Atabey Pusat/Yiğit Günay - soL
Manisa’nın Soma ilçesinde bulunan bir madende, temiz hava taşıyan kanalın göçük nedeniyle tıkanması üzerine mahsur kalan 28 işçiden Yunus Güçlü yaşamını yitirdi.
“Kaza”nın ayrıntıları, bir kez daha iş kazası değil bir cinayetle karşı karşıya olduğumuzu gösteriyor.
Uyar Madencilik’e ait Darkale Kömür Ocağı, 197O yılına kadar devlet tarafından işletildikten sonra kapatılan eski bir ocak. Özelleştirmenin ardından bu ocağı alan Uyar Madencilik, 2004 yılında işletmeye başladı.
O günden bu yana, ocakta kazalar eksik olmadı. Son yıllarda meydana gelen kazalarda 6 işçi yaşamını yitirdi. Denetim yapan müfettişlerin “kapatılmalı” kararları ise, birkaç gün sonra “değiştirildi”.
Deneyim kurtardı
İşçiler, Cumartesi geceyarısında vardiyaya başladı. İşçiler çalıştığı sırada, elektrik sisteminde çıkan arıza yangına dönüştü. Ardından girişten 600 metre mesafedeki galeride “baca” denilen ve madene temiz hava girmesini sağlayan kanalda göçük meydana geldi ve kanal kapandı.
Madendeki işçiler, deneyimli işçilerdi. Derhal iki bent kurup bulundukları alanda temiz havanın azalmasını engellediler. Bu sayede 4 saat boyunca beklediler.
Göçük haberi üzerine, Soma’nın farklı madenlerinde çalışan 50 deneyimli işçiden oluşan kurtarma ekibi ocağa gelerek çalışmaya başlamıştı. İşçiler, madende mahsur kalan arkadaşlarına ulaşıp çıkarmayı başardılar.
Ancak 47 yaşındaki Yunus Güçlü, havasızlık nedeniyle yaşamını yitirdi. Güçlü, altı çocuk babasıydı ve yoksulluk çekiyor, bu yüzden Savaştepe ilçesinin Sıtmapınar köyünden gidip geliyordu. Güçlü, bugün köyünde toprağa verilecek.
Bariz ihmaller
Görüştüğümüz işçilerin anlattıkları, zaten daha önce 6 kişiye mezar olan madende yeni ölümlerin yaşanmasının kaçınılmaz olduğunu gösteriyor.
Özelleştirme sonrası 2004’te faaliyete geçen Darkale ocağı, devlete ait Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) için üretim yapıyor. Her yıl, TKİ’nin talep ettiği miktarda kömür çıkarılıyor. Fakat taşeron sistemi olduğu için, TKİ burada denetim yapmıyor.
Oysa madende kullanılan teknolojik sistem, eski. Tüm işçiler bunun farkında. 1970’te kapatılmış, 34 yıl sonra tekrar kullanılmaya başlanmış olan madende örneğin sık sık cıva kaçakları oluyor, devletin kapattığı bölümde yanmakta olan kömür, işçilerin bulunduğu bölüme akıyor. Yeni teknolojiyle bunların fark edilmesi çok kolay olmasına rağmen, şirket sistemi yenilemiyor.
En büyük sıkıntı ise elektrik sisteminde. Daha önceki 6 ölümlü olayda elektrik arızası yaşanmış. Ancak yenileme yapılmadığı gibi, önlem de alınmamış.
Manisa Valisi Abdurrahman Savaş, olayla ilgili soruşturma başlatıldığını açıkladı.
İşçiler ‘ölüyoruz’ diye iş bırakmıştı
Darkale Kömür Ocağı, biri mühendis 6 işçiye mezar olmuştu. 4 Ekim 2012’de çıkan yangında 9 kişi yaralanınca, ocakta çalışan 700 işçi, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin sağlanması talebiyle iş bırakmıştı.
İşçilerin eylemi üzerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri madene gelmiş, yaptıkları denetimin ardından ocağın kapatılması gerektiği yönünde rapor tutmuştu.
Fakat ocak, birkaç gün sonra tekrar açıldı.
Maden-İş Sendikası Ege Bölge Temsilcisi Tamer Küçükgençay, Darkale’nin Soma’daki en problemli maden olduğunu belirtiyor. “Şimdiye kadar çeşitli girişimler yaptık, ama müfettişlerin denetime gelmesinden 3-4 gün sonra maden tekrar açıldı” diyen Küçükgençay, nasıl olup da madenin tekrar açıldığı sorumuza açık bir yanıt vermiyor ama, “bilirsiniz işte, her zamanki gibi” diyerek konunun “yukarıda” çözüldüğünü ima ediyor.
AKP göz göre göre kapatmamış
Darkale’de ardı ardına yaşanan ölümler üzerine 13 Kasım 2012’de CHP Milletvekili Hasan Ören, Soma’daki maden ocaklarında taşeron uygulamasına ve sendikasızlaştırmaya dikkat çekerek, soru önergesi vermişti.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’un verdiği yanıt, “bu ocak nasıl olur da kapatılmaz” dedirtiyor.
Çelik’in verdiği bilgiye göre, Uyar Madencilik’in işlettiği Darkale ocağındaki denetimlerin tarih ve sonuçları şöyle:
2005 – 9 noksan – İdari para cezası
2007 – 15 noksan – Derhal tebligat
2008 – 5 noksan – İdari para cezası
2010 – 3 noksan – Derhal tebligat
2010 – 9 noksan – Derhal tebligat
2011 – 6 noksan – İdari para cezası
2011 – 14 noksan – İşyerinin derhal kapatılması
2011 – (5 gün sonra) – Kapatmanın kaldırılması
2012 – 4 noksan – İdari para cezası
2012 – 1 noksan – İdari para cezası
İşçiler sendikalardan şikayetçi
Olayın ardından Soma’da işçilerle görüştük. Moraller bozuk ve çok öfkeliler. Ancak işten atılma korkusu nedeniyle hepsi basına konuşmaktan kaçınıyor.
İşçilerden biri, M. Ç., “Basın ne yapacak? Gelip buraya bir patronla bir de sendikacıyla görüşüp onu yazacak. Bizim sesimizi aktaran yok ki” diye çıkışıyor.
700 işçinin çalıştığı ocakta 100 işçi Öz Maden-İş’e, 200 işçi Maden-İş’e üye. Kalan işçiler örgütsüz.
M. Ç.’ye göre bunun sebebi, işçinin sendikalara güvenmemesi. “Sendikacılar arada bir geldiklerinde patronla görüşüp gidiyorlar. Hiçbir şey yaptıkları yok.”
Yaralanan işçilerin tedavi gördüğü hastanenin önünde Maden-İş Ege Bölge Temsilcisi Küçükgencay’la işçi aileleri arasında tartışma yaşandı.
Küçükgencay, bugünden itibaren koşullar iyileştirilene kadar Darkale ocağında çalışmama kararı aldıklarını açıkladı.