AKP’nin en önemli projelerinden birisi şehir hastaneleri (kamu özel ortaklığı). Bunlar binlerce yatak kapasiteli, hatta Etlik ve Bilkent örneklerinde görüldüğü gibi 4000 yatağa kadar ulaşabilen kurumlar.

Oysa hastane yatak sayısının artmasının verimsizlik yarattığını eskiden biliyoruz.

Yatak sayısı ile verimliliği karşılaştıran çok yeni bir araştırma

Bu konuyu ele alan çok kapsamlı bir araştırma Mart 2017’de yayımlandı. Aynı sonuç bir kez daha teyit edildi. Ancak bu araştırmanın değeri çok uzun zamana yayılmış, literatürü toparlamış ve verimlilik değerlendirmesi için de pek çok kriteri dikkate almış olması.

Araştırmacılar 1969-2014 arasında uluslararası indekslere giren bilimsel dergilerde yayımlanmış bütün araştırma makalelerini taramışlar. Kafalarındaki soruya yanıt vermek bakımından uygun 299 makaleye ulaşmışlar. Sonuçta ise en fazla miktarda atıf alan 105 makale üzerinde çalışmışlar.

Hastane organizasyonu bakımından iki kritik nokta verimlilik ve etkinliktir. Hatta bu iki kriter nedeniyle ülkeler yatak sayısı fazla olan mevcut hastanelerini kapatma yoluna bile gidebiliyorlar. Verimlilik yapılan işin ekonomik boyutunu, etkinlik ise hasta sağlığı üzerindeki etkisini ifade eder.

Ama öte yandan kamu özel ortaklığı projeleri özellikle İngiltere ve Türkiye’yi tutsak almış durumda. Bizde ise tam bir salgın halinde.

Sözünü ettiğimiz araştırmada verimliliğin değişik boyutları ele alınmış. Teknik verimlilik, tahsisat verimliliği, ölçek ekonomisi verimliliği gibi.

Sonuç: 600 yataktan fazla kapasiteli hastaneler verimsiz

Maliyet verimsizliği yaratan en önemli faktörler personel ve yatak sayısının gereksiz derecede fazla olması (teknik verimsizlik) ve bu kaynakların yanlış bir bileşimde kullanılması (tahsisat verimsizliği). Araştırma mali verimlilik için en uygun yatak sayısının 300-600 olduğunu kanıtlıyor.

Ölçek ekonomisi (üretim kapasitesindeki artışın maliyeti azaltıcı etkisi) kriteri bakımından ise en verimli hastaneler 250-300 yatak kapasitesine sahip ve yatırdığı yıllık hasta sayısı 10 bini geçmeyen hastaneler.

Ayrıca hastane yatak sayısının artması sunulan hizmetin etkinliği (yani hastaların sağlığı) bakımından herhangi bir olumlu gelişme de sağlamıyor.

Sonucun sonucu: 300 yatağın altında ve 600 yatağın üzerinde verimlilik anlamlı derecede düşüyor.

Yani şu: Rant için değil, sağlık için hizmet verilecekse şehir hastanesi işinden derhal vazgeçilmeli, eğer kent büyüyorsa yeni mekanlarına 300-600 yatak kapasiteli yeni hastaneler yapılmalı, hastaneler belli bir iki noktaya toplanmak yerine, ihtiyaca göre yaygınlaştırılmalı.

Kaynak

http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0174533