AKP şehir hastaneleri adını verdiği yaklaşık 30 proje ile sermayeye büyük kaynak aktarıyor. Bunların en önemlilerinden birisi de Ankara Etlik şehir hastanesi.
Bakanlık bu hastaneyi 2011 yılında 1.4 milyon metre karelik alan üzerinde, 1.1 milyon metrekarelik kapalı alanı olacak ve 9 dal hastanesini, 3600 yatağı içerecek şekilde planlıyor. Bunlar dışında kampus içerisinde bir üniversite, kongre merkezleri, ticari alanlar, oteller de yer alıyor.
Ön yeterlilik ihale ilanı Ocak 2010’da veriliyor. İhale aşamasında üç firma kalıyor. Haziran 2011 sonunda ihale yapılıyor ve Astaldi SPA-Türkerler (%49’u Türkerler’e, %51’i Astaldi’ye ait Ankara Etlik Hastane Sağlık Hizmetleri İşletme Yatırım AŞ) üzerinde kalıyor. Yatırım süresi 42 ay, işletme süresi ise 25 yıl olarak belirleniyor (1, 2).
Proje hayli iddialı: 50 bin günlük hasta kapasitesi, 3600 yatak, 100 ameliyathane, 3500 hekim, 4500 hemşire, 2000 sağlık çalışanı, 30 bin diğer personeli. Bu kapasite tam çalışacak olursa her gün 90 bin kişinin (hasta yakınları hariç) giriş çıkış yapacağı bir mekandan söz ediyoruz. Aslında bu hesap bile bu projenin işlemeyecek halde olduğunu düşündürüyor.
YENİ TÜRKİYE'NİN YÜKSELEN HOLDİNGİ TÜRKERLER
Astaldi İtalyan, Türkerler ise içeriden inşaat şirketleri. Türkerler 1973 yılında Ankara Anafartalar çarşısında 15 metre karelik bir dükkanda giyim eşyası satarak işe başlıyor. AKP ile birlikte yıldızı parlıyor. Patron 2008’de Ankara vergi rekortmeni oluyor. Esas faaliyet alanı olarak inşaatı seçiyor. Sonra enerjiye de el atıyor (3). Anlaşıldığı kadarıyla Etlik şehir hastanesi en prestijli işleri olacak. Ama bu senenin Ağustos ayında yapılan rüzgar enerjisi ihalesini de Kalyon ve Siemens ile kurduğu ortaklıkla kazanıyor. Başbakana yakın diye biliniyor (4). 2015 yılında sağlıkta devam etmekte olan 17 kamu özel ortaklığı projesinin 3’ünde yer alıyor.
ETLİK ŞEHİR HASTANESİNİN FİNANSAL İŞLERİ
Ankara Etlik Hastane AŞ Haziran 2015 sonunda toplam yatırım değeri 1.2 milyar Euro (o tarihte Euro kuru 2.9 TL) olan proje için (İş Bankası, Akbank ve TSKB olarak üçü içeriden olmak üzere)12 bankadan 18 yıl vadeli 876 milyon Euro kredi alıyor (5). Avrupa Birliği’nin de 100 milyon Euro’dan başlamak üzere kredi sağlanacağı anlaşılıyor (6). Citigroup, UniCredit Bank ve Yapı Kredi Yatırım AŞ de proje şirketlerinin finans danışmanları olarak belirleniyorlar (7).
SAĞLIK BAKANLIĞI KİRACI
Sağlık bakanlığı özel şirketlerce inşa edilen şehir hastanelerinin 25 yıl süreyle kiracısı. Ama kira yalnızca bina için söz konusu değil. Bakanlık birim dışı hizmetler için de kira ödeyecek. Birim dışı hizmetler şöyle tanımlanıyor: Hastanenin yatak doluluk oranına bağlı olmayan bina ve arazi hizmetleri, bakımla ilgili hizmetler, olağan dışı bakım ve onarım hizmetleri, kat hizmetleri, emniyet, otopark hizmetleri, vb. Yani bakım onarım masrafları da bakanlıktan. Ayrıca sağlık bakanlığı söz konusu 25 yıl boyunca doluluk oranıyla bağlantılı olan görüntüleme, laboratuar, yiyecek-içecek, bilgi yönetimi ve atık yönetimi hizmetlerini de şirketten satın alma yükümlülüğü üstleniyor. Kiranın dönem boyunca enflasyona ya da Dolar’a bağlandığı anlaşılıyor. Şirket görüntüleme, laboratuar, yiyecek-içecek, atık yönetimi işlerinden yeterince para kazansın diye %70 yatak doluluk oranı garantisi veriyor (7). Ve bunun hekimin mesleki tutumunu, hasta sağlığını etkileyecek olması hiç dikkate alınmıyor.
ALTIN TEPSİDE RANT
Tabi insanın aklına ister istemez bu işten devletin ve şirketin kazancı ne diye bir soru geliyor. Görünürde devletin kazancı toprak karşılığında 3600 yataklı son teknolojiyle donatılmış bir hastaneye sahip olmak gibi görünüyor.
Ama ya şirketin kazancı daha çoksa ve aslında bu işi devletin kendisinin yapması daha kazançlıysa. Zaten sağlık bakanlığının ne kadar kira ödeyeceğine dair bilgilerin sır gibi saklanmasının gerekçesi başka ne olabilir?
Nasıl anlarız? En azından bakanlığın kira ve birim dışı hizmetler için yapacağı ödemeleri bilmemiz gerekir.
Bu konuda elimizde iki veri bulunuyor: 1- Şubat 2017’de Kalkınma Bakanlığı’nın yayımladığı bir rapor (8) o an için toplam yatırım maliyeti 10.6 milyar Dolar olan 18 şehir hastanesi projesi için devletin şirketlere 25 yılda toplam 30.3 milyar Dolar kira ödeyeceğini yazıyor. Sadece kiradan yıllık kazanç %7.4. Bakanlığın birim dışı hizmetler ile görüntüleme, laboratuar, yiyecek-içecek, atık yönetimi hizmetleri için yapacağı ödemeler hariç. Şirketin eğlence, otel ve ticaret merkezlerinden kazanacakları hariç. 2-Özgür Erbaş Etlik hastanesi için bakanlığın 25 yılda yapacağı toplam ödemeyi (kira ve hizmet bedelleri dahil) 13.3 milyar TL, yani 5.7 milyar Dolar olarak veriyor: Yıllık kazanç oranı %15, 18 proje ortalamasının 2 katı. Görüntüleme, laboratuar, yiyecek-içecek, atık yönetimi hizmetleri için yapılacak ödemeler hariç. Şirketin eğlence, otel ve ticaret merkezlerinden elde edeceği gelir hariç.
Kaynaklar
1-http://www.saglikyatirimlari.gov.tr/TabId/92/ArtMID/857/ArticleID/67/Ank...
2-http://www.turkerler.com/projects/ankara-etlik-entegre-saglik-kampusu/
3-https://www.dunya.com/ekonomi/etlike-12-banka-18-yil-vadeli-876-milyon-e...
4-http://www.superhaber.tv/kazim-turker-kimdir-ankara-vergi-rekortmeni-olm...
5-https://emlakkulisi.com/kazim-turker-kimdir/194762
6-http://www.ebrd.com/documents/comms-and-bis/ankara-etlik-hastanesi-ko-pr
7- http://www.aeh.com.tr/assets/pdf/Etlik_ESKP_CSED.pdf
8- http://www.kalkinma.gov.tr/KamuOzelIsbirligiYayinlar/Kamu-%C3%96zel%20%C...