1 Kasım 1922'de uzun tartışmaların ardından saltanat Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kaldırıldığında Osmanlı İmparatorluğu da artık resmen tarihe karışıyordu.
Mustafa Kemal'in saltanatın kaldırılmasına itiraz edenlere verdiği "Hakimiyet, saltanat kuvvetle, kudretle ve zorla alınır" ve "Fakat ihtimal bazı kafalar kesilecektir" yanıtıyla hatırlanan kararın 96. yıldönümünde, tarihçi Mehmet Bozkurt, kararın önemini ve günümüzde gelinen noktayı soL'a değerlendirdi.
'MEŞRUİYETİNİ HALKTAN ALAN MECLİS, SALTANATI DEVİRDİ'
1922'de meşruiyetini tamamen halktan alan Meclis'in saltanatı devirdiğini, kendisine çok güvenen Padişah Vahdettin'in Lozan'a gitme hayalleri yerine gemisiyle ülkeyi terk etmek zorunda kaldığını belirten Bozkurt, "Saltanatın kaldırıldığı tarih olarak 1922 gösteriliyor, bu doğrudur ancak ben burada başka bir tarihe dikkat çekmek isterim, bu 1920'dir, Ankara Meclisi'nin açıldığı tarihtir. Meclis'in açılışı aynı zamanda saltanatın kaldırılması anlamına da geldi. Kurtuluş Savaşı, saltanata rağmen bu Meclis tarafından yürütülmüştü. Onun için Meclis'in açılışı en az saltanatın kaldırılması kadar önemli görülmeli" dedi.
'SALTANAT KAVUĞU YENİDEN HORTLADI'
Saltanatın kaldırılmasının üzerinden 96 geçmişken saltanat kavuğunun yeniden hortladığına işaret eden Bozkurt, "Dün bütçe görüşmeleri vardı, dikkatinizi çekmiştir. AKP'li başkanvekili Mustafa Şentop külliye diyordu Meclis'e, şu jargona bakar mısınız? Bu bir saltanat jargonudur. Şimdi bütün sembolleriyle saltanat dönemine girilmiştir. Bugün olan bir karşı devrimdir, artık Meclis lafügüzaftır. Saltanatın kavuğunu 1922'de devirmiştik, şimdi onu devirenlerin Cumhuriyet'e armağan ettiği Atatürk Orman Çiftliği'nde saltanat kavuğu yeniden hortladı" ifadelerini kullandı.
'SALTANATI YİNE DEVİRECEĞİZ'
Havalimanında yapılan Cumhuriyet Bayramı kutlamasına dikkat çeken ve saltanatçıların Cumhuriyet'in 95. yıldönümünü kendilerine yakışan şekilde kutladıklarını vurgulayan Bozkurt, "Çok sayıda işçinin öldüğü havalimanında yamyam müteahhitlerle kutladılar 29 Ekim'i... Ne yapmıştık 1922'de? Halkın iradesini temsil eden, meşruiyetini halktan alan Meclis'te, Meclis kararıyla saltanatı devirmiştik. Son olarak şunu söyleyeyim, saltanatı 96 yıl önce nasıl devirmişsek, şimdi de devireceğiz. Ve Meclis'i, şimdi külliyeye dönüştürmek istenen Meclis'i bu defa halk meclisi olarak açacağız" diye konuştu.
MUSTAFA KEMAL'İN 'SALTANAT' KONUŞMASI
1 Kasım 1922'de resmen kaldırılan saltanat, Meclis'te uzun tartışmaların yaşanmasına sebep olmuştu. Mustafa Kemal'in kaldırılmasını istediği saltanata sahip çıkanlar, halifeliğin saltanatsız olamayacağı fikrini ileri sürerken,komisyon toplantısında gelen Mustafa Kemal, şu konuşmayı yapmıştı:
"Hakimiyet ve saltanat hiç kimse tarafından hiç kimseye, ilim icabıdır diye müzakereyle, münakaşa ile verilemez. Hakimiyet, saltanat kuvvetle, kudretle ve zorla alınır. Osmanoğulları zorla Türk Milletinin hakimiyet ve saltanatına vaziülyed olmuşlardı (zorla el koymuşlardı). Bu tasallutlarını altı asırdan beri idame eylemişlerdir. Şimdi de, Türk Milleti bu mütecavizlerin hadlerini ihtar ederek, hakimiyet ve saltanatını isyan ederek kendi eline bilfiil almış bulunuyor. Bu bir emrivakidir. Mevzubahis olan, millete saltanatını, hakimiyetini bırakacak mıyız, bırakmayacak mıyız meselesi değildir. Mesele zaten emrivaki olmuş bir hakikati ifadeden ibarettir. Bu behemehal olacaktır. Burada içtima edenler (toplananlar) Meclis ve herkes meseleyi tabii görürse, fikrimce muvafık olur. Aksi takdirde, yine hakikat usulü dairesinde ifade olunacaktır. Fakat ihtimal bazı kafalar kesilecektir."