialı başlıklarla, Venezuela’da sağlık sisteminin kötüye gittiğine dair yazılar yayımlanmaktaydı. Bazıları geçtiğimiz hafta kendi kendini devlet başkan ilan eden Guaido’nun da mezun olduğu özel üniversite olan Andres Bello Katolik Üniversitesi kaynaklı, bir bölümü ise genellikle davet üzerine yazılan tek yazarlı ve rapor tipi olan bu yazıların dilinde ortak bir nokta dikkat çekiyor. Araştırma yöntemi, odaklandığı başlık ne olursa olsun, halk sağlığına dair sorunlar dile getirilirken Venezuela’daki ekonomik krizin ve gıda, ilaç, tıbbi malzeme tedariğindeki yetersizliklerin esas sorumlusu olarak küresel emperyalist sisteme, ABD ambargosuna ve piyasa düzenine hiç değinilmiyor; yalnızca hükümetin ve bakanlığın sağlık politikaları eleştiriliyor. Yazıların bazılarının yayımlanma tarihi ise dikkate değer. Örneğin doğrudan ve açıkça hükümeti hedef alan bir editör yazısı, geçtiğimiz yıl mayıs ayında yapılan başkanlık seçimlerinden hemen önce yayınlanmış.
Chavez ile birlikte başlatılan “Barrio Adentro sağlık programı”nda ilk altı ay boyunca anne sütü almış bebekler ve anneleri programdan "mezun" oluyor.
Haftalık periyotta yayımlanan dergide darbe girişiminin ardından, iki günden kısa bir süre içinde, Venezuela’da bebek ölümlerinin artış eğilimi sergilemekte olduğuna ilişkin bir yazı daha çıktı. Organize olunsa ancak bu kadar yakın bir zamanlama olabilirdi diye düşündüren ve “bu duruma müdahale edilmeli” diye bitirilen yazı, Bolivarcı iktidarın ilk yıllarındaki iyileşmenin özellikle 2000’lerin ikinci on yılında tersine dönüp hızla kötüleştiğini vurguluyor. Sadece sıcak gündem olduğu için bu hafta yer verilmiş olması bir dereceye kadar inandırıcı olabilecek makale hiç zaman kaybetmeksizin hükümet karşıtlığını gizlemeyen burjuvazinin sesi CNN tarafından da haberleştirildi. Bebek ölümlerinden bahsettiği ilk paragrafın altına Maduro ve Guaido’nun yan yana fotoğrafları ile verilen haber de meseleyi “kötü yönetim”e bağlıyor.
Halbuki Venezuela’da Bolivarcı iktidarın başından beri en önemsediği başlıklardan biri toplumun sağlığı oldu. Bu kapsamda atılan adımlar sayesinde temel sağlık göstergelerinde büyük bir hızla iyileştirmeler sağlandığını, yoksul mahallelerde pek çok aileye ücretsiz sağlık hizmeti götürüldüğünü, Küba ile kurulan işbirliği üzerinden ülkeye çok sayıda nitelikli sağlık çalışanının geldiğini unutmamak gerekiyor.
Ne yazık ki son birkaç yılda sağlık alanındaki gelişmelerin duraksadığı, beslenme ve bakım yetersizliklerinin artmakta olduğu sır değil. Büyük ölçüde kamusal olsa da, özel sektörün bırakılan boşluklara yerleşebilmesi ve oldukça pahalı hizmet vermesi, doktorlar başta olmak üzere sağlıkçıların çeşitli gerekçelerle ülkeyi terk etmesi ve temel olarak ülkenin emperyalizmin ekonomik saldırısı altında oluşu bu zorlukların altında yatan gerçek sebepler.
ABD destekli bir darbe iktidarının ise, ülkede kamusal olan ne varsa hepsinden rahatsız olan ve kendi gününü bekleyen burjuvaziyi memnun etmesinden başka bu sorunları çözmesini beklemek gerçek dışı. Halkın ve sağlık çalışanlarının, sağlığı pazarlayan düzene geçit vermemesi ve hak ettikleri eşitlikçi sistemi kurmakta ısrar etmelerinden başka çözüm bulunmuyor. Tıpkı Küba’da olduğu gibi Venezuela'nın bebeklerini kurtarması da ancak bu şekilde mümkün.
Kaynaklar:
https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(16)00277-4/fulltext
https://www.thelancet.com/journals/langlo/article/PIIS2214-109X(18)30479-0/fulltext
https://edition.cnn.com/2019/01/24/health/infant-mortality-venezuela-stu...
Küba’dan Venezuela’ya: http://haber.sol.org.tr/blog/sinifin-sagligi/ceviren-akif-akalin/ana-coc...
Görsel: http://www.socialmedicine.org/2008/11/30/latin-american-social-medicine/...