Japonya’da kadın üniversiteleri

Türkiye’de yönetici sınıf Japonya’da gördüğü çoğu şeyi hemen alıp Türkiye’de uygulamaya çok hevesli gözüküyor. Kadın üniversitesi kurma fikri bunun tipik bir örneği.

İlk olarak Japonya’da kadın üniversitelerinin tarihçesine göz atalım, sonra bunların nereye evrildiğini konuşalım.

Japon kadın üniversitesinin tarihçesi

II. Dünya Savaşı öncesinde Japonya’da böyle bir üniversite yok; zaten kadınlar üniversiteye gidemezmiş. Kültürel olarak yasak. Bu hak yalnızca erkeklere verilmiş. II. Dünya Savaşı sonrasında yalnızca kadınların gittiği, adları kadın üniversiteleri olan eğitim kurumları oluşturulmuş. Çoğu eskiden yüksek okul satüsünde olan eğitim kurumları savaş sonrasında üniversitelere dönüştürülmüş ve kadınlara tahsis edilmiş. Bu noktaya kadar gelişmeler ileri bir adım gibi gözükebilir, gerçekte bu üniversiteler kadınların ikinci sınıf muamelesi görmelerine katkı sağladığı için ilerici demek oldukça zor.

Japon muhafazakarlığı kadın erkek eşitliğini yok sayar, kadınları bu eşitsizliği kabul etmeye zorlar. Kadın üniversiteleri bu eşitsizliğin yeniden üretiminde önemli rol üstlenmişler.

Bu nasıl gerçekleşiyor?

Örneğin Tokyo devlet üniversitesinde kadın ve erkek öğrenciler birlikte eğitim görüyorlar, ama Tokyo üniversitesinden mezun bir kadın öğrencinin aynı üniversiteden mezun bir erkekle evlenmesi geleneksel olarak çok mümkün olmuyormuş. Çünkü Japon toplumunun muhafazakarlık kültürüne göre iki eşit arasında evlilik iyi değildir. Erkele kadın arasında seviye farkı muhafaza edilmelidir. Bu verili durum karşısında kadınlar Tokyo üniversitesi yerine II. Dünya Savaşı sonrasında kurulan kadın üniversitelerine yönelerek hem kaliteli eğitim alıyorlar hem de kendinden daha üst bir seviye olarak tanımlanan Tokyo üniversitesi mezunu bir erkekle evlenebiliyor. 

Bu durum kadın üniversitelerinin eğitim kalitesini aşağıya çekmiyor, aksine zeki kadın öğrencileri de çekebilme imkanı bulan kadın üniversiteleri bir süre cazibesi yüksek üniversite olarak varlığını sürdürmüş. 

Kadın üniversitelerinin karşılaştığı sorunlar

Gel zaman git zaman Japon muhafazakarlığı kadınları ikna edemez hale gelmeye başlayınca kadın üniversitelerinin cazibesi düşüş eğilimine girmiş. Eğitimin kalitesizleşmesinden değil, kadın üniversitelerine başvuran kadın nüfusunun azalmasından dolayı sözü edilen üniversitenin cazibesi düşme eğilimine girmiş. 

Bu genel eğilim son yıllarda daha da netleşmiş, çünkü Japonya’da nüfus artış hızı eskiye oranla düştü. İstatistiki verilerin gösterdiği üzere Japonya’da nüfus azaldığı için kadın üniversitelerine başvuru da azalıyor. Ancak ilgi azlığı nüfus azalışı ile sınırlı değil. Japonya’da kadın üniversitelerine ilgi gösteren kadın öğrenci sayısında belirgin bir düşme eğilimi olmasının bir başka nedeni, kadınlar eskiye oranla muhafazakar kültürel değerleri daha az dikkate alıyorlar. Erkekler seviye farkını halen önemserken, kadın öğrenciler için bu öncelikli kültürel bir değer olmaktan çıkmaya başlamış. Yeni nesil içinde evliliği önemseyen kadınların sayısı eskiye oranla azalıyor. 

Erkekle kadın öğrenci arasında eskiden oldukça önemli sayılan seviye-statü farkı son zamanlarda önemli kültürel bir değer olmaktan çıkmaya başlamış. Japon muhafazakar kültürünü besleyen kurumlar artık bu işlevi yerine getiremez hale geliyor. Kadın üniversiteleri bu gerçeği yansıtan önemli bir eğitim kurumu.

Bütün bunlar kadın üniversitelerini kapanma tehlikesi ile karşı karşıya bırakabilirmiş. 

Bu durum karşısında Japon toplumu iki seçeneği tartışmaya açmış: a) kadın üniversitelerine erkek öğrenciler de kabul edilmeli, b) bir kadın üniversitesi kendisinden daha büyük karma eğitim veren üniversitelerle birleşebilmeli. Son tahlilde iki seçenek te karma eğitime yönelmekte. 

Kısaca, Türkiye’de yönetici sınıfların Japonya’dan öykündüğü kadın üniversiteleri muhafazakarlığı besleyebilir, ancak bunun da bir etki sınırı olduğu yine Japonya örneğinde görülüyor. İktidar ilk ve orta öğretimi yaz boz tahtasına çevirerek muhafazakarlığı beslemeye çalıştı, şimdi sıra üniversitede kadın öğrenciler üzerinden kadın üniversiteleri aracılığı ile mi? Yakında ortaya çıkacaktır.