Ünlü yazar ve devlet adamı Cengiz Aytmatov geçen hafta hayata gözlerini yumdu. SSCB döneminde Lenin ödülü alan Aytmatov, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, ABD ve NATO yanlısı politikalarıyla tanındı. Her devrin adamı Aytmatov, geçmişini unutmayı tercih etmişti.

HABER MERKEZİ Tedavi gördüğü Almanya'nın Nürnberg kentinde hayata veda eden ünlü yazar ve devlet adamı Cengiz (Torekuloviç) Aytmatov için Kırgızistan'da cenaze töreninin yapıldığı 14 Haziran'da bir günlük yas ilan edildi. Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev'in imzaladığı kararname uyarınca, cumartesi günü ülkede bayraklar yarıya indirildi ve tüm eğlence programları iptal edildi. Aytmatov, bir Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan'ın başkenti Kazan'da 16 Mayıs'ta ani böbrek rahatsızlığı geçirmesi üzerine hastaneye kaldırılmıştı. Aytmatov'un naaşı Bişkek yakınlarındaki Çon-Arık köyünde bulunan ''Ata-Beyit'' anıt mezarında, babası Torekul Aytmatov'un yanında toprağa verildi. Rusya Devlet Başkanı Dimitriy Medvedev ile Başbakan Vladimir Putin, birer başsağlığı mesajı göndererek, üzüntülerini bildirdiler.

Sovyetler Birliği'nin en zorlu yıllarını yaşayan Cengiz Aytmatov, yıllar sonra geçmişini unutmayı tercih ederek karşı devrimin yanında yer aldı. Kırgızistan'da milletvekilliği de yapan Aytmatov, ülkenin AB ve UNESCO temsilcisiydi. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından ve Kırgızistan'ın ayrı bir devlet haline gelmesinden sonra, döneme uygun politikalar izleyen Aytmatov, her fırsatta sosyalist rejime yönelik eleştirileriyle gündemde kalmaya çalıştı.

Her devrin adamı Aytmatov
Kırgızistan'ın Talas eyaletinin Şeker köyünde 12 Aralık 1928'de dünyaya gelen ve adı Cengiz Han'dan esinlenilerek konulan Aytmatov, SSCB'de, İkinci Dünya Savaşı döneminde, 14 yaşındayken köyündeki sekreterliğe girdi. Burada tarım makinelerinin sayımı, vergi tahsildarlığı gibi işlerde çalıştı. Kazakistan Cambul Veterinerlik Teknik Okulu'nda ve başkent Bişkek'teki Tarım Enstitüsü'nde okudu. Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü'nde ve 1956-58 yılları arasında Moskova'da eğitimini sürdürdü.

Edebiyat yaşamı Moskova'da başlayan Aytmatov, bu yıllarda SSCB'nin en önemli yayın organlarından Pravda gazetesinde çalıştı. 1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliği'ne üye kabul edildi. 1963'te Lenin Ödülü'nü alan Aytmatov, 1970'te yazdığı "Selvi Boylu Al Yazmalım" eserinin Türkiye'de filme alınmasıyla ülkemizde de ünlendi.

Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Kırgızistan'ın bağımsızlığına kavuşmasından sonra, edebi çalışmalarının yanı sıra ülkesini Lüksemburg, Belçika ve Hollanda'da büyükelçi olarak temsil eden Aytmatov, son yıllarda politikaya da atılarak, Kırgızistan Meclisi'nde Talas Bölgesi milletvekilliği yaptı. Kırgızistan'ın Benelux Devletleri büyükelçiliği, AB, NATO, UNESCO delegeliğini de üstlenen Aytmatov'un 80. doğum günü dolayısıyla Kırgız yetkilileri, 2008'i Aytmatov yılı ilan etmişti.

Türkiye'de de tanınmış bir yazardı
Yapıtları 150'nin üstünde dile çevrilen Aytmatov'un eserleri arasında Zorlu Geçit (1956), Yüzyüze (1957), Cemile (1958), İlk Öğretmenim (1962), Dağlar ve Steplerden Masallar (1963), Elveda, Gülsarı (1966), Beyaz Gemi, Selvi Boylum Al Yazmalım (1970), Fuji Dağının Tepesi (1973), Gün Olur Asra Bedel (1980), Darağacı - Dişi Kurdun Rüyaları (1988), Toprak Ana, Cengiz Han'a Küsen Bulut, Çocukluğum, Kırmızı Elma ve Rusya ve Kırgızistan'da pek çok ödül alan Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı bulunmaktadır. Selvi Boylum Al Yazmalım eseri, Atıf Yılmaz tarafından 1977 yılında filme çekildi ve büyük ilgi gördü.