Festival bugün Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda düzenlenecek açılış töreniyle başlıyor. Festivalin açılış filmi Malegaon’un Süpermen’leri, önceki gün kaybettiğimiz sinemacı Ahmet Uluçay anısına gösterime sunulacak. Malegaon’un Süpermen’leri adlı bu belgesel, bir grup sinema tutkununun Hint usulü bir Süpermen fimi çekmelerini konu alıyor.

Daha çok sosyal ve tarihsel konulara vurgu yapan 1001 Belgesel Film Festivali programında dünyanın pek çok farklı ülkesinden filmler yer alıyor. Başta Yunanistan, Rusya, Brezilya, Fransa, Küba, İspanya, Sırbistan, Ukrayna, Portekiz, Polonya, Hollanda, İsrail, Kanada, Danimarka ve Türkiye’den... toplam 121 belgesel izleyicierini çağırıyor.

Filmler, Devrimin ve ICAIC'in 50. Yılında Küba Sineması, Dünyanın Kadınları ve Kadınların Dünyası, Şehirler/Çevre/Yaşama Hallerimiz, Farkında Mıyız?, İnsan, Roviros Manthoulis: Ustanın Penceresinden, İnsanın İnsana Ettiği, C Yüzü: Sesler, Tınılar, Melodiler, İnce Eleyip Sık Dokurken... Tarih, Yakın Uzak, Büyürken, Hayalet mi! O da ne?, Beyoğlu'nda Gezersin başlıkları altında izleyicisiyle buluşacak.

“Uyumuyorum Belgesel İzliyorum!” başlığı altında 5, 7, 9 ve 11 Aralık tarihlerinde Tütün Deposu’nda yapılacak olan gösterimler gece yarısı 12.00’de başlayıp sabah 06.00’ya kadar sürerek izleyiciye farklı bir belgesel izleme deneyimi yaşatacak.

Festivalde Küba Rüzgârı
Bu yıl 1001 Belgesel Film Festivali’nde 50. yılını kutlayan Küba Sinema Sanatı ve Endüstrisi Enstitüsü’nün (ICAIC) ürettiği 1964 ile 2009 arasında gerçekleştirilmiş 13 belgesele yer veriliyor.

Festivalde Gloria Argüelles’in yönettiği 2009 yapımı “Siyah ve Beyazda Tarih” (Una Historia en Blanco y Negro) adlı filminin dünya prömiyeri gerçekleştirilecek. Küba belgesel sinemasının yaşayan en önemli yönetmenlerinden Rigoberto Lopez Pego festivalin konuğu olarak ülkemizde olacak. Pego ile sinemaseverler Tarihi Sümerbank Binası ve Nazım Hikmet Kültür Merkezi’nde düzenlenen etkinliklerde bir araya gelme fırsatı bulacaklar. Festivalin bu bölümü Küba Elçiliği ve Jose Marti Küba Dostluk Derneği’nin katkılarıyla gerçekleştiriliyor.

ICAIC 1959 yılında gerçekleşen Küba Devrimi’nin hemen ardından devrimci iktidarın ilk kültürel kurumu olarak oluşturuldu. Devrimle yaşıt olan kurum Küba sinemasının uzun metraj sinema filmlerinden belgesellere, canlandırmadan kısa filmlere, sinema kitapları ve dergileri yayıncılığından festival organizasyonlarına, sinema eğitiminden filmlerin arşivlenmesi ve restorasyonuna kadar sinema sanatının uzandığı tüm alanlarda faaliyet gösteriyor. Özerk bir kurum olarak şekillenen enstitünün çabalarıyla belgesel sinema Küba’da çok önemli bir yere sahip. ICAIC’in 50. yılı 2009 boyunca dünya festivallerinde farklı etkinliklerle kutlandı.

Festival’de gösterilecek Küba filmleri arasında konuk yönetmen Rigoberto Lopez’in Küba tarihindeki Çinli göçü ve bunun şu anda Kübadaki yansımalarını ele alan “En uzun yolculuk” (El viaje más largo), Haiti’nin çelişkilerle yüklü başkenti Port Au Prince’i anlatan “Benim Port Au Prince’im” (Puerto Príncipe mío), ve “Afrika, cehennem çemberi” (Africa, círculo del infierno) adlı filmi bulunuyor.

Küba müziğinin unutulmaz ismi Omara Portuondo’nun hayatını anlatan “Omara” ünlü yönetmen Fernando Perez’in imzasını taşıyor. Rogelio Paris’in “Biz müziğiz” (Nosotros la música) 1960’lı yılların Küba sokaklarında müziğin izini sürüyor. Lourdes de los Santos’un “De mi alma Recuerdo” (De mi alma recuerdo) adlı filmi ise kurucularının ağzından Nueva Trova (Yeni Türkü) akımı üzerine düşüncelerini paylaşıyor.

Seçkinin en ilgi çekici filmlerinden biri Küba’lı doktorların Latin Amerika ve Afrika’daki çalışmalarını anlatan “Işık Dağı” (Montana de Luz)

Küba’da ve Latin Amerika’da adı belgesel sinemayla ve 60’lı yılların politik haber-propaganda filmleriyle özdeşlemiş olan Santiago Alvarez’in “Şimdi” (Now) adlı kısa filmi ile birlikte Octavio Cortazar’ın köylerdeki insanların sinemaile ilk kez tanışmasını anlattığı “İlk Kez” (Por Primera Vez) ve Gretel Medina’nın “Varış yeri M6” (Destino M6) bölümün kısaları.

