Cumhurbaşkanı güdümünde dış politika: Kıbrıs ve AB Bakanlıkları yok

Yeni sisteme uyum adı altında çıkarılan 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile dış polikanın yapısı da değiştirildi. Neredeyse sadece uygulayıcı pozisyonuna indirgenen Dışişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı ile birleştirilirken, Kıbrıs'tan sorumlu başbakan yardımcısının da artık olmadığı görülüyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yemin etmesi ile yürürlüğe giren Anayasanın yeni hükümleri ile birlikte uyum KHK’ları ve Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (CBK) yeni sisteme geçişin en hızlı ve etkili araçları oldu.

Bu çerçevede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 16 bakanlık ve bunların bünyesindeki müdürlükler, daire başkanlıklarının görev ve yetkileri belirlendi. Üzerinde meclis denetimi bulunmayan CBK’ler bu açıdan KHK’lere göre daha geniş kapsamlı.

DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI ARTIK SADECE UYGULAYICI

Dışişleri Bakanlığı’nın yapısındaki değişiklikler ise bakanlığın artık bir karar merci yerine icra kurumuna dönüştüğünü gösteriyor. Cumhurbaşkanlığı bünyesinde oluşturulan Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu doğrudan Cumhurbaşkanı ile çalışacak ve Cumhurbaşkanının talimatlarını yerine getirecek. Dışişleri Bakanlığı ise burada üretilecek politikalar çerçevesinde hareket eden daha teknik bir yapı ile işleyecek.

AB BAKANLIĞI, DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI İLE BİRLEŞTİRİLDİ

İlk CBK ile düşürülen bakanlık sayısı neticesinde Avrupa Birliği Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ile birleştirilirken, yeni bakanlık, 26 genel müdürlük ve daire başkanlığı etrafında örgütlenen bir teşkilat yapısına sahip. Ancak eskisinden farklı olarak bu başkanlıkların başındaki isimlerin Bakanlık personeli olması gerekmiyor. AB sürecine dair gelişmeleri "yönlendirme, izleme ve koordinasyon" görevinin Bakanlığa verilmesi ile AB Bakanlığı Dışişlerine bağlandı.

CUMHURBAŞKANI DIŞ TEMSİLCİLİK AÇABİLECEK

Yeni düzenleme ile önceden sadece Büyükelçiler ile sınırlı olan Cumhurbaşkanı ataması artık merkez teşkilatını da kapsıyor. Liyakat kriterinin de kaldırıldığı göze çarparken Bakanlığın yeni yapısı içerisinde herhangi bir kurumda 5 yıllık devlet memuru olan birisi, bu birimlerin başına atanabilecek. Büyükelçiler, daimi temsilcilikler, başkonsolosluklar, gibi konsolosluk hizmeti amaçlı pek çok temsilcilik bakanlığın teklifi üzerine Cumhurbaşkanı kararı ile kurulabilecek.

KIBRIS'TAN SORUMLU BAKAN YOK

Bir Numaralı CBK ile görev ve yetkileri yeniden belirlenen Dışişleri Bakanlığı bünyesindeki İkili Siyasi İşler Genel Müdürlükleri’nin coğrafi görev alanlarındaki ülkelerle ikili düzeydeki siyasi ilişkiler gerçekleştirileceği duyurulmuştu. Söz konusu müdürlük, ayrıca Yunanistan ile siyasi ve ekonomik ilişkileri yürütecek, KKTC ile ilişkileri ve işbirliğini geliştirecek ve Kıbrıs sorununa ilişkin gelişmeleri izleyerek, gerekli politikanın belirlenmesi için çalışmalar yürütecek. Bu bağlamda önceden doğrudan Başbakana bağlı olan Kıbrıs'tan sorumlu bakanlık kaldırılarak, yeni sistemde Kıbrıs’a yeni bir statü tanındı.

BÜYÜKELÇİLERİN YETKİLERİ KIRPILDI

Türkiye'ye ait yurtdışındaki temsilciliklerinde yürütülen faaliyetler Büyükelçi'nin gözetimine tabi tutulurken artık Büyükelçiler sadece "eşgüdüm yetkisi"ne sahip olacak. Milletlerarası anlaşmalar konusunda da karar merci yine Cumhurbaşkanı olacak. Anlaşmaların müzakeresi ve imzalanması Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çerçevesinde yapılarak, Cumhurbaşkanının onay vermediği anlaşmalar onaylanamayacak.