Rıfat Doğan - soL

CHP Milletvekili Melda Onur, Haliçport'a ilişkin Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik’ 8, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz’a 8, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar’a 10 ve Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım’a 23 soru sordu.

Onur’un dört bakana detaylı açıklamalarla verdiği soru önergelerinin metinleri şu şekilde

Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik’e

24.07.2013 tarihinde gerçekleştirilen ve “Haliçport” projesi adı ile anılan altında, ihale ile Sembol Uluslararası Yatırım, Ekopark Turizm ve Fine Otelcilik adlı firmalardan oluşan ortak girişim grubuna devredilen Tarihi Haliç Tersaneleri’nin (Tersane-i Amire) imara açılması konusu kamuoyu gündemine taşınmıştır.

İstanbul Tarihi Yarımada Yönetim Planı içerisinde doğal bir liman olan Haliç, İstanbul’un üstün evrensel değer tanımı dahilindedir. Üstün Evrensel Değeri Sürdürülebilmek için Gereken Yönetim ve Koruma Planı, 2011 yılında İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nden geçmiştir. UNESCO Dünya Mirası Komitesince kabul edilen bu planda, ‘Sit ve koruma alanları’ başlığı altında 105. sayfada şu ifadelere yer verilmektedir:

“2009 yılında onaylanmış olan İstanbul İl Çevre Düzeni Planı Kararlarında Yerleşim alanlarında mekânsal kaliteyi yükseltmek üzere oluşturulan stratejiler Tarihi Yarımada’daki konut alanları açısından önem taşınmaktadır.

-Tarihi konut alanlarının doku, fonksiyon ve özgün özellikleri korunarak sıhhileştirilmesi
-Konut alanlarının fiziki dönüşüm sürecine sosyal boyutun kazandırılması
Belirlenen stratejiler doğrultusunda Tarihi Yarımada’ya yönelik olarak geliştirilen plan kararları ise aşağıdaki gibidir:

• “Haliç boyunca kültür, turizm ve rekreasyon kullanımlarının geliştirilmesi, sanayi yapıları ve tersanelerin kültür ve eğitim faaliyetlerinde kullanılması öngörülmüştür.”

Bu bağlamda

1-Haliçport Projesi adı altında sunulan bu ihale, Bakanlığınızın imza koyduğu İstanbul Tarihi Yarımada Yönetim Planı ve İstanbul İl Çevre Düzeni Planı’nın İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 10.05.2011 tarihli toplantısında revize edilmiş Plan Notu’nun koşullarına ne ölçüde uymakta mıdır?

2-1455’den bugüne, 558 yıl boyunca varlığını tersane olarak sürdürmüş olan Tersane-i Amire’yi, üretim işlevinden tamamen kopararak onu dünya çapında eşsiz kılan bu özelliğinin ortadan kaldırılması kararının alınması sürecine Bakanlığınız da dahil olmuş mudur? Bu kararın kim(ler) tarafından, neden, nasıl ve neye dayanılarak verilmiş olduğu Bakanlığınızın bilgisi dahilinde midir? Benzer şekilde, söz konusu alanın otel, yat limanı vb. tesislerle turizm alanı olarak yeniden işlevlendirilmesi kararının, hangi uzmanlıklara sahip kim(ler) tarafından, neden, nasıl, hangi amaçla alınmış olduğu karar süreçlerinde hangi organ, yöntem ve mekanizmaların kullanıldığı bilgileri Bakanlığınızda mevcut mudur? Bu kararların alınmasında ilgili Koruma Kurullarına danışılmış onların görüşleri alınmış mıdır? Bakanlığınız, sit alanı olarak korunan ve çok sayıda tescilli yapı barındıran bu alanın yat limanları, 5 yıldızlı oteller, dükkânlar, restoranlar, kongre ve kültür merkezleri, sinema ve eğlence tesisleri, cami ve otopark gibi yapılar inşa edilmek suretiyle yeniden işlevlendirilmesi konusunda ne düşünmektedir?

