Türkiye Futbol Federasyonu’nun (TFF) yeni disiplin uygulamasına göre kadın ve çocuklar, kulüplerin aldığı cezaya göre seyircisiz oynanacak maçlara ücretsiz girebilecekler. Uygulama daha önce şike soruşturması sürecinde açıklanmış ancak, soruşturmanın yarattığı teknik gündemlerin yakıcılığının etkisiyle geride kalmıştı. TFF Başkanı Mehmet Ali Aydınlar, iki hafta önce yaptığı açıklamada ''İlk yeniliğimiz, ülke futbolunu güzelleştirmek ve futbol dünyamıza renk katmak üzere kadınlarımıza sorumluluk vermek olacak” dedi.
Birbiri ardına düzenlemeler
Aydınlar konuşmasının devamında kadınlara futbol konusunda şu “sorumluluğu” yüklemişti: “Kadınlarımızı ve 16 yaş altındaki çocuklarımızı statlarımıza davet ediyoruz. Kısa sürede tamamlayacağımız düzenlemeyle, kadın ve çocuklarımızı statlara ücretsiz alacak, oluşacak ekonomik yükü de Türkiye Futbol Federasyonu olarak karşılayıp kulüplerimizin gelir hanesine yazacağız. Böylelikle kadınlarımız ve çocuklarımız, tuttukları takıma destek verip renk katarken aynı zamanda gelirlerinin artmasına da katkıda bulunuyor olacaklar.” Cumartesi günü, TFF Resmi Sitesi’nde yayımlanan Disiplin Yönetmeliği'ndeki değişiklerde kadınların sadece seyircisiz oynanacak maçlara bedava alınması kararının verildiği görüldü. Bugün ilk defa, seyircisiz oynanacak Fenerbahçe – Manisaspor maçında uygulama fiilen gerçekleştirilecek. Medyada yer alan konuyla ilgili yazı ve haberlerde uygulamanın belirsiz ve eksik tanımlanmış yazımına işaret edilirken, konunun ekonomik yönüne değinilmedi.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2007 verilerine göre Türkiye’de her 100 kadından sadece 15’i bir spor etkinliğine katılırken genel ortalama yüzde 18'i gösteriyor. AKP iktidarının tek çabasının, sporu toplumsallaştırmak bir yana, sporun yönetsel hakimiyetini yeni Spor Bakanlığı yoluyla (Gençlik Spor Genel Müdürlüğü’nün de üstünde yapılanarak) ele almak olduğu kısa zamanda görüldü. AKP’nin yönetsel ağırlığını arttırdığı bir alanda yeni girişim ve ekonomik pazar alanları üzerine odaklanılması zaten bekleniyordu.
Yayın hakları sağlama alınırken stadyum gelirleri unutulmuyor
Türkiye’de en çok izlenen spor karşılaşmaları olan fubol maçlarında stadyumlardaki seyirci ortalaması 15.000’in altında ve bu yıl artan bilet ve kombine fiyatları nedeniyle stadyumların büyük oranda boş kalmasının kaçınılmaz olduğu belirtiliyor. Üstelik şike soruşturması nedeniyle Süper Lig’de marka değeri tartışması yayıncı kanalı memnun etmiyor ve reklam verenlerin Türkiye’deki futbol pazarında nasıl konumlanacağı belirsizlik taşıyor. Bu sezon Süper Lig’de uygulanacak olan Play-Off statüsü, dikkatleri yayın haklarını elinde tutan Digiturk’ün dekoder satışı üzerine yoğunlaştırdı. Başta Beşiktaş Başkanı Yıldırım Demirören olmak üzere kulüp yönetimleri taraftarları dekoder almaya teşvik edici açıklamalar yaparak, kulüplere ana para akışını sağlayan, yayın hakları sistemini ayakta tutmaya çalışıyor. Ancak kulüplerin diğer gelir paylarından ikisi olan, ticari ve stadyum gelirlerinin düşüklüğü piyasanın başını ağrıtmış görünüyor.