Tupac Pinilla'nın “Şeytanlara ve Denize Karşı Bir Başka Küba Savaşı” (Otra Pelea Cubano contra demonioss y el mar) kasırgalardan etkileen bir balıkçı kasabasının denize bağlı insanlarını anlatıyor. Nazım Hikmet'in Küba Seyahati filminin ortak yönetmeni Gloria Rolando da “Kalp ve Bellek Pasajları” (Pasaje del corazon y la memoria) adlı filmiyle festivalde yerini alıyor.

Festivalde 20 konuk yönetmen
Festivalde 20 belgesel yönetmenini ağırlayacak olan 1001 Belgesel Film Festivali’nin bu yılki davetlileri arasında dünyanın en önemli belgesel film festivallerinden biri olan Amsterdam Belgesel Festivali IDFA’dan Peter van Bueren, Avrupa Belgesel Ağı (EDN) kurucularından ve yıllarca EDN’de yöneticilik yapmış olan Tue Steen Müller de yer alıyor.

Festivale katılacak diğer yönetmenler Portekiz’den Susanna de Sousa Dias, Hollanda’dan Michiel Erp ve Aliona Van Der Horst, Ukrayna’dan Sergey Bukovsky, Georgy Paradzhanov ve Ekatarina Menshova, Yunanistan’dan Stavros Psillakis, Elias Giannakakis, Gerasimos Rigas, Brezilya’dan Daniela Broitman, İngiltere’den Yumiko Hayakawa ve Paul Wright, İsveç’ten Anders Walgren, Fransa’dan Julia Laurencau ve Jean- Noel Gobron, Sırbistan’dan Ivan Mandic, Küba’dan Rigoberto Lopez Pego, İsrail’den Ada Ushpiz.

Paralel etkinliklerde ustalar konuşuyor
Bu yıl festivalin ustalık dersini (Masterclass), Yunanistan’dan çıkıp dünyanın öykülerini bizlere sunan bir usta olarak tanımlayabileceğimiz Roviros Manthoulis verecek. Manthoulis ayrıca Vangelis Kechtriotis ve Stavros Psillakis ile birlikte “Belgesel Sinema ve Tarih İlişkisi açısından Yunan İç Savaşı” adlı söyleşiye katılacak.

Küba belgesel sinemasının yaşayan önemli temsilcisi Rigoberto Lopez Pego, Nazım Hikmet Kültür Merkezi’nde “Küba’da ve Latin Amerika’da Sinemacılar Nereye Bakıyor”, ve Tarihi Sümerbank binasında “Küba’da Belgesel Sinema ve ICAIC” konulu iki konferansa katılacak.

Diğer etkinlikler de şöyle: Avrupa’da Belgesel Sinema, Tue Steen Muller Belgesel Sinemada Eleştiri, Peter Van Bueren ve Can Candan, Bu Kimin Bavulu?/ Whose This Suitcase? (Atölye) Nefise Özkal Lorentzen, Belgesel Sinemada Yapım Süreçlerinin Yönetimi, Nalân Sakızlı, Belgesel Sinema ve Sosyal Hareketler, Daniela Broitman, Belgesel Sinema ve Kültürel Miras, Hasan Özgen ve Hakan Aytekin, Belgesel Sinema ve Sözlü Tarih, Enis Rıza ve Leyla Neyzi.

Belgesel Sinemacılar konferans’ta bir araya geliyor
Bu yıl festivalin ana teması: ‘Bir sanat formu olarak belgesel’. Sözkonusu bağlamda 12-13 Aralık tarihlerinde 9. Kez düzenlenen Belgesel Sinemacılar Konferansı’ndea bir araya gelen sinemacılar şu sorulara yanıt arayacak: Sanat ve belgesel sinema ilişkisi hangi düzlemde ele alınmalı? Bilgiyi yeniden üretmede ve anlamlandırmada belgesel sinema kendini bir sanat formu olarak hangi temellerde ayrıştırıyor (didaktizm, propaganda, fiction / non-fiction)? Sanat ve bilim disiplinleriyle kurulan bağlar açısından imgesel olmayan türler içinde, belgesel filmi sinematografik bir eser kılan belirleyiciler neler? Belgesel sinemanın kendi tarihi içinde (sinema-göz, sinema-gerçek, doğrudan sinema gibi) sinematografik etkisinden bugün de söz edilebilir mi? Belgesel sinemada estetik arayışın vardığı nokta nedir? Gerçekliğin yeniden inşasında sinematografik estetik açısından belgesel sinema hangi çözümleri üretiyor/ üretmeli? Bir sanat ürünü olarak ‘belgesel film’de biçim ve içerik ilişkisi nedir? ‘Bir sanat formu olarak belgesel sinema’da estetik çözümleri belirleyen unsurlar nelerdir?

Bu yıl festival mekanları da çeşitlendi. Fransız Kültür Merkezi / Beyoğlu (belgesel gösterimleri), Pera Müzesi / Beyoğlu (belgesel gösterimleri), Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi / Beyoğlu (belgesel gösterimleri), Muammer Karaca Tiyatrosu/ Beyoğlu (belgesel gösterimleri), Kumbara Sanat/ Beyoğlu (tekrar gösterimler, video odası, özel etkinlik), Nazım Hikmet Kültür Merkezi/ Kadıköy (belgesel gösterimleri), Tarihi Sümerbank Binası / Karaköy Bankalar Caddesi (masterclass, söyleşi, seminer ve atölyeler), Tütün Deposu/ Tophane (geceyarısı belgeselleri), Galatasaray Üniversitesi (Konferans)

Festival ve filmler hakkında daha fazla bilgi için www.1001belgesel.net adresi ziyaret edilebilir.

Ek: 1001 Belgesel Film Festivali Programı

(soL - Haber Merkezi)