2014 yılında Ankara 4. Asliye Hukuk Mahkemesine başvurarak "trans geçiş süreci davası" açan bir trans erkek, Türk Medeni Kanunu’nun 40. maddesinde yer alan “zorunlu kısırlaştırma” şartının anayasaya aykırı olduğu, bu ameliyatın Türkiye’deki devlet hastanelerinde başarılı bir şekilde yapılamadığı, başarılı yapan uzmanların ise fahiş fiyatlar istediği, ameliyat sonrası kalıcı hasarların olduğunu ve beden bütünlüğüne geri dönülemez hasarlar açacağı söylemiyle incelenmesini istemişti.
Dosyayı inceleyen Anayasa Mahkemesi Kurulu, 29 Kasım 2017 tarihli toplantısında Türk Medeni Kanunu’nun 40. maddesinin 1. fıkrasındaki “üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun olma” şartını kaldırmıştı.
Türk Medeni Kanunu’nun 40. maddesinde yapılan bu değişiklik, dün Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
ARTIK O ŞART ARANMAYACAK
Türk Medeni Kanunu'nun 40. maddedenin 1. fıkrasında yer alan “üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksunluk” ifadesinin kaldırılmasıyla, cinsiyet geçiş operasyonlarında kısırlaştırma şartı aranmayacak. Ancak, 40. maddenin 2. fıkrasında yer alan “cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmi sağlık kurulu raporuyla doğrulanması halinde, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verileceği" ifadesinin iptali, 29 Kasım tarihli gündem toplantısında reddedilmesi nedeniyle hâlâ kanunda yer alıyor.
Kararın yürürlüğe girmesiyle birlikte artık cinsiyet geçiş sürecinde bu ölçüsüz şartın aranamayacağını belirten avukat Emrah Şahin, kararla ilgili şunları söyledi:
“Anayasa Mahkemesi, Medeni Kanun 40’ıncı maddesinde yer alan cinsiyet geçişi için gereken 'üreme yetisinden sürekli biçimde yoksun bulunma şartını' iptal etti. Bu kararı olumlu buluyoruz, nitekim bu madde hükmü Anayasamızın 17 ve 20’inci maddelerine aykırıdır. Bu karar da bunu ortaya koymaktadır. Bu ibarenin iptal edilmesiyle cinsiyet geçişi için 'üreme yetisinden yoksun olma şartı' artık aranmayacak.”
MEDENİ KANUNUN 40. MADDESİ NEDİR?
Türk Medeni Kanunu’nun 40 maddesi, “cinsiyet değiştirme” olarak bilinen “işlemi” düzenler.
Maddenin yeni düzenlenmiş hali ile şu şekildedir:
“Cinsiyetini değiştirmek isteyen kimse, şahsen başvuruda bulunarak mahkemece cinsiyet değişikliğine izin verilmesini isteyebilir. Ancak, iznin verilebilmesi için, istem sahibinin on sekiz yaşını doldurmuş bulunması ve evli olmaması; ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu ve bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmi sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır. Verilen izne bağlı olarak amaç ve tıbbi yöntemlere uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmi sağlık kurulu raporuyla doğrulanması halinde, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilir.”