Evliya Çelebi Paris’te anılıyor

Ulusal Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Enstitüsü (INALCO) ve Arap Dünyası Enstitüsü (IMA), Unesco’nun doğumunun 400. yılı vesilesiyle “Evliya Çelebi Yılı” ilan ettiği 2011’de düzenlenen faaliyetlerden üçüne ev sahipliği yapıyor.

Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli gezgini Evliya Çelebi (1611-1682) doğumunun 400. yılında Paris’te anılıyor. Birleşmiş Milletler Bilim, Kültür ve Eğitim Örgütü Unesco’nun 2009 Ekimi’nde toplanan 35. Genel Konferansı 2011 yılını “Evliya Çelebi Yılı” kutlanmasına karar vermiş ulusal ve uluslararası kuruluşların işbirliğiyle bir yıl boyu bir dizi faaliyet desteklemeye hazır olduğunu açıklamıştı.

Fransa’daki en önemli faaliyet INALCO Bilim Konseyi, Türkiye Cumhuriyeti Unesco Daimi Temsilciliği, Unesco Türk Ulusal Komisyonu ve Bahçeşehir Medeniyetler Araştırma Merkezi’nin (MEDAM) mali desteği ve Faruk Bilici (INALCO), Jean-Louis Bacqué-Grammont (CNRS), Mehmet Kalpaklı (Bilkent Üniversitesi) ve Bekir Karlıağa’dan (Bahçeşehir Üniversitesi) oluşan Düzenleme Komitesi’nin çalışmalarıyla “Bir Osmanlı Gezgini: Evliya Çelebi” başlıklı bir kolokyum şeklinde hazırlandı. 14-15 Kasım tarihlerinde yapılan kolokyuma konuşmacı olarak Bilkent Üniversitesi öğretim üyelerinde Semih Tezcan, Yeliz Özay, Nuran Tezcan, Mehmet Kalpaklı Viyana Üniversitesi’nden Edith Gülçin Ambros, Gisela Prochazka-Eisl, Claudia Römer Chicago Üniversitesi’nden Robert Dankoff, Harvard Üniversitesi’nden Hakan Karateke, Napoli Üniversitesi Doğu Araştırmaları Enstitüsü’nden Michele Bernardini ve Luca Berardi Bükreş Iorga Enstitüsü’nden Anca Popescu, Fransa Bilimsel Araştırmalar Ulusal Merkezi’nden (CNRS) Jean-Louis Bacqué-Grammont ve INALCO’dan Faruk Bilici, Joelle Dallegre, Nicolas Pitsos katıldılar.

Tam adıyla “Evliya Çelebi: XVII. Yüzyılda Bir Osmanlı Gezgini ve Devrinin Avrupası 1611-2011” başlığını taşıyan kolokyumda konuşmacılar Çelebi’nin 10 ciltlik gezi anılarında somut veya hayal ürünü gezi notlarını değerlendirdiler. Her biri kendi uzmanlık alanına giren konularda benzersiz Osmanlı gezgininin ya dili ve kullandığı bazı kavramları, kurumları ya da doğrudan bazı kentler, ülkeler, Avrupalı, Orta Doğulu, Kafkas halklar, özel bölgeler üzerine gözlemleri ve görüşlerini irdelediler, kendi yorumlarını getirdiler.

14 Kasım'da IMA, Arap Dünyası Enstitüsü’nde Evliya Çelebi’nin gezi gözlemlerinden hareketle 11 Aralığa kadar gezilebilecek eski kent haritaları ve “Seyâhat-nâme” alıntılarıyla zenginleştirilmiş bir sergi açıldı. Aynı akşam yine IMA’nın konser salonunda dönemin çalgılarını kullanan Bezmara Topluluğu Osmanlı müziği bir konser verdi. Evliya Çelebi’yi anma gösteriler arasında ayrıca Nurdan Arca'nın yaptığı "İstanbul'un Tılsımları: Ne Tevatür Ne Muhakkaktır'' başlıklı belgesel bir film de var. Açılışlara faaliyetlerin gerçekleşmesine katkısı olan Türkiye’nin Unesco nezdindeki Büyükelçisi Gürcan Türkoğlu, MEDEM Başkanı Bekir Karlıağa, INALCO Başkanı Jacques Legrand, IMA Genel Müdürü Mona Khazindar ve Yunus Emre Enstitüsü Ali Fuat Bilkan katıldılar.

Böylelikle “Seyâhat-nâme”sinde Paris’ten, hayal gücüne dayanarak söz eden Evliya Çelebi bu kenti üç buçuk asır sonra eseriyle ziyaret etmiş oluyordu.

(soL – Paris)