Yeryüzündeki yaşam izleri, tek hücreli bakterileri takip ederek milyarlarca yıl öncesine dek sürülebilir. Tek hücrelilerin oluşumundan 3 milyar yıl sonra ortaya çıkan çok hücreli yaşam hızlı bir şekilde farklılaşmıştır.

Sağduyumuz hayvan evriminin okyanuslarda başladığını, çok sonralarında karasal ortamlarda devam ettiğini söyler.

Fakat Güney Çin’de, antik kayalardaki örnekler üzerine çalışan bir ekip, paleontolojik (fosil bilimi) kayıtlardaki ilk hayvan fosillerine, sanıldığı gibi deniz çökeltilerinde değil antik göl birikintilerinde rastladı.

Yer Bilimleri bölümünde jeoloji profesörü olan Martin Kennedy, okyanuslardaki hayatın en azından günümüzde göllerdekinden çok farklı olduğunu bildiklerini ve okyanus ortamının, evrimin hızına oranla kısa ömürlü olan özellikleriyle göllerden çok daha kararlı ve sürekli olduğunu belirtiyor. Bu bağlamda, ilk kanıtların okyanustan çok daha değişken olan göl ortamında bulunması şaşırtıcı.

Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinin 27-31 Temmuz, internet baskısında yayınlanan araştırma, yeryüzündeki ortamın hangi yönlerinin değişerek evrime olanak verdiği sorularını yöneltiyor.

Çalışmada, araştırmacılar en eski fosil yataklarından biri olan ve oldukça korunmuş 600 milyon yıl öncesine ait fosiller barındıran Güney Çin’deki Doushantuo Oluşumu’na odaklanıyorlar. Bu fosil yatakları hiç olgun birey barındırmamaktadır. Bunun yerine, fosillerin çoğu, hayvan embryosu olduğu düşünülecek şekilde hücre yığınları halinde gözlemlenmektedir.

Çalışmanın baş yazarı Tom Bristow, bu bölgede rastladıkları ilk alışılmadık bulgunun, alüminyumun sulu bir silikat hali olan “smektit” adı verilen kil mineralinin bolluğu olduğunu belirtiyor. Bu yaştaki kayalarda smektitin normalde diğer kil tiplerine dönüşmüş olması gerektiği halde Güney Çin kayalarında böyle bir dönüşümün gerçekleşmediği ve genelde tuzlu ve bazik göllerde rastlanılan koşullar sonucu oluşacak şekilde özel bir kimyaya sahip olduğu gözlenmiş.

Bu çalışma ayrıca Güney Çin’deki pek çok yöreden yüzlerce kaya örneği toplayıp, X-ışını kırılımı ile mineral analizleri ile daha pek çok jeokimyasal verinin toplanması ve analizlerini de içeriyor.

Bristow, tüm bu analizlerin sonucunda, kayaların minerallerinin ve jeokimyalarının deniz suyu birikintileri ile uygunluk göstermediğinin görüldüğünü söylüyor. Dahası Güney Çin’in sadece bazı yörelerinde smektit bulduklarını ve bunun deniz birinkitilerinden beklenen düzenlilikte olmadığını belirten Bristow, bunun fosilleri barındıran kayaların deniz kökenli olmadığını gösteren önemli bir bulgu olduğunu, tüm bu kanıtlar bir araya getirildiğinde de ilk hayvanların bir göl ortamında yaşamış olduğu anlamına geldiğini söylüyor.

Bu yeni çalışma, bilim insanları için ilk hayvanlardan bazılarının nerelerde yaşadığı ve hangi çevresel koşullarının ortaya çıkmalarına olanak verdiği sorularına ışık tutarak, ilk hayvanların nasıl ve neden ortaya çıktıkları gibi daha kapsamlı soruların cevapları için bilgi oluşturmaktadır.

İlk fosillerin deniz çökeltilerinde bulunmamış olmasının şaşırtıcı olduğunu söyleyen araştırmacılar, aynı yaştaki hatta daha yaşlı organizmaların deniz ortamlarında da varolmuş olabileceğini ancak henüz bulamamış olmalarının da mümkün olduğunu belirtiyorlar. Fakat yine de bu son çalışma ışığında hayvan evrimin, ilk kez göllerde gerçekleşmiş olabileceği ve göllere özel bazı koşullara bağlı olabileceği heyecan verici bir olasılıktır.