3-24 Nisan 1996′da, Haliç, İhale konusu alanın kapsadığı Camialtı ve Taşkızak Tersaneleri’nde ait bugüne kadar kaç adet tarihi yapı tescil edilmiştir? Bu eserler ve özellikleri nelerdir? Bunlara ek olarak gerek Osmanlı gerekse Cumhuriyet döneminde sivil ve askeri denizcilik ve deniz endüstrisi tarihimiz açısından önemi olan taşınır-taşınmaz malzeme, araç-gereç, alet-edevat, proje-çizim-eskiz vb. evrak ve doküman vb.nin envanteri çıkarılmış mıdır? Tescilli yapılarla birlikte bu tür değerlerin de korunmaları için gerekli tedbir ve hükümlere ihale şartnamesinde yer verilmesi konusu, şartname hazırlığı aşaması ve/veya sonrasında Bakanlığınızca talep ve takip edilmiş midir? Şartnamenin, ihaleyi alan firma ile bu hususa ilişkin yapılmış bir protokol yapılmasını ve Bakanlığınızca onaylanacak bir koruma planını vb. var mıdır öngörüp öngörmediği, Bakanlığınızca bilinmekte ve/veya izlenmekte midir?

4-Alınan karar ve belirlenen stratejiler doğrultusunda sanayi üretimi işlevleri tamamen sonlandırılarak tersane vasıfları ortadan kaldırılacak olan Haliç Tersanesi Taşkızak ve Camialtı Tersaneleri, tersane olma özelliğinden çıkartılarak yat limanı, otel, alışveriş merkezi vb.nin yer alacağı dışında hiçbir ayrıntısı açıklanmamış olan bu şeklinde planlanan rekreasyon projesi altında hangi şartlarda doku, fonksiyon ve özgün özelliklerini koruyabilecektir?

5-Haliç’in 6 asırlık geçmişe dayanan yapısına ve üstün evrensel değerlerine bu proje sebebiyle verilebilecek zararlar nelerdir? 558 yıl boyunca sanayi üretiminin sürdüğü ve bu yanı ile dünya çapında eşi bulunmayan bir endüstriyel mirasın yok edilmesinin bu ilk adımının yaratacağı maddi-manevi kayıplar konusunda Bakanlığınızca yapılmış bir etüd, değerlendirme vb. var mıdır? bu konuda bir etüt çalışması yapmış mıdır? Fatih Sultan Mehmet’in buyruğu ile kurulmaya başlanmış yakın zamana kadar da bütün Osmanlı ve Cumhuriyet dönemleri boyunca gemicilik endüstrisinin yanı sıra bir çok diğer endüstri dalının doğduğu ve geliştiği merkez olan ülkemizde mühendislik eğitiminin doğduğu Mühendishane-i Bahri-i Humayun’un içinde yer aldığı ecdad yadigarı Tersane-i Amire’nin, bu konuda kapsamlı bir etüd ve bunun da ötesinde bir dünya değeri olarak ‘üretim işlevi’nin çağın teknolojik gelişmelerinin de yansıtılması suretiyle korunduğu, yakın zamana kadar sürdürülmüş olan “eğitim işlevi”nin de yeniden kazandırıldığı bir “yenileme, geliştirme ve gelecek kuşaklara aktarma projesi”ni hak etmekte olduğunu düşünür müsünüz?

6-Hem normatif hem maddi anlamda Haliç Tersaneleri’nin turizm değerinde Haliçport projesi ne gibi değişiklikler oluşturacaktır?

7-UNESCO’nun onayıyla kabul edilen ve Bakanlığınızın da imza koyduğu Tarihi Yarımada Yönetim Planı’na aykırı olduğu açıkça görülen Haliçport ihale projesinin durdurulması, iptali ya da projenin az önce ana hatları belirtilmiş olan esaslar çerçevesinde Tarihi Yarımada Yönetim Planı ile uyumlu bir biçime dönüştürülmesi şekilde kültür ve eğitim faaliyetlerinde kullanılması yönünde proje revizyonu için bir çalışma yapacak mısınız?

8-Buraya kadar sıralanmış olan sakınca ve olumsuzluklara ek olarak, tarihsel ve kültürel mirasın korunması ve arkeolojik değerlerin zarar görmesi konusunda tehlike arz eden bu proje hakkında Bakanlığınızca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile ortak bir çalışma yürütülmekte midir ya da yürütülmesi düşünülmekte midir?

