soL (HABER MERKEZİ) Davos'ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu programındaki "Gazze: Ortadoğu'da Barış Modeli" başlıklı panelde İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres ile tartışan Başbakan Erdoğan, panel yöneticisi Washington Post gazetesi yazarı David Ignatius tarafından sözünün kesilmesi üzerine oturumu terk etti.
Olayın ardından Dünya Ekonomik Forumu Başkanı Klaus Schwab ile ortak bir basın toplantısı yapan Erdoğan, Davos'tan ayrılarak Türkiye'ye döndü.
Erdoğan'ın terk ettiği panel
Davos Zirvesi'nin ikinci gününde yapılan ve Washington Post gazetesi yazarı David Ignatius tarafından yönetilen "Gazze: Ortadoğu'da Barış Modeli" başlıklı panele Erdoğan'ın yanı sıra İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-moon ve Arap Birliği Genel Sekreteri Amr Musa katıldı.
Panelin birinci tur konuşmalarında söz alan Erdoğan, "Gazze'nin bir açık hava hapishanesi olduğunu" ve bölgeye gönderilen yardımların İsrail tarafından engellendiğini söyledi. Karşılıklı ateşkes döneminin ardından İsrail'in Gazze'ye uyguladığı ambargoyu kaldırması gerektiğini, ancak kaldırmadığını belirten Erdoğan, Gazze'ye yapılan son saldırıdan önce İsrail Başbakanı Ehud Olmert ile yaptığı görüşmeye dair kimi detaylar da verdi.
Olmert'e Hamas'ın elinde esir bulunan İsrailli askerin iadesi karşılığında İsrail'in elinde esir bulunan Hamas üyesi Meclis Başkanı ve milletvekillerinin iadesini önerdiğini belirten Erdoğan, Olmert'in bu öneriyi Filistin Devlet Başkanı Abbas'ın "kalp krizi geçireceği" gerekçesiyle reddettiğini söyledi. Erdoğan, bunun üzerine İsrail'in elinde bulunan kadın ve çocuk esirleri iade etmesini önerdiğini, Olmert'in bu öneriyi de değerlendirip yanıtlayacağını söylediğini, dört gün sonra da öneri yanıtlanmaksızın Gazze işgalinin başladığını açıkladı.
Erdoğan, İsrail'in orantısız güç kullandığını ve yalnız El Fetih ile görüşerek bir barış süreci başlatamayacağını, Filistin halkının çoğunluğunun oyunu alan Hamas ile de masaya oturması gerektiğini belirtti. Erdoğan ayrıca BM'nin ve yeni ABD Başkanı Barack Obama'nın çözüm için ağırlık koymasını, ancak Obama'nın ağırlığının "Eski ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice ile İsrail Dışişleri Bakanı Tzipi Livni arasındaki anlaşma uyarınca olmaması"nı önerdi.
Erdoğan'dan sonra söz alan Peres ise "İsrail'in ateşkese ihtiyacı olmadığını, çünkü saldırıları İsrail'in başlatmadığını" söyledi. El Fetih'in "Hamas Gazze'de okulları, üniversiteleri şiddet merkezi haline getirmiştir" ifadelii bir açıklamasını alıntılayan Peres, Erdoğan'a "ne yapmamızı bekliyordunuz, eğer İstanbul'da roket saldırıları olsa siz ne yapardınız?" sorusunu yöneltti.
Peres'e cevap verme amacıyla söz alan Erdoğan ise Peres'e hitaben Türkçe konuşarak "sesinin benden çok yüksek çıkması bir suçluluk psikolojisinin gereğidir. Öldürmeye gelince, siz öldürmeyi çok iyi bilirsiniz" dedi. Geçmişte İsrail'in bir başbakanının "tankların üzerinde Filistin'e girdiğimde kendimi bir başka mutlu addediyorum" açıklaması yaptığını hatırlatan Erdoğan, ayrıca Peres'in konuşmasını salonda alkışlayanların da insanlık suçu işliyor olduklarını söyledi.
Konuşmasının devamında sözü oturum başkanı Ignatius tarafından kesilen Erdoğan, sinirli bir tavırla "benim için Davos bitmiştir, bir daha gelmem. 25 dakika konuştu, 12 dakika konuştum, olmaz" diyerek toplantıyı terk etti.
Ayrılış öncesi basın toplantısı
Erdoğan paneli terk etmesinin ardından, Davos'tan ayrılmadan önce, zirve başkanı Klaus Schwab ile ortak bir basın toplantısı düzenledi. Bu toplantıda, terk ettiği paneldeki konuşma sürelerinin adaletsizliğini vurgulayan Erdoğan, ayrıca Peres'in "usul ve adaba aykırı biçimde doğrudan kendisine hitap ettiğini" söyledi.
Tavrının Türkiye-İsrail ilişkilerine zarar verip vermeyeceği konusunda bir soruya "bu tür şeylerle ilişkiler bir anda kopmaz, böyle şey olmaz" cevabı veren Erdoğan, Peres'in "bir kabile reisiyle veya Gazze'nin bir lideriyle konuşmuyor olduğunu, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı'na nasıl hitap edeceğini öğrenmesi gerektiğini" söyledi.
