Kerem Esenoğlu'nun “Bütün solcular hıyardır” başlıklı yazısı 22 Mart 2013 Cuma tarihli soL Gazetesi'nde yayımlanmıştır.
Halil Berktay’ın Zaman gazetesiyle yaptığı söyleşinin başlığını, yani “solcuyken çok hıyarlık yaptım” cümlesini görünce, onu sevmeyenlerin vereceklerini sandığım malum tepkiyi vermedim ben, doğrusunu isterseniz. Yani, bir çoğumuzun dilinin ucuna gelen “Şimdi de hıyarlık yapıyorsun” çıkışı, lütfen inanın, aklıma gelmedi. Kibarlığımdan değil tabii. Berktay’ın kendisini eleştirir gibi yapıp, artık azılı düşmanı olduğu solculuğa hakaret amacıyla söylediği cümledeki “hıyar” sözcüğünü pek sevdiğimden, ona övgü anlamı taşıyacak olan “hâlâ hıyarlık yapıyorsun” cümlesini kuramam zaten ben. Çok ama çok güzel bir insan eylemi olan “hıyarlık yapmak” tutumu, kişisel olarak kendimi bildim bileli yaptığım en soylu iştir ayrıca.
Berktay’ın “solculuk zamanında” çok hıyarlık yaptığını söylemesi, kendisine yönelik, hiç ama hiç de hak etmediği muazzam bir övgüdür. Bence Berktay “solcu” olduğunu sandığı zaman da, şimdi de asla “hıyarlık” yapacak biri değil. Bu bencillikle, bu değer aşınmasıyla, bu egemenler yanında saf tutmakla hıyar olmasına olanak yok onun. Solcu olduğunu sandığı zamanlarda, kimseyi dinlemediğini, ukalalık yaptığını belirterek, bunları “hıyarlık” olarak adlandırıyor. Demek ki, kötü kimi tutumlar, “hıyarlık” ona göre. Yanlış. Solcuyken yaptığı hıyarlık değil, “Halil Berktay’lık”tı bence, ki, bu ukalalığı, çok bilmişliği, kibirliliği Taraf’da da sürdürüyor hâlâ.
Sıkıntı ya da acı çekeceğini, hırpalanacağını bile bile inandıklarında ısrarlı olanlar, toplumun enayisi sayılırlar biraz da. Kendisinden çok başkalarını düşünenlere enayi dendiği malum. Buna hiç de aldırmayan gönlü geniş bir çok solcu, “enayi görünmek”ten gocunmaz. Yaptığının iyi, soylu olduğuna inananlar bu tür “alayvari” yaklaşımları ciddiye almazlar. Aksine, egemen söyleme kapılmayan, faydacı olmayan, nemalanma peşinde koşmayanlara “alemin hıyarı” muamelesi yapılır. Bunu zevkle kabul ederiz biz solcular, ama çoğumuz, hıyarın anlamını bilerek yapmayız bunu. Yine çoğumuz, “hıyar”ı Berktay gibi anlarız. Yanlış.
Öztürk Serengil vardı bir zamanlar. Yeşilçam emekçileri örgütlenip sınıfsal mücadeleye katıldıklarında, bunun dışında kalanlardan biri de oydu. “Yeşilçam’da sağcı olan tek hıyar benim” demişliği vardır, hiç unutmam. O da Berktay gibi anladığı için hıyarı, hem çokça belli olan lumpenliğine, hem de Yeşilçam çoğunluğunun dışına düşmüş oluşuna yakıştırmıştı bu sözcüğü. Oysa hıyar değil, sağcıydı Serengil. Onda da hıyar olacak, hıyarlığın ağırlığını kaldıracak yürek yoktu. Yaptığının aslında “salaklık” olduğunu, yani asıl çıkarının solculukta olduğu gerçeğini reddettiğini kabul eder bir tonda sarf etmişti o cümleyi, hakkını yemeyeyim. O da Berktay gibi anlıyordu hıyarı. Yanlış.
Hıyar olmak herkesin alabileceği bir tutum değil. Bir kere yardımlaşma duygusuna sahip olacaksınız. Paylaşımcı bir yanınız olacak. Bencilliğin yanından bile geçmeyeceksiniz. Bunları yaşam biçimi yaptığınızda gerçek bir hıyar olursunuz. Ben ciddi olarak hıyar olmanın da hıyarlık yapmanın da çok soylu, dürüst bir tutum olduğunu savundum, kendimi bildim bileli. Bunu, özellikle solculara, “işiniz gücünüz mü yok, hayatınızı yaşasanıza, memleketi sizden başka kurtaracak hıyar yok mu?” diyenlere anlatmaya çalıştım hep. Hayır, bizden, solculardan başka hıyar yok gerçekten.
Çünkü hıyarlık, solun felsefesini, insan sevgisini, dayanışmacılığını ifade eden birçok sözcükten biridir. Bir bencillik ideolojisi olan sağcılığın takipçileri asla hıyar olamazlar bu nedenle. Hıyar olmak üstün bir mertebedir. Zordur da.
Solun yükselme döneminde, oradan nemalananlardan biri olan Berktay’ın şimdiki tövbekarlığını faydacılığına yorarım. Faydacılık bir hıyarın tavrı değildir. Zaten hiçbir zaman sol olmamış bir yapının içindeyken de, şimdiki gibi faydacı bir tutumu oldu hep. Düzenle uyumlu, egemen güçler arasında yer almak için yerlerde sürünen bir “sol” yapının içinde sözünü dinletiyordu bir zamanlar. Ne zaman ne söylese, her zaman o doğruydu. Hep o fark etti her şeyi, herkesten önce. Şimdi de doğru. Ama, sanırım -kendisinden bir şeyler öğrenmiş öğrencilerini tenzih ederek belirtiyorum- kimseye faydası, yararı, “hayr”ı da olmadı, bu arada.
Bu yüzden, yarar, fayda, “kutsal iyi”, aynı zamanda “özgürlük” anlamlarına gelen Arapça “hayr” sözcüğünden türemiş “hıyar”la uzaktan yakından ilişkisi olamaz onun. İyilik yapan, hayır dağıtan anlamını taşıyan “Hıyar”, sadece solcuları tanımlar.
Uyarıyorum.
Kimse hıyarlığımızın üstüne konamaz. Berktay kendisine başka bir sıfat bulsun.