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım’a
Yapımına 11 Aralık 1455’te Fatih Sultan Mehmet’in fermanı ile başlanan ve 1515’te Yavuz Sultan Selim döneminde tamamlanan Haliç Tersanesi nam-ı diğer Tersane-i Amire (günümüzde yaygın kullanılan adıyla Haliç Tersaneleri) önemli parçalarını oluşturan, ve şahsınızın da bir süre çeşitli görevlerde profesyonel olarak çalıştığını bildiğimiz, Camialtı ve Taşkızak Tersaneleri ile tarih içinde tarih barındırmakta, özellikle denizcilik tarihinde çok önemli bir yer taşımaktadır.

24.07.2013 tarihinde “Haliçport” adıyla bilinen Haliç Yat Limanı ve Kompleksi Projesinin açık arttırma yöntemi ile sonuçlandırılması üzerine tersane emektarları, sendikalar, meslek kuruluşları, mahalle sakinleri ve dernek temsilcilerinden oluşan Haliç Dayanışması, bir süre önce kapatılan Camialtı Tersanesi’nde toplanarak ihaleyi protesto etmiştir.

Tersane emekçileri yaptıkları açıklamalarda Osmanlı Dönemi’nde Barbaros Hayrettin Paşa’nın Akdeniz’i Türk gölü haline getiren Barbaros Hayrettin Paşa’nın savaş gemilerinin burada yapıldığını belirtmişler bugün diğer tarafta ise çalışır durumdaki çalışan makina ve tesislerin kullanılmadığını, ortada henüz bir daha proje dahi olmadığı halde belirlenmemişken bazı makineleri ve teçhizatın sökülmeye başlandığını kaydetmişlerdir.
Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet tarihi boyunca gelişen gemicilik tarihi ve teknolojisinin yanı sıra Türkiye’nin sanayi gelişiminin de yerinde izlenebildiği en önemli endüstriyel SİT alanı olan Tersane-i Amire kendine özgün teknik niteliklere sahiptir. Haliç Tersaneleri aynı zamanda bir üretim modelinin yansımasıdır ve Tuzla Tersaneleri’ndeki ölümlü kazaların sayısının gittikçe artmasının Haliç Tersanelerinin işlevsizleştirilmesi ile ilgili olduğu yönünde görüşler bulunmaktadır.

Bu bağlamda

1- Denizcilik Bakanlığının sorumluluğunda bulunan gemicilik tarihi mirası çerçevesinde, Haliçport projesinin Türk Denizcilik Tarihi Mirasına kaybettirecekleri Bakanlığınızca değerlendirilmiş midir? Bu konuda Bakanlığınızca gerek Kültür ve Turizm Bakanlığı, gerekse Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile birlikte herhangi bir değerlendirme yapılmış mıdır?

2- 1455’den bugüne, 558 yıl boyunca varlığını tersane olarak sürdürmüş olan Tersane-i Amire’yi, üretim işlevinden tamamen kopararak onu dünya çapında eşsiz kılan bu özelliğinin ortadan kaldırılması kararı kim(ler) tarafından, neden, nasıl ve neye dayanılarak alınmıştır? Benzer şekilde, söz konusu alanın otel, yat limanı vb. tesislerle turizm alanı olarak yeniden işlevlendirilmesi kararı, hangi uzmanlıklara sahip kim(ler) tarafından, neden, nasıl, hangi amaçla alınmış karar süreçlerinde hangi organ, yöntem ve mekanizmalar kullanılmıştır?

3- Yüzyıllar boyunca yaşanan sayısız büyük depreme rağmen hala ayakta olan Tersane-i Amire konusunda bu kararlar alınırken, günümüzde başta Yalova ve Tuzla olmak üzere tersanelerin ağırlıklı olarak yer aldıkları, diğer bir deyişle gemi yapım-onarım sanayinin yaklaşık %90’ının toplanmış olduğu alanların birinci dereceden deprem kuşağı hatta fay hattı üzerinde oldukları gerçeği, göz önünde tutulmuş mudur?

4- Söz konusu tersaneler, 2863 sayılı Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 6. maddesinde taşınmaz kültür varlığı örnekleri arasında özellikle zikredilmekte olduğuna göre

Tersane-i Amire’ye ait alanın yüzyıllar boyunca tersane olarak üretim işlevini sürdürmüş olan ve “tersane” olarak korunması gereken herhangi bir parçası üzerinde gerçekleştirilmesi söz konusu olacak bir tasarruf, hangi yasal mevzuata dayandırılabilmektedir?

