Bilim ve Aydınlanma Akademisi (BAA) tarafından 2018 yılı başında dijital ortamda e-dergi olarak yayımlanmaya başlanan Madde, Diyalektik ve Toplum dergisinin yeni sayısı okurlarıyla buluştu.
Her sayısında diyalektik ve tarihsel materyalizmle ilgili önemli dosya konularına yer veren derginin bu sayısında Sovyetler Birliği’nde Bilim ve davranış bilimleri için önemli bir aydın olan Serol Teber için hazırlanmış iki ayrı dosya bulunuyor. Derginin kapak görseli ise Sovyet bilimine göndermede bulunuyor: Sovyet bilim insanı Aleksandr Ivanoviç Oparin’in Yaşamın Kökeni kitabının 1938 tarihli İngilizce ilk baskısından bir detay. İngilizce baskıdan alınan çizim, Oparin’in de katkıda bulunduğu ve dünya üzerinde canlılığın ortaya çıkışına dair öne sürülen biyokimyasal varsayıma göndermede bulunarak dünyanın erken dönem atmosferini temsil ediyor.
Derginin sunuş yazısında Sovyet bilimi dosyası “Sovyetler Birliği’nde bilim ve teknoloji üretimi kapitalist sistemden çok farklı bir mantıkla yapılıyordu. Bu farklılık 70 yılda inanılmaz bir zenginlik yarattı. MDT’de bu dönemi bazen yapabildiğimiz kadar genellemeye çalışıyoruz, bazen de bilim tarihinin bu heyecan verici döneminden bazı portrelere ve bazı çalışmalara odaklanıyoruz. Yapmaya çalıştığımız farklı taşlardan oluşmuş bir kayadan bir taşı koparıp incelemeye benziyor. Hem kendine özgü hem de büyük bir zamanın, büyük bir mücadelenin parçası.” olarak değerlendiriliyor.
Dosya kapsamında Sinem Özmen’in “Yaşamın Kökenindeki Kimyasal Evrim” makalesi Sovyet bilim insanı Oparin’i ve çalışmalarını merkeze alarak ama yaşamın başlangıcına ilişkin Sovyetler Birliği’nde gerçekleştirilen bütünlüklü ve cesur kurama değiniyor. Kıvanç İbrahim Ünlütürk’ün “Vladimir Fok: Kuantum Mekaniği, Görelilik ve Diyalektik Materyalizm” makalesi önemli bir fizikçi olan Fok’un fizikteki gelişmeleri nasıl kavradığı ve felsefi yanılgılara düşmeden diyalektik materyalizmi nasıl ileriye çektiğine yer veriyor.
Dosyada yer alan iki yazı ise Aralık ayında düzenlenecek olan Sosyalist Gelecek ve Planlama Sempozyumu’na hazırlık çalıştaylarında sunulan iki bildiriye dayanıyor: Iraz Akış’ın “Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nde Şarbonla Mücadele” ve Aysel Çelik Dinçer, Fırat Sözeri ve Özgür Aydın’ın “Çokdillilik ve Dil Politikaları: Genel Çizgileriyle Dünyada ve Sovyetler Birliği’nde Dil Politikaları”. Şarbonla mücadele üzerinden Sovyet tarihi Türkiye’de, belki dünyada ilk kez MDT’de ele alınıyor. Sosyalizmde dil politikaları ise önümüzdeki sosyalist devrim süreçlerini aydınlatan bir giriş niteliği taşıyor.
Bu sayının ikinci dosyası Türkiye aydınlanmasına önemli bir emeği geçmiş, değerli aydın Serol Teber için hazırlanmış. Şimdiye kadar yaşamı ve eserleri üzerine derli toplu bir çalışma yapılmamış olan Teber ile ilgili Erhan Nalçacı ve Ekin Şen’in yazısı bir ilk deneme niteliği taşıyor. Aynı dosyada Endam Köybaşı ise Teber’in Türkiye’de materyalist düşüncenin ağırlık kazanmasında etkili olan “Davranışlarımızın Kökeni” kitabını ele alıyor.
Sosyalist Gelecek ve Planlama Sempozyumu çalıştaylarında sunulan ve BAA Kolektif Yaşamı Kurgulama Bilim Alanı Enerji Komisyonu tarafından kaleme alınan “Yenilenebilir Enerji: Mevcut Koşullar ve Uygulamalara Bakış” bildirisi de MDT’nin yeni sayısında yer alıyor.
Dosya dışı yazılarda ise Ruhan Alpaydın’ın “Müzik Eserinin Yapısını Anlamada Diyalektiğin Yasaları Kullanılabilir mi?” temalı yazısı, Burçak Özoğlu’nun “TÜBİTAK Bilim Ödüllerinde Yaşanan Dönüşüm: Destek mi Köstek mi?” değerlendirmesi ve Mehmet Somel ile Nazlı Somel'in “Aykut Kence’nin İzinde: Bilim Emekçileri Ne Yapmalı?” başlığıyla değerli bilim insanı Aykut Kence’nin bilime ve aydınlanma mücadelesine katkılarını ele aldıkları portre yazısı yer alıyor.
Her sayıda yer alan söyleşilerin bu sayıdaki konuğu ise Prof. Dr. Kazım İlhan İkeda. Engin Özkan ve Oğuz Şavk’ın yaptıkları söyleşi İlhan İkeda’nın matematik çalışmalarının yanı sıra matematiğin toplumdaki yeri ve felsefeyle ilişkisine dair görüşlerine yer veriyor.
Kitap tanıtımında ise D. J. Struik’in “Kısa Matermatik Tarihi” kitabı tanıtılıyor.
Madde, Diyalektik ve Toplum dergisinin 2019 yılı ikinci sayısına derginin internet sayfasından ulaşılabiliyor.