Azerbaycan gaz kaçırıyor

Yıllardır "tek millet iki devlet" söylemiyle öne çıkarılan Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinde soğuk rüzgarlar esiyor. İki ülke Kafkasya politikalarında stratejik olarak ayrışırken, Türkiye bu süreçten başta doğal gaz temininde olmak üzere ekonomik olarak büyük zarar görüyor.

soL (HABER MERKEZİ) Türkiye ile Azerbaycan arasına kara kedi girdi. Kafkasya'da daha aktif bir rol üstlenen ve yıllardır donmuş Ermenistan-Azerbaycan "barış görüşmeleri"nin yeniden canlanmasına katkı koyan Türkiye, "Dimyat'a pirince giderken eldeki bulgurdan oldu." Kafkaslarda ve Orta Asya'da ABD etkisinin artması için çalışan Türkiye ile giderek Rusya ile yakınlaşıp Türkiye ve tüm dünyaya mesaj veren Azerbaycan arasındaki "stratejik" ayrılık her geçen gün daha görünür hale geliyor.

ABD'nin teşvik ettiği Türkiye-Ermenistan yakınlaşması, Azerbaycan'ı harekete geçirmişti. Ermenistan ile Türkiye arasında İsviçre'de ilişkilerde atılacak adımlarla ilgili yol haritasının imzalanması sürecinde, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev de Moskova'ya bir ziyaret gerçekleştirmişti.

Aliyev, bu ziyaret sırasında "Karabağ sorununun çözümüne katkı koyan ülkenin Azeri doğal gaz ve petrolünü alacağını" ima eden açıklamalarda bulunmuştu. Diğer yandan Rusya ve Azerbaycan ilişkilerinde gelinen aşamada, Rusya'nın Azerbaycan'a Ermenistan konusunda daha az müdahil olması konusunda da bir mutabakat sağlandığı belirtiliyor.

Azerbaycan'ın Rusya ile ilişkiler ve bölge politikalarında eli rahatlarken, aynı rahatlıkla İlham Aliyev 24 Haziran'da Azerbaycan silahlı kuvvetlerinin kuruluşunun 91. yılı törenlerinde "Savaş henüz bitmedi. Topraklarımızı düşmandan savaş yoluyla almaya hazır olmalıyız" şeklinde bir açıklama yapmıştı.

Azeriler doğal gaz satışını ağırdan alıyor
Türkiye Azerbaycan'dan Bakü-Tiflis-Erzurum hattı üzerinden doğal gaz alımı için anlaşmaya çalışıyor. Ancak Azeriler, Türkiye'nin anlaşma çabalarına karşın imzalanacak anlaşmanın ayrıntılarını kesinleştirmeye yanaşmıyorlar.

30 yıllık bir alım anlaşması yapılması öngörülürken, alınacak doğal gazın miktarı ve fiyatı henüz belirlenebilmiş değil.

Türkiye 2008 Nisan ayında süresi dolan önceki alım anlaşmasında doğal gazın bin metreküpünü 120 dolar gibi oldukça uygun bir fiyattan satın alıyordu. Azerbaycan'ın ülkemize, önceki anlaşmada olduğu gibi ucuz bir fiyattan doğal gaz satmayacağı neredeyse kesin.

Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR'ın Başkanı Rövnag Abdullayev, gecikmeye ilişkin olarak yaptığı açıklamada, anlaşmanın uzun süreli olacağı için ayrıntılarının netleştirilmesinin zaman aldığını belirtti.

Azerbaycan-Rusya anlaşması hesapları bozdu
Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev'in daveti üzerine 29 Haziran'da Bakü'ye gelen Rusya Devlet Başkanı Dmitri Medvedev, Rusya ile Azerbaycan arasında 5 yıllık bir doğal gaz alım anlaşmasına imza attılar.

Rusya yapılan anlaşma uyarınca, 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren yılda 500 milyon metreküp doğal gaz alacak. Düşük hacimli bu anlaşmada bağlanan doğal gaz miktarının, Azerbaycan'ın doğal gaz üretimindeki artışına paralel olarak artacağı belirtiliyor.

Rusya'nın alacağı doğal gaz, Hazar havzasındaki Şahdeniz-2 sahası üretiminden karşılanacak ve bin metreküp fiyatı 350 dolar düzeyinde olacak.

Daha önce Şahdeniz-1 sahasından doğal gaz temin eden Türkiye, Rusya'nın anlaşmada verdiği fiyatla birlikte pazarlık şansını yitirdi. Türkiye Azerbaycan ile yenilemek istediği doğal gaz alım anlaşmasında, öncekinde olduğu gibi, piyasa fiyatının altında bir fiyatla gaz satın almak istiyordu. Türkiye şimdi, milyarlarca dolar zarar etmiş olacak.

Ancak, Şahdeniz-2 sahasında üretimin henüz başlamamış olması ve başlamamış olan üretime rağmen Rusya ve Azerbaycan'ın bir anlaşma imzalaması, yapılan anlaşmanın hem Rusya hem de Azerbaycan'ın Batıya ve Türkiye'ye bir mesajı olarak değerlendiriliyor.

Azeri SOCAR ile Rus Gazprom devlet şirketlerinin, Türkiye-Ermenistan ilişkilerinde başlayan trafiğe cevaben 24 Nisan'dan 10 gün önce bir ortaklık muhtırası açıklaması da, benzer şekilde değerlendirilmişti.