5- Aynı Kanun’un 9. maddesi ile “korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarında Koruma Kurullarınca alınan kararlara aykırı olarak her çeşit inşai ve fiziki müdahalede bulunmak, bunları yeniden kullanıma açmak veya kullanımlarını değiştirmek” yasaklanmış olduğuna göre
558 yıl boyunca sanayi üretiminin sürmüş ve sürmekte olması nedeniyle ve bu özelliği ile bir “dünya değeri” olan Tersane-i Amire’nin, yat limanı, otel vb. turizme yönelik yapı ve tesisler eklenerek gemi yapım-onarımı dışında başka amaçlarla kullanımını öngören bir ihale nasıl gerçekleştirilebilmektedir?

6- İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı hakkında yapılan genel itirazların görüşüldüğü 10.05.2011 tarihli toplantısında Plan Notu’nun Tersane Alanları başlıklı 8.4.4.4 no.lu maddesinin, alınan 947 sayılı kararla

• “tersanelerin kapasite ve kabiliyetlerini değiştiren her kararın Danıştay 13. Dairesi’nin 2005/9755E ve 2005/6279K ilamları konusu mahkeme kararına aykırılık oluşturacağı”,

• “yolcu gemilerinin inşa, bakım ve onarımlarının nerelerde yapılacağının açıklanmamış olması”

• “Dünyanın yaşayan en eski ikinci tersanesi olan Haliç Tersanelerinin özellikle tarihten gelen üretim ve eğitim fonksiyonlarını devam ettirmek üzere yeniden yapılandırılmasının gerektiği, Haliç Tersanelerinin yalnızca müze, kültür merkezi gibi başka amaçlarla kullanılmasının endüstriyel-arkeolojik SİT’in ‘kültür adına’ kaybedilmesi’ne neden olacağı”

gerekçeleriyle değiştirilmiş ve başlangıçta yer almayan “üretim” sözcüğünün eklenmek ve “kısmen tersane işlevinin sürdürüleceği” ifadesindeki “kısmen” sözcüğünün çıkarılması suretiyle TERSANE olarak ÜRETİM işlevinin esas alınması gerektiğinin özellikle ve önemle vurgulanmış olduğu, Bakanlığınızın bilgisi dahilinde midir? Tersanelerde üretim fonksiyonunu sonlandırarak tersane alanlarını otel vb. turizm alanlarına dönüştüren bir ihale, bu plan hükmüne rağmen Bakanlığınızca nasıl gündeme getirilebilmektedir?

7- Haliçport İhalesinin kapsadığı alanın en büyük ve önemli bölümünü oluşturan, Milli Savunma Bakanlığı’na tahsisli ve Taşkızak Tersanesi Komutanlığı’nın kullanımında bulunan Taşkızak Tersanesi ile ilgili olarak Milli Savunma Bakanlığı ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi arasında akdedilen protokolün “mülkiyeti üçüncü şahıslara devredilmemek, tarihsel doku bozulmamak ve sosyal amaçlı, toplumsal kullanıma yönelik tesislerin yapımı amacıyla kullanılması taahhüdü ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne devredileceği hususunun, tapu işlemlerinde göz önünde bulundurulup tapu kayıtlarında yer almasının sağlanacağı” biçimindeki amir hükmü , tersane alanının 49 yıllığına üçüncü şahıslara devrini öngören ihale ile hangi ölçüde bağdaştırılabilecektir? İhale şartnamesinin, “tarihsel dokunun bozulmaması sosyal amaçlı, toplumsal kullanıma yönelik tesislerin yapımı” konularını garanti altına alacak koşul ve hükümleri içermesinin gerektiği hususu, göz önünde tutulmuş mudur?

