Büyük deneye zorunlu mola

CERN’in parçacık fiziği alanındaki en büyük deneyi, birkaç gün önce meydana gelen elektrik arızasının yarattığı sorunların giderilmesi için iki ay süre ile durduruldu.

soL (HABER MERKEZİ) Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN), yüksek enerji fiziği alanının en kapsamlı çalışmalarından biri olan parçacık fiziği deneyini, iki aylık bir tamir süresi öngörerek durdurma kararı aldı. Birkaç gün önce meydana gelen elektrik arızasında, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nın (LHC) mıknatısları arasındaki elektrik bağlantısında hata tespit edilmiş, arızanın giderilmesinin ardından, deney kaldığı yerden devam etmişti.

Merkezin sözcüsü James Gillies dün yaptığı açıklamada, yorum yapmak için çok erken olduğunu ancak, hatalı elektrik bağlantısının yarattığı arızanın, aşırı soğumuş helyum sızıntısına neden olduğu için deneyi durdurduklarını söyledi. 10 Eylül günü başlatılan deneyde, LHC çalıştırıldıktan sonra alınan ilk veriler, tek ve çift yönlü proton hareketinin başarıyla sağlandığını göstermişti. 18 Eylül Perşembe günü yaşanan elektrik arızasının tahmin edilenden daha fazla sonucu olduğunu tespit eden CERN ekibi, bu nedenle deneyi iki ay süreyle durdurdu.

"Başlangıç, süreçten daha önemli"
Tamirin başlayabilmesi için, aşırı soğumuş helyum sızıntısının meydana geldiği ünitenin, mutlak sıfır noktasına (eksi 273 santigrat derece) kadar ısıtılması gerekiyor. Sadece bu işlemin iki hafta süreceği belirtiliyor. Deneyin başlatılmış olmasının sonraki süreçlerde elde edilecek veriler kadar önemli olduğunu vurgulayan bilim insanları, bu anlamda CERN'in deneyini başarılı bulduklarını söylüyorlar.

Uzun soluklu bir hazırlık aşamasının ürünü olan LHC'de, protonlar ışık hızının yüzde 99,9'u hızında fırlatılıyor ve karşılıklı ve tek yönlü hareketleri ile çarpışmaları gözleniyor. Toplam 100 katrilyon proton-proton çarpışması gerçekleşeceği belirtilen LHC 10 yıl süreyle yılda ortalama 10 milyon saniye çalıştırılacak. Bunun, sadece bir tane LHC deneyinin sonucu olduğunu belirtelim. Kapsamlı ve uzun sürecek olan deney, evrenin oluşumu ve kütle hakkındaki sorulara yanıt arıyor. Bilim insanları, böyle bir deneyin, LHC'den beklenenlerden (supersimetri, Higgs parçacığı, kara delik, ekstra boyutlar) sadece birinin bile gözlenmesi halinde, fizik alanında devrim niteliğinde olacağını vurguluyorlar.