Bilim ve Aydınlanma Akademisi’nin Üniversite Konseyleri Derneği işbirliğiyle düzenlenen “Tarih Boyunca Bilimsel Dünya Görüşünün Gelişimi” yaz okulu 29 Ağustos-2 Eylül tarihleri arasında İzmir Ürkmez'de yapıldı. Okulda fizikten biyolojiye, antik dünyadan modern zamanlara, bilim tarihinden sınıf mücadelelerine farklı konuların tarihsel ve diyalektik materyalizmle ele alındığı sunumlar, konuşmalar ve tartışmalar yapıldı.
Akademisyen, öğretmen, öğrenci ve bilim gönüllüsü 100’ü aşkın katılımcının yer aldığı yaz okulunda bilimin farklı alanlarından sunumlar ve güncel tartışmalar yapıldı. Verimli, heyecanlı ve coşkulu geçen yaz okulu kapsamında Magnesia ve Milet antik kentlerini ve Didim Ören Yeri’nde bulunan Apollon Mabedi’ni içeren bir de gezi düzenlendi.
TEMA VE PROGRAM
Yaz okulunun ana temasını oluşturan "bilimsel dünya görüşü" bir yandan hem yanlış anlaşılan hem de sahipsiz bırakılmış bir kavram. Akademi, bu yanlış anlaşılmanın ve sahipsiz bırakılmanın tesadüf olmadığını, günümüz bilim dünyasında egemen olan gerici ideolojilerin, idealist bilim görüşünün bir görünümü olduğunu değerlendirdi ve ana temayı bu değerlendirmeye dayanarak seçti. Bu nedenle bilimsel dünya görüşünün gelişiminde yeri olan farklı dönemleri ve isimleri ele alma olanağı sunan konuşmalardan oluşan bir program hazırlandı.
Program hazırlanırken fizikten biyolojiye, antik dünyadan modern zamanlara, bilim tarihinden sınıf mücadelelerine farklı konuların tarihsel ve diyalektik materyalizmle ele alınması amaçlandı.
Bu kapsamda bilimsel dünya görüşünün tarih boyunca gelişimine ipucu sağlaması için de antik kentleri içeren günübirlik bir gezi düzenlendi.
YAZ OKULUNDAKİ SUNUMLAR
Yaz okulunda Prof. Dr. Erhan Nalçacı, Prof. Dr. Ergi Deniz Özsoy, Prof. Dr. Hasan Karabıyık, Dr. Mehmet Ali Olpak, Dr. Engin Özkan, Zelal Özgür Durmuş, Gizem Gül, Sinem Özmen ve Dr. Öğretim Üyesi Nevzat Evrim Önal birer konuşma ile yer aldı.
Prof. Dr. Erhan Nalçacı'nın “Neden idealist fikirler dünya tarihinde zemin bulmuştur?” başlıklı konuşması ile açılan okulda Prof. Nalçacı ayrıca “Milet ve Antik Dönem Düşünürleri” bir sunum da yaptı.
Evrimsel biyoloji alanının en önemli isimlerinden Prof. Dr. Ergi Deniz Özsoy ise katılımcılara iki ayrı oturumda "Charles Darwin ve Türlerin Kökeni izinde evrimsel biyoloji"yi anlattı.
Fizikçi Dr. Mehmet Ali Olpak, Kopernik'ten Kepler'e, Galileo'dan Newton'a evren hakkındaki bilgimizin şekillenişini, geçirdiği evreleri, tartışmaları ve mücadeleyi anlatırken matematikçi Dr. Engin Özkan ise İpekyolu hattında gelişen matematiksel keşiflere ve günümüze olan etkilerine değinen bir sunum yaptı.
Araştırmacı ve yazar Zelal Özgür Durmuş, bilimsel dünya görüşünün en önemli uğraklarından birisine, Sovyet Bilimi’ne ve Sovyet Bilimi etrafında süre giden tartışmalara dair ayrıntılı bilgi verdi.
Prof. Dr. Hasan Karabıyık, yaptığı ilk konuşmada Sovyet Bilimi’nin özel bir kesitine, Sovyet Fiziği’ne dair kapsamlı bilgi sundu. Türkiye fiziğinin genç ve önemli isimlerinden olan Prof. Dr. Hasan Karabıyık, “Bilimden Bilgisizliğe Kuantum Fiziği” başlıklı ikinci konuşmasında ise kuantum fiziğine yönelik popüler ilginin görünmez ve anlaşılmaz kıldığı temel bilgileri aktardı.
Moleküler biyolog Gizem Gül ve kimya mühendisi Sinem Özmen “Yaşamın Kökeni ve Oparin başlıklı konuşmasında bir Sovyet biyokimyacısı olan Aleksandr İvanoviç Oparin’in hayatına ve güncelliğini halen koruyan ama göz ardı edilen eserlerine yer verdiler.
Yaz okulunun son oturumunda bilimsel dünya görüşünün gelişiminde hiç kuşkusuz çok temel bir yerleri olan Karl Marx ve Friedrich Engels'in katkılarını, müdahalelerini ise yazar ve akademisyen Nevzat Evrim Önal “Marx, Engels ve bilimsel dünya görüşü” başlıklı konuşmayla ele aldı.
MAGNESİA, DİDYMA, MİLET GEZİSİ
Yaz okulu kapsamında katılımcılar günübirlik bir gezi ile antik dünyanın günümüze kalan eserlerini tarihsel materyalist bir yaklaşımla yerinde görme fırsatı yakaladılar.
Büyük Menderes, antik ismiyle Maendros havzasında yer alan üç kenti kapsayan gezi Magnesia ile başladı. 35 yıldır süren kazıları yöneten Prof. Dr. Orhan Bingöl, antik kent hakkında bilgi verdi. Yaz okulu katılımcıları kazılarla ortaya 35.000 kişilik bir stadyumu antik dönemden bu yana ziyaret eden en kalabalık grup oldular. 189 metre uzunluğunda olan ve MS. II. yüzyılda inşa edilen stadyum Efes ve İzmir (Simirna) gibi antik kentlerden gelen egemen sınıf temsilcileri ve yerel tüccarların eşliğinde Magnesia Olimpiyatları’na ve çeşitli yarışmalara evsahipliği yapıyormuş.
İkinci ziyaret yeri olan ve Milet ile ilişkili bir bilicilik merkezi olan Apollon Mabedi ise yüzyıllar boyunca egemen sınıfların düşünce, din ve ideoloji merkezi olmuş. Değişen toplumsal yapı, zaman içinde tapınağın bitirilmesini gereksiz kılmış. Bu nedenle tapınak yarım kalmış ve tamamlanmamış.
Gezinin üçüncü ve son durağı olan Milet antik kentini Prof. Dr. Erhan Nalçacı’nın rehberliğinde gezen yaz okulu katılımcıları antik dünyadaki sınıfsal konumların, sınıflar arası çatışmaların ve bunun düşünce dünyasına yansımalarının (örneğin Stoacılar) izini sürme olanağı buldular.
Yaz okulu katılımcılara katılım belgelerinin dağıtılması, Bilim ve Aydınlanma Akademisi’nin çalışmalarının tartışılması ile sona erdi.