8- Yaklaşık 6 asır boyunca sürmüş ve sürmekte olan sanayi üretimi nedeniyle sadece “ecdad yadigarı” değil, aynı zamanda bir “dünya endüstri mirası” olan Tersane-i Amire konusunda, özellikle Cumhuriyet’in başlangıç yıllarından itibaren şahit olunan sürekli geliştirme ve yenileme politikalarının 12 Eylül 1980’den sonra yerini geriletme, işsizleştirme ve işlevsizleştirme yoluyla çökertme ve yok etme politikalarına bırakmış olması, Bakanlığınızca nasıl değerlendirilmektedir? Bakanlık görevini yürüttüğünüz 10 yılı aşkın süre boyunca bu olumsuz politikaların terk edilerek dünya mirasının korunması, ecdad yadigarı Tersane-i Amire’nin yenilenerek ve geliştirilerek gelecek kuşaklara taşınması doğrultusunda herhangi bir çabanız, çalışmanız ya da niyetiniz olmuş mudur?

9- Kuruluş Kanununda Bakanlığınızın görevleri arasında sayılan “ulaştırma ve denizcilik iş ve hizmetleriyle ilgili altyapı, şebeke, sistem ve hizmetleri ticari, ekonomik ve sosyal ihtiyaçlara, teknik gelişmelere uygun olarak planlamak, kurmak, kurdurmak, işletmek, işlettirmek ve geliştirmek” yerine, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na ait “kültür ve turizm yatırımları ile ilgili taşınmazları temin etmek, gerektiğinde kamulaştırmak, bunların etüt, proje ve inşaatını yapmak, yaptırmak” görevinin Bakanlığınızca üstlenilmesi, hangi ihtiyaçtan kaynaklanmakta hangi yasal mevzuata dayandırılmaktadır? Ecdad yadigarı Tersane-i Amire’nin “turizme kazandırılma” kisvesi altında yok edilmesi yerine yaşatmak, iyileştirmek, geliştirmek ve ekonomiye ve denizcilik sektörüne yeniden kazandırarak geleceğe taşımak olarak özetlenebilecek asli görevinizi yerine getirmeyi düşünür müsünüz?

10- Adı geçen Haliç Tersanelerinin bugüne dek güncelleştirilmesi, iyileştirilmesi vb. konularda girişimlerde neden bulunmadınız? Türk Denizcilik Sektörüne yeniden kazandırılması için Bakanlığınızın bir girişimi olmuş mudur?

11- Projede açıklanan otel, alışveriş merkezi gibi yeniden tasarlanan yaşam alanları yerine tersanelerin ekonomiye geri kazandırılması mümkün değil midir?

12- 13 Mart 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan İhale İlanı’nda, isteyenlerin İhale dosyalarını ücretsiz olarak görebilecekleri açıkça yazılı olduğu halde, Mimarlar Odası’nın buna ilişkin talebinin “ihaleye katılmayanlara bilgi veremiyoruz” denilerek reddedildiği şeklindeki medya haberi doğru mudur? Doğru ise bu uygulama hangi yasal mevzuata dayalı olarak ve hangi amaç ve nedenle yapılmıştır?

13- İhale konusu alanın kapsadığı Camialtı ve Taşkızak Tersaneleri’nde bugüne kadar kaç adet tarihi yapı tescil edilmiş olduğu, bu eserlerin ve özelliklerinin nelerden ibaret olduğu Bakanlığınızca bilinmekte midir? İhale şartnamesi hazırlanırken, uygulama aşamasında bu eserlerin fiziki etkilerden korunmaları için gerekli tedbir ve hükümlere yer verilmesi düşünülmüş ve sağlanmış mıdır? Şartname, ihaleyi alan firma ile bu hususa ilişkin bir protokol yapılmasını ve Bakanlığınızca onaylanacak bir koruma planını vb. öngörmekte midir?

14- Yetkililerce 70 yat kapasiteli iki yat limanı, 5 yıldızlı iki otel, dükkânlar, restoranlar, kongre ve kültür merkezleri, sinema ve eğlence tesisleri, cami ve otoparkın yer alacağı açıklanan ihalenin, gerek bilinen tescilli yapılara ve gerekse de -bölgenin Bizans ve öncesi dönemlerde de doğal bir liman olarak yerleşimler içerdiği bilindiğinden- daha sonra ortaya çıkması kuvvetle muhtemel arkeolojik bulgulara zarar vermeden gerçekleştirilebilmesi nasıl mümkün olabilecek başka bir ifade ile bu kadar çok sayıda ve büyük turistik tesis, mevcudiyeti bilinen ve şimdilik bilinmeyen tarihi-arkeolojik değerlere “dokunmadan” nasıl alana sığdırılabilecektir? Haliçport projesi kapsamında yukarıda sayılan tesislerin ve bilinen tescilli yapıların yerleşimlerinin bir arada görüleceği bir mimari proje bulunmakta mıdır, çizimin teklifle birlikte sunulması, ihale şartnamesi ile talep edilmiş midir?

