Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yayımladığı 2018 yılı tütün mamulü istatistiklerine göre, geçen yıl sigaranın üretimi 172 milyar adet, iç satışı 118,5 milyar adet, ihracatı 49,5 milyar adet olarak açıklandı. Bir önceki yıla göre sigara üretimi yüzde 10, iç satışı yüzde 12 oranlarında arttı. İhracat artışı ise yüzde 0 olarak belirtildi.
ARTIŞI GETİREN TEŞVİKLER
2018'de sigara tüketiminde gerçekleşen yüzde 12'lik rekor artışın, diğer bir deyişle bir önceki yıla göre 12,3 milyar adet (616 milyon paket) daha fazla sigara tüketilmiş olmasının arkasında, tütün şirketlerine verilen yatırım teşvikleriyle gerçekleşen üretim kapasitesi artışları, şirketlerin denetimsiz reklam ve tanıtım uygulamaları, tütün kontrolü önlemlerinin gevşetilmesi, yüksek kârlı ve kayıtsız nargile kafeciliğinin önünün açılmasının yanı sıra, uygulanan vergi politikalarıyla sigara fiyatlarının 2018 yılında reel anlamda ucuzlaması var.
TÜİK verilerine göre, Ocak 2018-Ocak 2019 arasında genel TÜFE’de değişim oranı yüzde 20,35 olarak gerçekleşirken, büyük kısmını tütün mamullerinin oluşturduğu “alkollü içecekler ve tütün” harcama grubunda TÜFE değişim oranı sadece yüzde 2,63 olarak gerçekleşti. Sigaradan alınan ÖTV oranları, para ve maliye politikası ile kayıtdışı piyasayı düzen altına alma amaçları doğrultusunda belirleniyor; tüketimi düşürme, sağlık eşitsizliklerini giderme etkisi bulunmuyor.
YERLİ TÜTÜN TÜKETİMİ DÜŞTÜ
Açıklanan verilere göre, Türkiye’de üretilen sigaralarda yerli tütün kullanım oranı da yüzde 12,07’ye düştü. Tarımsal desteklerin kaldırılması, geçimlik fiyatların altında sözleşmeli tarımın dayatılması sonucu yerli tütün üretiminin büyük oranda tasfiye olması, son yıllarda kayıtdışı piyasaya yönelik üretimin artması, Amerikan ve Virginia harmanlı sigaraların piyasa payının yüzde 90’ı geçmesi ve Tütün Fonu’nun eritilmesiyle, 2018’de sigara üretiminde kullanılan 121 ton tütünün sadece 14,6 tonu yerli tütünden oluştu.
Tütün Fonu’nun eritilmesi, kamu gelirlerinin azalmasına neden olurken, tütün ithalatını, sigara şirketlerinin birim maliyetlerini ucuzlattı. 1986 yılından beri, ithal edilen tütünlere kg başına 3 ABD doları olarak uygulanan Tütün Fonu, AB müzakereleri çerçevesinde aşamalı olarak azaltıldı ve nihayetinde 2018 sonunda sıfırlandı.
