soL Uluslararası Frankfurt Kitap Fuarı'nda Türkiye'nin tanıtımı için kullanılmak üzere hazırlanan "Orhun Yazıtları'ndan Nobel'e Türk Edebiyatı" adlı belgesel, çıkan tartışmalarla, Fuar Komitesi ve yapımcı firmanın açıklamalarıyla, "çok uzun metrajlı" bir filme dönüştü. Yönetmenliğini Almanya'da yaşayan Hakan Tokyay'ın yaptığı belgesel, yazarların bir kısmının listede yer almasına rağmen konu hakkında bilgi sahibi olmamaları veya katılımı reddetmeleriyle, katılımcı listesinin sürekli değişmesiyle, gündemde yerini aldı.
Fikrim geldi!
Belgeselin yapımcısı ve AKP MKYK Üyesi Ayşe Böhürler, Zaman gazetesindeki röportajında, amacını, "ben bir televizyon yapımcısıyım ve olaya biraz görsel yönden bakıyorum. Bu fuarı 300 bin kişi geziyor ve bu 300 bin kişi Türk edebiyatını tanıyacak. Bu tanıtıma, tek tek yazarlar üstünden değil de edebiyatımızın bütün yönlerini bir film formatının elverdiği oranda tanıtacak bir proje gerekliydi" sözleriyle açıklamıştı. Böhürler, "siyasetin s'sinin bu belgesel içinde yer almasını istemem" diyerek yalnızca edebiyatı yansıtacakları bir belgesel çekmekte olduklarını ifade etmiş, eksikliklere ilişkin sorulara da, "bütçe"nin yetersizliğiyle yanıt vermişti.
Böhürler'in sahibi olduğu ajansın belgeselle ilgili çalışmalarını yürüten temsilcisi Sinem Köseoğlu, soL'un sorularını yanıtlayarak, projenin çıkış noktası hakkında, "Kültür Bakanlığı'nın Fuar için Almanya'da gerçekleştirilecek etkinliklerinin ihalesi Almanya'da yapıldı. Bakanlığın Fuar Komitesi adında bir grubu var, Fuar'la ilgili işleri yapan. Buraya isteyen proje sunabiliyor. Bu proje de, daha önce fuarlara katılan ve böyle bir eksikliği gören Ayşe Hanım'ın önerisiydi. 'Öneriyi yaptınız o zaman proje sizin olsun' denildi, doğal olarak" açıklamasıyla, çalışmaların ciddiyet boyutu hakkında fikir veriyordu. Köseoğlu, belgeselde yer alacak isimlerin saptanması konusunda da, "belgesel, bu komitenin, yani Kültür Bakanlığı ve Yayıncılar Birliği'nin ortak çalışmasıdır. İsimler de onlardan bize geçilmiştir" diyordu.
Listedeki edebiyatçılar ne diyor?
Edebiyatçılar belgeselinin listesinde bulunan isimler, ilk haber tarihinden bu yana sürekli değişti. Son listede yer alan isimlerden bir kısmıyla çekimleri tamamladıklarını anlatan Köseoğlu, bazı yazarların sağlıklarının elvermemesi, yurtdışında yaşıyor olmaları ve bazı yazarların da katılımı kabul etmemesi nedeniyle listenin değişkenlik gösterdiğini söyledi.
Listede görünen yazar Feyza Hepçilingirler'in böyle bir listeden haberi yoktu. Daha önce de Leyla Erbil, Tahsin Yücel ve Latife Tekin, bu belgeselde ilkesel olarak yer almayacaklarını açıklamışlardı. Enis Batur'un Paris'te olduğu ve katılmayı istemediği biliniyor.
Belgeselin listesinde "randevu alınamayan" notuyla yer alan Ataol Behramoğlu, sorumuza, "söylediğiniz konuda bana herhangi bir çağrı gelmedi. Gelip gelmemesini de çok önemsemem" yanıtını verdi.
"Onlar bize geldi"
Konu hakkında başvurduğumuz Müge Sökmen, Fuar Ulusal Yürütme Komitesi adına, belgeselin kendileri açısından hangi süreçte geliştiğini anlatarak, Ayşe Böhürler'in belgeselinin Yürütme Komitesi'ne değil, Yürütme Komitesi kurulmadan önce çalışma yürüten Yayıncılık Komitesi'ne, Basın-Yayın Birliği Genel Sekreteri Münir Üstün'e getirildiğini söyledi. Sökmen, Münir Üstün'ün belgesel teklifini komiteye getirdiğini, yapılan incelemede içerik bakımından zengin bir görüşme listesi gördükleri için genel konsepte uygun olduğuna karar verdiklerini belirtti.
"Bu nedenle sponsor bulduğu takdirde 'Konuk Ülke' logosunu kullanmalarında bir sakınca olmadığını düşündük. Aynı şekilde, finansmanını kendi bulan ve komiteden sadece logo kullanma hakkı için izin isteyen, içeriğinde konsepte terslik olmadıkça kabul ettiğimiz, desteklediğimiz başka etkinlikler de var" diyen Sökmen, belgeselin bugünkü durumundan haberi olmadığını ekledi.