15- Tersane-i Amire içinde yer alan ve Haliçport ihalesi ile ortadan kaldırılmaları söz konusu olan tersanelerin, her türlü engelleme ve yok etme çabasına rağmen, hala günümüzde tersane adı altında faaliyet yürüten çoğu işyerinde mevcut olmayan üstün teknolojiye ve bunu meydana getiren makina-teçhizat ve araç-gerece sahip oldukları bilinmektedir. Ülkemizde gemi inşa sektörünün kurucusu Ord. Prof. Ata NUTKU’nun geçmişte Taşkızak Tersanesi’nin Gölcük’e ve İstinye Tersanesi’nin başka bir yere taşınması girişimleri üzerine yaptığı uyarılardan hatırlanacağı ve zaman içinde de kanıtlanmış olduğu üzere, tersanelerin “ne vücudunun ne de ruhunun taşınması” mümkün olamamaktadır. Bu gerçek göz önünde tutulduğunda söz konusu tersanelerin sahip oldukları teknoloji ile gemi inşa sektörümüze kazandırmış ve geliştirmiş oldukları üretim modelinin yok olmasının ekonomik-sosyal ve toplumsal maliyeti nasıl karşılanabilecektir?

16- Haliç tersanesinde uygulanan üretim modeli nereye aktarılacaktır? Gemicilik teknolojisine ev sahipliği yapan bu önemli miras nereye taşınacaktır? Taşınması yerine mevcut şeklinde korunması Bakanlığınız açısından ne gibi bir önem arz etmektedir?

17- İhalenin konusu olan sınırlar içinde bulunan, Camialtı ve Taşkızak Tersaneleri alanında bugüne kadar kaç adet tarihi yapının tescil edilmiş olduğu, bu eserlerin ve özelliklerinin nelerden ibaret olduğu Bakanlığınız kayıtlarında mevcut mudur? Bunlara ek olarak gerek Osmanlı gerekse Cumhuriyet döneminde sivil ve askeri denizcilik ve deniz endüstrisi tarihimiz açısından önemi olan taşınır-taşınmaz malzeme, araç-gereç, alet-edevat, proje-çizim-eskiz vb. evrak ve doküman vb.nin envanteri çıkarılmış mıdır? İhale şartnamesinde, tescilli yapılarla birlikte bu tür değerlerin de korunmaları için gerekli tedbir ve hükümlere yer verilmiş midir? İhaleyi alan firma ile bu hususa ilişkin bir protokol yapılması ve/veya hazırlanacak bir koruma planının uygulamaya geçilmeden önce Bakanlığınızca onaylanması vb. tedbirler öngörülmekte midir?

18- Tuzla Tersaneleri’ndeki ölümlü kazaların sayısının gittikçe artmasının gemi inşa sektörü için bir okul görevi de yapan Haliç Tersanelerinin işlevsizleştirilmesi ile doğrudan ilgisi ilgili olduğu şeklindeki görüşler Bakanlığınız tarafından araştırılmış mıdır, konu hakkında hazırlanmış herhangi bir rapor oluşturulmuş mevcut mudur?

19- Haliçport projesinin hem yapım aşamasında hem de proje hayata geçirildikten sonra istihdam kaynaklarında ne gibi değişimler söz konusudur?
20- İhaleye çağrılan/katılan firmalarla ilgili olarak herhangi bir ön değerlendirme ya da yeterlik denetimi yapılmış mıdır, yapıldı ise burada hangi kriterler kullanılmıştır? Katılımcı firmaların tarihi ve kültürel miras konusunda bu kadar önem taşıyan bir alan üzerinde gerçekleşecek yatırım konusunda yeterliğe sahip olduklarını gösterecek herhangi bir referansları var mıdır? İhale sonuçlandırılırken (kazanan firma belirlenirken) ihale bedeli dışında başka herhangi bir kriter gözetilmiş midir? Bu firmalar hangi kriterlere göre seçilmiş, hangi kriterlere göre projeyi Sembol Uluslararası Yatırım, Ekopark Turizm ve Fine Otelcilik ortak girişim grubu kazanmıştır?

