1- AKP, uzun süredir, Suriye’deki gelişmelerde tamamen devre dışıdır. Şengal’in, ağırlığını PKK’nin oluşturduğu Kürt güçleri tarafından IŞİD’den temizlenmesi bu bakımdan kritik bir gelişme oldu. ABD ile Kürtler birlikte Irak Suriye hattına yoğunlaşıyorlar. Burada AKP yok. Ruslar ve Esad güçleri ise Şam’ın kuzeyine, ağırlıklı olarak Hatay sınırına yönelmiş durumdalar. Türkmen dağı denilen bölge, Lazkiye’nin hemen kuzeyinde burada yer alıyor. Burada da AKP ve ittifakları süratle temizleniyorlar.
2- AKP’nin IŞİD’i destekleyen tutumu Suriye senaryosunda devre dışı bırakılmasının temel nedenidir. Bu konu bakımından ABD tarafından da çok ikaz edildi. Bir türlü anlamak istemedi. Sahneye Rusya’nın girişiyle birlikte ABD’nin IŞİD dışındaki cihadçı grupların kimilerini de hedefe yerleştirmek zorunda kalması, Türkiye’yi tamamen yalnızlaştırdı.
3- Bu yalnızlık AKP’nin IŞİD ve diğer cihadçı gruplara daha fazla derecede kilitlenmesi sonucunu yarattı. Erdoğan’ın “Fırat’ın batısı” konusunda geliştirdiği duyarlılık buradan kaynaklanıyor. Cerablus’un Kürt güçlerinin eline geçmesi IŞİD’in kontrol ettiği yaklaşık 100 km’lik Türkiye sınırının da elden çıkması anlamına gelecek. Oysa IŞİD buradan Suriye’ye militan ve silah, Türkiye’ye kaçak petrol taşıyor. AKP buna hala göz yumuyor. Kimi çevrelerin bu karşılıklı akıştan ciddi kazançlar sağladıkları belirtiliyor. AKP’nin, ABD’nin hava operasyonlarına katılımı, IŞİD’e verdiği desteği bitirmiş olduğu anlamına gelmiyor. Cerablus ve bu noktada IŞİD ile kurulmuş ittifak AKP’nin Suriye oyununa dahli açısından önemli bir zemin sağlıyor. Rusya-Esad güçlerinin kuzeye doğru ilerliyor ve Rusya’nın IŞİD’in çok yüklü bir kaçak petrol konvoyunu vurmuş olması AKP’yi bu nedenle özellikle telaşlandırdı.
4- AKP’nin Suriye sahnesine dahli açısından ikinci bir olanak ise Hatay’ın güneyine denk gelen Türkmen bölgesi. Ama bu bölge aynı zamanda Rusya açısından da kritik önem taşıyan Lazkiye’nin kuzeyi oluyor. Rusya-Esad güçleri ılımlı Suriye muhalefeti olarak isimlendirilen, ancak yine cihadist hedefleri olan grupların elindeki bu bölgeyi temizlemek için hızlı bir operasyon gerçekleştirdiklerinde yine AKP’nin şah damarına dokunmuş oldular. AKP’nin Türkmenlerin katlediliyor olduğuna dair çığlık atmasının nedeni budur.
5- Aslında Lazkiye kırsalı cihadçı çetelerin eline geçmeden önce Türkmenlerin yanı sıra Alevilerin de yoğun olarak yaşadığı bir bölgeydi. Sonrasında Aleviler bölgeyi terk etmek zorunda kaldılar. Hatırlanacaktır, IŞİD buradaki kimi köylerde kimyasal kullanmış ve AKP yine o dönemde bu katliamı Esad güçlerinin gerçekleştirdiğine dair bir bilgiyi derhal dolaşıma sokmuş, ancak bunun çıplak bir yalan olduğu bölgede incelemeler yapan BM heyetinin gözlemleriyle de açığa, katliamda kullanılan kimyasalın Türkiye’de imal edilmiş olduğuna ilişkin bilgiler basına yansımıştı.
6- Kısaca, Cerablus ve Lazkiye kırsalında işler AKP açısından hiç de iyi gitmiyor. Üstelik AKP Cerablus’ta sürekli talep ettiği “güvenli bölge”yi ABD’ye bir türlü kabul ettiremedi. Cerablus’un IŞİD’den temizlenmesi kararı Paris katliamında belirginlik kazandıktan sonra, IŞİD’in yerini hangi kuvvetin alacağı konusu ise, AKP’nin ısrarına rağmen halen belirsizliğini koruyor. Türkmen dağının cihadçılardan temizlenmesi sonrasında Rusya-Esad güçlerinin Cerablus’a yönelmesi ihtimali bulunuyor.
7- İşte Rusya uçağının düşürülmesi böyle bir döneme denk geldi. Rus uçağının sınırı geçmiş olup olmadığı, geçtiyse ne kadar ve kaç saniye geçtiği gibi konular bu siyasi ortamda hemen hiçbir önemi olmayan teknik ayrıntılardır. 6000 metre yüksekte seyreden uçağın sınırı aştığını iddia etmek de aksinde diretmek de mümkündür. Burada önemli olan siyasi amaçlardır ve AKP’nin siyasi amacı Suriye sahnesinde rol kapmaktır. AKP’yi en iyi tanıyan bizler, bu yolda neler yapabileceğini, neleri yapmaktan hiç çekinmeyeceğini gayet iyi biliriz.
8- Rus uçağının düşürülmesi ABD ve NATO’nun provoke edilme girişimidir. Rusya-Esad güçlerine ve ABD-PYD-PKK işbirliğine karşı AKP kendisini hatırlatmakta, oyuna dahil olacak biçimde ABD-NATO’nun desteğini almak amaçlı kirli işler karıştırmaktadır. Bu, Reyhanlı katliamını akıllara getiren bir durumdur.
9- Son gelişmeyle doğrudan bağlantılı olmasa bile, AKP’nin içerideki Kürt savaşını da yine Suriye sahnesine dahil olmak maksadıyla, ABD’ye karşı bir mesaj olarak sürdürdüğünü hatırlamak gerekir. AKP yeni Osmanlıcılıktan, padişahlık hayallerinden, Şam’da namaz planlarından, Cerablus’ta birkaç km derinlikte “güvenli bölge”ye,”Türkmen dağı Türk kalacaktır” retoriğine ricat etmiş olsa bile, bir kez ağzından çıkmış olanların yarattığı ideolojik havayı korumak, bölgesel güç illüzyonunu sürdürmek adına bu insanlık dışı saldırgan politikasında ısrar etmek zorundadır. Bir de şudur: Suriye politikasında tamamen geri basması, “çözüm süreci”ndeki pazarlık gücünü de tümüyle yitirmesi anlamına gelecektir.
10- Önceden yeterli titizlikte bir hesap yapmış mıdır bilinmez ama bu olayın Rusya ile ilişkileri tamamen gereceği, Rusya’nın AKP’nin üzerine açıktan yöneleceği, Kürt güçleriyle ilişkilerini geliştirmek yönünde net adımlar atacağı kesindir. En azından.