Diyanet, cumhuriyet düşmanı Mustafa Sabri Efendi için çalıştay düzenledi

Diyanet Vakfı’na bağlı İslam Araştırmaları Merkezi, cumhuriyet karşıtı çalışmalar yürüttüğü için Mustafa Kemal tarafından sürgüne gönderilen Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi’yi öven bir etkinlik düzenledi.

Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM), Sevr Antlaşması’nın imzalandığı dönemde Osmanlı Devleti’nin şeyhülislamlık makamında oturan ve milli mücadele karşıtı çalışmalar yürüten Mustafa Sabri Efendi’yle ilgili çalıştay düzenledi.

BirGün’den Mustafa Mert Bildircin’in haberine göre Mustafa Sabri Efendi'ye övgüler yağdırılan çalıştay, İSAM ve Osnabrück Üniversitesi İslam İlahiyatı Enstitüsü ortaklığıyla gerçekleştirildi.

Millî Eğitim Bakanlığının (MEB) “eğitimi gericileştirme” çalışmaları kapsamında müfredattan “Milli mücadelenin kazanılmasında Atatürk’ün rolü” ünitesinin çıkarması tartışmaları sürerken, Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı İSAM’ın, milli mücadele düşmanlığıyla bilinen Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendi’yle ilgili etkinlik düzenlediği ortaya çıktı.

"MODERN BİLİMLERİ TENKİT EDEN..."

Yurt içi ve yurt dışından 40 katılımcının yer aldığı, dört ayrı oturumla gerçekleşen etkinlikte, cumhuriyetin ilanından hemen sonra “işbirlikçi” olduğu gerekçesiyle sınır dışı edilen Mustafa Sabri Efendi övüldü. Çalıştayda Mustafa Sabri Efendi’den sık sık, “Modern bilimleri tenkit eden, akıl ve ilimi öne çıkaran” nitelemeleriyle söz edildi.

HİLAFET İÇİN PAPA'YA MEKTUP

Halifeliğin 1924 yılında kaldırılmasının ardından, dönemin Papa’sı XI. Pius’a mektup yazarak, hilafetin tekrar inşası için yardım isteyen Mustafa Sabri Efendi’nin İslam düşüncesine “katkısı”nın tartışıldığı etkinliğin düzenleme kurulunda, bir dönem adı Diyanet İşleri Başkanlığı için geçen Prof. Dr. Raşit Küçük ile Doç. Dr. Tuncay Başoğlu ve Prof. Dr. Bülent Uçar da yer aldı.

“Elimden gelse Türkleri Arap yaparım” sözlerinin sahibi Mustafa Sabri Efendi’nin, halifeliğin kaldırılmasını eleştirdiği belirtilen çalıştayda, milli mücadelede yer alanlar “yenilik taraftarları” olarak tanımlandı.

Çalıştayın dördüncü oturumuna konuşmacı olarak katılan Gaziosmanpaşa Üniversitesinden Yrd. Doç. Dr. Nâzım Büyükbaş, Mustafa Sabri Efendi’nin “bağnazlık” içerisinde hareket etmediğini öne sürerek şu ifadeleri kullandı:

“Bir alim ve fıkıh bilgini olarak Sabri Efendi’nin eserlerinde ilk göze çarpan, yenilik taraftarlarına karşı savunmacı ve reddiyeci tarzıdır. Onun hukuk mantığına olan hakimiyetinde usul ve ilmine verdiği önemin rolü tartışmasızdır. Ayrıca konuları ele alırken usul anlayışını sağlam bir mantık ve hakkaniyet üzerine kurma çabası gösterir.”

MUSTAFA SABRİ EFENDİ KİMDİR?

Osmanlı’nın son dönemi ve cumhuriyetin ilanından sonra, milli mücadele ve Atatürk karşıtı faaliyetler sürdüren Mustafa Sabri Efendi, 1927-1930 yılları arasında Gümülcine ve İskece’de çıkardığı Yarın ve Peyam-ı İslam isimli gazetelerde cumhuriyet karşıtı yazılar kaleme aldı. 1930’da imzalanan “İkamet, ticaret ve seyrisefain sözleşmesi”yle Yunanistan’dan sınır dışı edilerek Mısır’a sürülen Mustafa Sabri Efendi, 1954 yılında Mısır’da hayatını kaybetti.