21- Sembol Uluslararası Yatırım, Ekopark Turizm ve Fine Otelcilik adlı firmalardan oluşan ortak girişim grubunun bu ölçekte tarihi bir alanın gerçekleştirecek gerekli referansları var mıdır?

22- İhale sürecinde firmalar teklifleri arasında kendi projelerini ve tasarımlarını sunmuşlar mıdır?

23- Projeyle Haliçport ile ilgili olarak bir ‘Bilgilendirme Ofisi’ var mıdır oluşturulmuş mudur kamuoyunun bilgilendirilmesi/aydınlatılması amacıyla çağdaş dünyada örnekleri var olan bir ofisin oluşturulması düşünülmekte midir? İhalenin ve bu ihale ile gerçekleştirilmesi öngörülen projenin ayrıntıları ne zaman kamuoyuyla paylaşılacaktır?

Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar’a

Haliç Tersaneleri tersanesi nam-ı diğer Tersane-i Amire, dünya üzerinde 558 yıldır sanayi üretiminin sürdürüldüğü tek tersane örneğidir ve bu yönüyle de dünya mirası listesine alınmayı hak eden bir tarihi-kültürel değerdir. Öte yandan, 24.07.2013 tarihinde açık arttırma yöntemi ile sonuçlandırılan Haliçport Projesi (Haliç Yat Limanı ve Kompleksi Projesi) ihalesi işlemi ile 6 asırdır gemi yapım işlevi sürdüren bu endüstriyel arkeolojik SİT’in parçalanmak suretiyle ortadan kaldırılması söz konusudur.

2 Temmuz 2013′te yapılan ilk değerlendirmenin ardından, 24 Temmuz 2013 tarihinde yapılan açık artırma sonucunda, ihaleyi 1 milyar 346 milyon dolar bedel öneren Sembol Uluslararası Yatırım, Ekopark Turizm ve Fine Otelcilik adlı firmalardan oluşan ortak girişim grubunun kazanmış olduğu açıklanmıştır. 4 yılı inşaat, 45 yılı işletme süresi olmak üzere 49 yıllığına Yap-İşlet-Devret modeliyle gerçekleştirilecek projede 70 yat kapasiteli iki yat limanı, 5 yıldızlı iki otel, dükkânlar, restoranlar, kongre ve kültür merkezleri, sinema ve eğlence tesisleri, cami ve otoparkın yer alacağı dahil olduğu belirtilmektedir ve proje ihale ile ilgili olarak kamuoyuyla paylaşılan tek resmi bilgilendirme budur. İhaleyi kazanan grup adına yapılan bir başka açıklama ya göre ise henüz hazır herhangi bir proje (tasarım) söz konusu değildir, sadece bazı çizimler vardır ve sözleşme imzalanmasından sonra kamuoyu ile paylaşılacaktır.

Haliç’in kuzey kıyısında 2 km’lik kıyı şeridinde, toplam 51 hektarlık alanda konumlanmış olan ve bugün Atatürk Köprüsü’nden başlayarak sırası ile Haliç, Camialtı ve Taşkızak Tersaneleri olarak isimlendirilen tersaneler, Fatih Sultan Mehmed’in emri ile kurulmuş olan Tersane-i Amire’nin 1455’den bugüne gelişerek varlıklarını tersane olarak sürdürmüş olan parçalarıdır. Bugün Haliçport olarak isimlendirilen ihale, bu tarihi sürekliliğin Camialtı ve Taşkızak Tersaneleri kısmını kapsamaktadır.

Söz konusu tersaneler, Beyoğlu İlçesi sınırları içinde kalmakta olup Beyoğlu Bölgesi İstanbul I Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 07.07.1993 gün, 4720 sayılı kararı ile Kentsel Sit Alanı ilan edilmiştir ve Beyoğlu Kentsel Sit alanı için hazırlanan Koruma Amaçlı İmar Planı’nda Tersanelerin Haliç Tersanesi kısmı özgün değerleri ile korunmaktadır.