Kendisine yöneltilen "önümüzdeki yıl Davos'a dönecek misiniz?" sorusuna "Bunu değerlendireceğiz" yanıtını veren Erdoğan, ayrıca "benim tepkim moderatöre olmuştur" vurgusu yaptı. Peres'in "doğru konuşmadığını, ayrıca tarih ve siyaset bilimi tarafından yalanlandığını" ifade eden Erdoğan, konuşma sürelerindeki adaletsizliği tekrar vurgulayarak basın toplantısını bitirdi.
Peres'ten gelen telefon ve İsrail'in resmi tepkisi
Erdoğan'ın Davos'tan ayrılmasının ardından Anadolu Ajansı tarafından geçilen bir haberde, Şimon Peres'in Erdoğan'ı telefonla aradığı ve kendisine "üzgün olduğunu" ifade ettiği belirtildi. Peres'in ayrıca "dostların zaman zaman kendi aralarında tartışabileceğini" söylediği belirtilen haber, dünya basınında da Anadolu Ajansı tarafından geçildiği vurgulanarak yer aldı ve henüz İsrailli kaynaklar tarafından doğrulanmadı.
Diplomatik kulislerde İsrail'in bugün yapacağı resmi bir açıklama ile tepkisini dile getireceği söylentileri dillendiriliyor.
Dünyadan tepkiler
Erdoğan'ın Davos'u terk etmesi dünya basınında geniş biçimde, çoğunlukla da yorumsuz olarak yer aldı ve henüz resmi bir ağızdan olumlu ya da olumsuz bir tepki gelmedi.
Amerikan AP ajansı tarafından geçilen haberde, Erdoğan ve Peres'in arasındaki tartışmanın "görülmemiş bir şey" olduğu ifade edildi ve "İsrail'in Hamas'a karşı düzenlediği operasyon nedeniyle oluşan duyguların hâlâ ne kadar güçlü olduğunu gösterdiği" yorumu yapıldı.
Haber Arap basınında da geniş yankı buldu ve birçok köşe yazarının Erdoğan'ı kutladığı gözlendi. Yapılan yorumların çoğunda Türkiye'nin bölgesel gücünün artıyor olduğuna yönelik vurgular yer alıyordu.
İran resmi haber ajansı IRNA, haberi Türkçe sürümünde manşet, Farsça sürümünde ise alt manşet olarak verdi. Haber ajansın Batı dillerinde yayınlanan sürümünde henüz yer almıyor.
ABD'nin en yakın Ankara teması iptal edildi
ABD'nin önümüzdeki günlerde gerçekleştireceği Ankara ziyareti iptal edildi. ABD Ankara Büyükelçiliği, bölge gezisini sürdüren Obama yönetiminin Özel Ortadoğu Temsilcisi George Mitchell'in Türkiye ziyaretinin ertelendiğini bildirdi.
Büyükelçilik sözcüsü tarafından yapılan açıklamada, "programdaki komplikasyonlar ve teknik konuların Senatör Mitchell'in Türkiye ziyaretinin ertelenmesini gerektirdiği için hayal kırıklığına uğradık. Senatör Mitchell en kısa sürede Türkiye'ye gelmeyi dört gözle bekliyor" ifadeleri kullanıldı.
Çarşamba günü Mısır'da temaslarda bulunan Mitchell'ın ziyaretleri, Obama yönetiminin ilk resmi Ortadoğu turu olma özelliği taşıyor.
Erdoğan Türkiye'de: Konuşmanın ses kaydını aldık
Türkiye'ye dönüşünde İstanbul Atatürk Havalimanı'nda bir basın toplantısı düzenleyen Erdoğan, daha önce yaptığı açıklamalara paralel olarak, tepkisinin toplantının yönetiliş biçimine ve Peres'in konuşma tarzına karşı olduğunu söyledi.
"Yapması gereken ne ise onu yaptığını" ifade eden Erdoğan, kendisine yöneltilen Peres ile yaptığı telefon konuşmasına dair soruları ise, bugün İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin Şişhane-Taksim metro açılış töreninde yapacağı konuşmada konuyu ayrıntılı biçimde ele alacağını söyleyerek yanıtsız bıraktı. Konuşma hakkında Anadolu Ajansı'nda yer alan bilgilerin kısa bir özetini veren Erdoğan, ayrıca konuşmanın "ses kaydının da alındığını" ifade etmekle yetindi.
Erdoğan, "Davos"a tekrar gidecek misiniz" yönündeki soruyu ise "Şu anda pek düşünmüyorum. Davos'a gitsen de olur, gitmesen de olur" diye yanıtladı.
Basın toplantısının ardından kendisini karşılamaya gelen AKP İstanbul İl Örgütü'ne hitaben bir konuşma yapan Erdoğan, toplanan kalabalığın duruşunun "birtakım dış mihraklara yaranmak için kendi ülkesine, kendi ülkesinin başbakanına aklınca kumpas kuran monşer siyasetçiler istemiyoruz" anlamına geldiğini söyledi. "Özlediğimiz güçlü, büyük Türkiye'ye doğru koşuyoruz" diyen Erdoğan, konuşmasının ardından Üsküdar'daki evine geçti.
Erdoğan'ın bugün katılacağı Şişhane-Taksim metro hattı açılışının bir miting olarak yapılması ve Erdoğan'ın burada önemli bir konuşma yapması bekleniyor.