Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS), belli bir işleve sahip, üniversitede okuyacak öğrenciyi seçiyor. ÖSS, ortaöğretimde eşdeğer öğrenim olanağı bulmuş öğrenciler arasından şeçme yapmıyor. ÖSS, özel okullarla devletin özen gösterdiği okullarda okumuş ve kendisine diğerlerinden daha çok yatırım yapılmış çocukları seçiyor.
Koca Milli Eğitim Bakanı'nın, "Çocuklara bedava ders kitabı dağıtıyoruz, eğitimde eşitliği sağladık" demesine bakmayın. Özellikle ortaöğretimde hiçbir konuda eşitlik yok. Bakanlığın Fen liseleri, Anadolu liseleri ve imam hatip liseleri gibi gözde okulları var. Bakanlığın gözde okulları yıllardır tarikatlar tarafından paylaşılmış durumda. Bakanlık ayrıca özel okulları da destekliyor. Özel okulların önemli bir bölümü de cemaat okulları. Dolayısıyla AKP ve bakanlık, bu okullarda okuyan güçlü dini eğilimler edinmiş kişilerin ünvirsiteye geçmesini istiyor. Geçen sonbaharda ODTÜ tarafından yapılan bir araştırmada eğitim fakülteleri öğrencilerinin çoğunluğunun dini eğilimleri güçlü kişiler olduğunun anlaşılması, bu durumu doğrulamaktadır.
Şu anda, AKP'nin ÖSS ile ilgili temel sıkıntısı, imam hatiplerin önündeki katsayı sorunudur.
Üniversite kontenjanları, yükseköğretim görmek isteyenlerin beklentilerine göre belirlenmiyor. Kontenjan olacaksa, sağlıklı olan yol kontenjanların toplumsal gereksinimlere göre belirlenmesidir. Gereksinim duyulan alanlara öğrenci gelmesinin sağlanması için katsayı uygulanması aranması da doğaldır. Belirli alanlarda okuyacaklarda belirli niteliklerin (örneğin laik ve demokratik bir ülkede öğretmen, siyaset bilimi ve hukukçu olacaklarda çağdaşlık ölçütü) aranması da doğaldır; toplumsal amaçlarla da uyumludur.
Bu bağlamda Türkiye'nin temel sorunu, kontenjanların toplumsal gereksinimlere göre değil de siyasal yatırım alanı olarak belirlenip kullanılmasıdır. Her yere ilahiyat fakülteleri ile donatan YÖK'ün 1999 yılında ÖSS'de katsayı uygulaması getirmesi de, bugünkü YÖK'ün ÖSS'de değişiklik yapmak istemesi de "eğitsel" olmanın ötesinde "siyasal" içeriklidir. İlahiyat fakültesindeki atıl kapasiteyi gerekçe göstererek bu fakülte kontenjanlarının artırılmak istenmesi ile imam hatiplere, öğretmen, vali, hakim olmanın yolunun açılması benzer amaçlı isteklerdir.
Koca Cumhurbaşkanı'nın açıkca, cemaatçi nitelikteki sivi toplum kuruluşu üyelerine, "Kentinizdeki üniversitede oyların çoğunluğunu alabilecek ortak bir aday bulup destekleyin" önerisi, belirli amaçla yapılmış bir öneridir. Bu eğilimdeki bir Cumhurbaşkanı ile onun ve AKP'nin neredeyse dümen suyuna girmiş YÖK Başkanı ile ÖSS'de toplumsal gereksinimlere yönelik değişiklik yapılması neredeyse olanaksızdır. ÖSS'de yapılacak olan değişikliklerin eğitim sistemine bir yararı olmayacaktır. Özel dershanelerin etkisi azalmayacak, bilakis daha da artacaktır. ÖSS yolu ile seçilecek öğrenci, bilme-ezberleme-anımsama ve kısa sürede doğru seçeneği bulma becerisi gelişmesi için, iyi okulları kazanması için, özel hocalardan, özel dershanelerden, abi ve ablalardan ders aldırarak kendisine en çok yatırım yapılmış çocuklar olacaktır. ÖSS'deki değişim, bir gıdım da olsa, ortaöğretimin demokratikleşmesine, bilimselleşmesine, çağdaşlaşmasına, öğrencilerin de bu değerlere sahip olmasına, okullar arasındaki eşitsizliğin giderilmesine, öğrencinin toplumsallaşmasına yol açmayacaktır.
ÖSS'deki olası değişiklikler, üniversitelerde de olumlu gelişmelere yol açmayacaktır.
ÖSS değişikliklerinin olası beklentisi, dini değerleri yüksek kişilerin daha büyük oranlarda yükseköğretime katılması ve dini değerlerini yoğunlaştırarak yükseköğretimden mezun olmasıdır.