Kök hücreden ilk kez fare üretildi

Çin’de iki araştırma grubu birden uyarılmış pluripotent kök hücrelerden (iPS) fare üretmeye başardılar. Aralarında bir yarış olduğu bildirilen grupların, sonuca aynı anda ulaştıkları açıklandı. Bu son gelişme ile hücrelerin gelişme potansiyelleri ile ilgili önemli bir soru da cevaplandırılmış oldu.

2006 yılında Kyoto Üniversitesi'nden Shinya Yamanaka tarafından iPS hücreleri ilk defa geliştirildiğinden bu yana, araştırmacılar bu tür hücrelerden tam bir memeli hayvan oluşturulup oluşturulamayacağını merak ediyorlardı. Nature ve Cell Stem Cell dergilerinde bu hafta yayınlanan iki deney raporu ile en azından fareler için bunun mümkün olduğu ortaya çıkmış oldu.

Pekin’deki Çin Bilimler Akademisi’nde Xiao-Yang Zhao önderliğindeki araştırma grubu, yetişkin farelerden elde ettikleri hücrelerin yapısını genetik bir hile yardımıyla programlayıp embriyonik hücrelere dönüştürdüler. Nature dergisinin 23 Temmuz 2009 haberine göre Çinli bilim insanları bu iPS hücrelerden fareler üretmeyi başardılar.

Yeni farelerin sadece kullanılan kök hücrelerden olduğunu garanti altına almak için biyolojik yöntemlere başvuruldu. Raporda sadece 27 canlı doğum gerçekleştiği, en iyi hücre dizilimi ve en uygun yöntemler ile 624 embriyodan sadece 22 tanesinin canlı doğum ile sonuçlandığı ve başarı oranının %3,5 olduğu bildirildi. Üretilen ilk fareye ufaklık anlamına gelen “Xiao Xiao” adı verildi. Üretilen farelerin bazılarının kısır olmaması üzerine vurgu yapan araştırmacılar, farelerin arasında ki 7 haftalık bir erkeğin, bir dişi fareyi döllediği ve baba olacağını söylediler.

Almanya’nın Münster kentinde ki Max Planck Moleküler Tıp Enstitüsü’nden araştırma görevlisi Holm Zaehres haber hakkında “Bu detay bir gelişme.” yorumunda bulundu. iPS araştırmalarında uluslararası öncü kurumlardan biri olan kurumun çalışanı, Çin’li meslektaşlarının çalışmalarında yeni olan kısmın doğurgan farelerin sadece iPS'lerden üretilebileceğini göstermesi olduğunu, farklı yapılardaki kök hücrelerin harmanlanması ile daha önceleri fare üretilmiş olduğunu ama sadece iPS kullanarak bunun ilk defa gerçekleştiğini kaydetti.

Pekin'de bulunan Canlı Bilimleri Ulusal Enstitüsü'nde Shaorong Gao önderliğindeki ikinci grup ise Cell Stem Cell dergisinde yine 23 Temmuz 2009'da benzer sonuçlar içeren bir rapor yayınladılar. Grup benzer bir yöntem ile yaşayan fareler elde etmeyi başardı ve farelerden biri yetişkin olana dek yaşadı. Gao'nun grubu şu anda erişkinliğe ulaşan bu tek fareyi çiftleştirip doğurganlığını araştırmaktalar.

Umut ve kaygı veren kök hücre
iPS hücreleri bir çok umudu ve kaygıyı beraberinde getiriyor. İnsan derisi, saç gibi her insandan kolayca elde edilebilen numunelerle elde edilebilen iPS hücreleri, laboratuvar ortamında gençleştirildikten sonra hastanın zarar görmüş organlarına veya vücudundaki çeşitli bölgelere adapte edilerek bir nevi terzilik işlevi görebiliyorlar. Bu hücreler hastanın kendisi ile ayı genetik malzemeye sahip olduklarından vücut tarafından reddedilmiyorlar. Bu önemli özellik iPS hücre araştırmalarında son 3 yılda meydana gelen artışın en önemli sebebini oluşturuyorlar.

Ancak Xiao-Yang Zhao'nun vurguladığı önemli bir nokta ise araştırmalarının, iPS hücrelerin insan yaratmada kullanılmasının önünü açmak amaçlı olmadığıydı. Bu hücreler şu ana kadar embriyonik hücrelerin yaptığı herşeyi yapabiliyorlar ve bu son haber ile insan yaratmada ki son engelde aşılmış oluyor. Bu sonuçlar ile en azından “kavramsal” olarak insanın derisinden veya kanından alınabilecek her hangi bir DNA örneği ile çocuğunun olması mümkün hale gelebilecek.

soL - DIŞ HABERLER