Havana'da La Coubre patlaması ve Che Guevara'nın ölümsüz fotoğrafı

Bugün Che Guevara’mızın ölüm yıl dönümü. Bu günde onun bir anısını canlandırmak mücadelemize güç katacak… Levent Özübek, 5 Mart 1960'ta Kübalı fotoğrafçı Alberto Korda'nın çektiği o fotoğrafın öyküsünü yazdı.

Levent Özübek

1960 yılı 5 Mart tarihinde Kübalı fotoğraf sanatçısı Alberto Korda (1928-2001), Che Guevara’nın ünü tüm dünyayı tutan ve “Kahraman Gerilla” diye anılacak olan efsanevi fotoğrafını çekmişti.

Che Guevara’nın yıldızlı siyah bere ile görüldüğü bu fotoğraf, daha sonraki on yıllarda dünyanın her yanındaki mücadelecilere ve ilerici kitlelere simge olacak, dünyanın ve tarihin en çok ilgi duyulan, en çok sevilen ikonlarından biri durumuna gelecekti.

Fotoğraf, Che Guevara’nın Küba’da 5 Mart 1960 günü katıldığı bir anma toplantısında alınmıştı. Bir gün önce, 4 Mart 1960 tarihinde Havana limanında meydana gelen acı bir olayı anmak üzere, ertesi gün 5 Mart’ta Che Guevara ve Fidel Castro’nun da katıldığı bir anma toplantısı yapılmaktaydı. Fotoğraf işte o gün çekildi.

Olay, Havana limanında cephane yüklü Fransız bandıralı La Coubre gemisinin boşaltılması sırasında olmuştu. Rıhtıma indirilen cephane yükü, o anda bilinemeyen bir sebepten büyük bir şiddetle patlamış, liman bir anda cehenneme dönmüştü. Olayda yetmiş beş kişi hayatını kaybetti, iki yüz kişi de, bazıları ağır olmak üzere, yaralandı.

Antwerp limanından yüklenmiş olan gemi, Havana’ya dört bin beş yüz ton cephane getirmişti. Geminin boşaltılmasında küçük ihmaller söz konusu olsa da bu olay bir sabotajdı ve Küba Hükümeti’nin iddiasına göre CIA tarafından tertip edilmişti. Konuyla ilgili ABD resmi belgelerine yüz elli yıllık bir gizlilik kaydı konmuş olduğundan, bu iddianın gerçek olduğu yönündeki kuşkular tüm dünyada daha da artmış oldu.

Olayın olduğu anda Che Guevara Tarım Reformu Komitesi INRA’nın bir toplantısındaydı ve patlama duyulunca pencereye koşan Che Guevara, limandaki enkazı ve olay yerindeki insanların durumunu oradan görmüştü. Derhal limana koşan Guevara bir doktor olarak yaralılara acil müdahalede bulunmak için koşturmaya başlamıştı.

Olaydan bir gün sonra düzenlenen cenaze ve anma töreninde Che Guevara’nın bu efsanevi fotoğrafı çekilmişti. Fotoğrafta yüzündeki acı olanca gerçekliğiyle görülmektedir. Daha sonra resimde fotoğraf teknikleriyle bazı düzenlemeler yapılmış, başı biraz daha yukarıya kaldırılmış, yanında görülen palmiye dalları silinmişti. Artık dünya solunun ikonu, yüz yıllarca sürecek, hiç bitmeyecek macerasına başlıyordu…