Bilet ve kombine fiyatlarındaki her yıl süren yüksek artışlar serciyi bu sene stadyumdan daha fazla uzaklaştıracak. Pahalılaşma ile birlikte kulüpler tüm gelirlerinin yaklaşık yüzde 20’sine denk gelen stadyum gelirlerini küçük oranda da olsa artırabiliyor. Ancak, seyircinin ilgisini futbol maçlarına çekebilmek ve devamlılığını sağlamak için bu sezon TFF devreye girmiş gözüküyor. Medya kanalıyla futbol izleyicisinin futbola olan ilgisi artırılmaya çalışılırken futbolseverlerin ya da sadece televizyon izleyicilerinin müşteri potansiyelinin artırılması hesaplanıyor.
Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından 2008-2009 sezonu için spor programlarının izlenme eğilimi ile ilgili kamuoyu araştırmasının sonuçları açıklanırken dönemin TFF Başkanı Mahmut Özgener kulüp taraftarlarını ve futbolseverlerinin salt müşteri temelinde görülmesi gerektiğini söylüyordu. Özgener, “Sporda ekonomiden bahsediyorsak taraftarları da müşteri olarak kabul etmek gerekir. Bu nedenle de müşterilere en iyi hizmeti vermeliyiz. Bu da statların durumunu iyileştirmekle olur. Modern statlar futbolda şiddetin kökünü kurutacaktır. Böylece hem tribün terörü kurutulacak, hem de çok büyük gelir sağlanacaktır” açıklamasını yapmıştı.
Stadyumları kadınlar doldururken
Özgener aynı toplantıda televizyon programlarının yararı için kadınların da birer “futbolsever” yani müşteri olması gerektiğine işaret etmişti. Özgener, bugün hayata geçirilecek olan kadınların ve çocukların stadyumlarda bedava izlemesi gibi pratikte futbolu cazip kılacak yöntemler üzerinde çalıştıklarını belirtmişti. Özgener aynı toplantıda şu ifadeleri kullanmıştı: “Biz, hem tribündeki bayan seyirci sayısını arttırmak, hem bayan futbolunu sevdirmek için yeni projeler hazırlıyoruz''.
Kadınların ve çocukların futbol gibi bir popüler kültür pratiğine ilgilerinin artırılmaya çabasını, futbol endüstrisi ve kulüplerin ihtiyaçları için atılan bir adım olarak değerlendirmemiz gerekiyor. Kadınlar ve çocukların oluşturduğu toplam dolayısıyla kulüpler hem ticari hem de stadyum gelirlerinde artış sağlayacak. Aydınlar’ın daha önce yaptığı açıklamada dikkat çektiği üzere stadyumdaki kadın ve çocuk izleyicileri biletlerini TFF karşılayacak. Bununa birlikte kulüpler daha fazla stadyum geliri elde etmiş olacak. Medya da kadınların maç izlemesi için daha fazla propaganda yapacak ve kadınlar hem televizyon izleyicisi hem de futbolsever olarak futbol piyasası nesnesine dönüşmüş olacak. Kadınların izlediği maçlarda daha reklam geliri de elde edilecek. Kulüpler stadyumlardaki reklam panolarını “kadın müşteri profili”ne göre düzenleyebilecek ve reklam eksenini genişletecek. Kulüpler forma, atkı, anahtarlık vb. ürünler satarak ikinci önemli gelir kaynağı için önemli bir pazar kazanmış olacak.
Yeni düzenlemeyle birlikte propaganda malzemesi olan kadınların futbolu güzelleştireceği söylemin aslında tek bir gerçeği yaratacağı görünüyor. Birçok toplumsal iş bölümünde yer almayan ya da eşitsiz koşullarda yer alan kadınlar, futbolla birlikte erkeklerle müşteri zemininde eşit olacak.
Emrah Kartal (soL)