Orta Doğu'da çılgınca akraba evliliği

Yeni genom çalışmalarına göre, akraba evliliğinin Türkiye ve başka Orta Doğu popülasyonlarında bıraktığı genetik izler, dünyanın başka popülasyonlarından on kat daha yoğun. Gelenek 9 bin yıldır devam ediyor.

bilimsoL

Akraba evliliği geleneği, Orta Doğu'da geleneksel aile yapısı ve kültürlerinin zararlarının en bariz örneklerden. 

Akraba evliliği sonucu çocuklarda nadir gözüken, çekinik genetik hastalıklar ortaya çıkabiliyor. Buna rağmen gelenek bölgede devam ediyor.

Yeni yayımlanan bir çalışmada en batıda Fas'tan en doğuda Pakistan'a kadar "Geniş Orta Doğu" coğrafyasından 1100 bireyin genetik verisi incelendi. Çalışmada Türkiye'den de 140 birey yer aldı.

Genel olarak incelenen bölgelerdeki genetik profiller birbirine benzerken, şaşırtıcı olmayan biçimde Kuzey Afrikalıların diğer Afrikalılara, Türkiyelilerin ise Avrupalılara, diğer Orta Doğululara göre daha fazla benzediği görüldü.

Çalışmada ayrıca her popülasyonda genom içindeki homojenlik ölçülerek, akraba evliliğinin yoğunluğu tahmin edildi. 

Akraba evliliği çok olduğunda her bireyin anneden ve babadan gelen genleri birbirine benziyor. Ebeveynleri akraba olan bireyler genetik olarak, ailesinde akraba evliliği olmayanlara göre genetik olarak daha homojen oluyor.

Makalede Türkiye dahil tüm Orta Doğu popülasyonlarında akraba evliliği endeksi, Avrupa, Uzak Asya ve Afrikalı popülasyonların on katı çıktı.

Orta Doğu'da uzun süredir devam eden aşırı akraba evliliği sonucu zararlı mutasyonların bir miktar elenmesi beklenebilirdi. Ancak çalışmada doğal seçilimin böyle bir etkisi tespit edilemedi. Bunun bir sebebi zararlı mutasyonların tahmin edilmesinde güçlük ve popülasyon tarihindeki özgünlükler olabilir. 

Öte yandan fenilketonüri birçok çekinik genetik hastalığın görülme sıklığı Türkiye ve Orta Doğu'da dünyanın başka yerlerinden daha yüksek. 

Çalışmanın bir eksikliği ise karşılaştırma için Hindistan'dan örnek incelenmemiş olması. Çünkü bu bölgede de akraba evliliğinin yüksek olduğu ve genetik olarak iz bıraktığı daha önceki çalışmalardan biliniyor.

9 bin yıl önce başlamış

Geçen hafta yayımlanan bir antik DNA çalışmasında ise İranlı ilk çiftçilerden birinin genomu dizilendi.

Zagros Dağları'nda bir mağarada bulunan bireyin 9 bin yıl önce yaşamış bir çiftçi olduğu tahmin ediliyor.

Antik çiftçinin genomundaki bazı bölgelerin aşırı homojenliği, akraba evliliği geleneğinin daha o dönemde başladığına işaret etti. 


İlgili makaleler: 

Scott vd, 2016, Nature Genetics, “Characterization of Greater Middle Eastern genetic variation for enhanced disease gene discovery”, dx.doi.org/10.1038/ng.3592 

Broushaki vd, 2016, Science, “Early Neolithic genomes from the eastern Fertile Crescent", dx.doi.org/10.1126/science.aaf7943

Görsel kaynağı: İHA.