Diğer taraftan, tersanelerin içinde yer aldığı bölge, İstanbul I Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 22.03.1995 tarihinde yapılan 6482 sayılı ve 379 numaralı toplantısı ile SİT ALANI olarak tescil edilmiştir. Alanda ayrıca Haliç, Camialtı ve Taşkızak Tersaneleri’ne ait ve 24 Nisan 1996’da tescil edilmiş toplam 31 adet yapı/yapı kalıntısı mevcuttur. Bu nedenle söz konusu tersanelerde yapılacak her türlü uygulama için ilgili Koruma Kurulu’nun görüşünün alınması, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu gereğidir.

Bu bağlamda

1- 1455’den bugüne, 558 yıl boyunca varlığını tersane olarak sürdürmüş olan Tersane-i Amire’yi, üretim işlevinden tamamen kopararak onu dünya çapında eşsiz kılan bu özelliğinin ortadan kaldırılması kararının alınması sürecine Bakanlığınız da dahil olmuş mudur? Bu kararın kim(ler) tarafından, neden, nasıl ve neye dayanılarak verilmiş olduğu Bakanlığınızın bilgisi dahilinde midir? Benzer şekilde, söz konusu alanın otel, yat limanı vb. tesislerle turizm alanı olarak yeniden işlevlendirilmesi kararının, hangi uzmanlıklara sahip kim(ler) tarafından, neden, nasıl, hangi amaçla alınmış olduğu karar süreçlerinde hangi organ, yöntem ve mekanizmaların kullanıldığı bilgileri Bakanlığınızda mevcut mudur?

2- İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı hakkında yapılan genel itirazların görüşüldüğü 10.05.2011 tarihli toplantısında, Plan Notu’nun Tersane Alanları başlıklı 8.4.4.4 no.lu maddesinin, alınan 947 sayılı kararla

• “tersanelerin kapasite ve kabiliyetlerini değiştiren her kararın Danıştay 13. Dairesi’nin 2005/9755E ve 2005/6279K ilamları konusu mahkeme kararına aykırılık oluşturacağı”,

• “yolcu gemilerinin inşa, bakım ve onarımlarının nerelerde yapılacağının açıklanmamış olması”

• “Dünyanın yaşayan en eski ikinci tersanesi olan Haliç Tersanelerinin özellikle tarihten gelen üretim ve eğitim fonksiyonlarını devam ettirmek üzere yeniden yapılandırılmasının gerektiği, Haliç Tersanelerinin yalnızca müze, kültür merkezi gibi başka amaçlarla kullanılmasının endüstriyel-arkeolojik SİT’in ‘kültür adına’ kaybedilmesine neden olacağı”

gerekçeleriyle değiştirilmiş ve başlangıçta yer almayan “üretim” sözcüğünün eklenmek ve “kısmen tersane işlevinin sürdürüleceği” ifadesindeki “kısmen” sözcüğünün çıkarılması suretiyle TERSANE olarak ÜRETİM işlevinin esas alınması gerektiğinin özellikle ve önemle vurgulanmış olduğu göz önünde tutulduğunda üretim fonksiyonunu sonlandırarak tersane alanlarını otel vb. turizm alanlarına dönüştüren bir ihale nasıl gündeme getirilebilmektedir?

3- Haliçportun kapsadığı alanın en büyük ve önemli bölümünü oluşturan, Milli Savunma Bakanlığı’na tahsisli ve Taşkızak Tersanesi Komutanlığı’nın kullanımında bulunan Taşkızak Tersanesi ile ilgili olarak Milli Savunma Bakanlığı ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi arasında akdedilen protokolün “mülkiyeti üçüncü şahıslara devredilmemek, tarihsel doku bozulmamak ve sosyal amaçlı, toplumsal kullanıma yönelik tesislerin yapımı amacıyla kullanılması taahhüdü ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne devredileceği hususunun, tapu işlemlerinde göz önünde bulundurulup tapu kayıtlarında yer almasının sağlanacağı” biçimindeki amir hükmü , tersane alanının 49 yıllığına üçüncü şahıslara devrini öngören ihale ile hangi ölçüde bağdaştırılabilecektir? İhale şartnamesinin, “tarihsel dokunun bozulmaması sosyal amaçlı, toplumsal kullanıma yönelik tesislerin yapımı” konularını garanti altına alacak koşul ve hükümleri içermesinin gerektiği konusunda ihaleyi yürüten merciler Bakanlığınızca uyarılmış ve bu husus daha sonra da Bakanlığınızca takip edilmiş midir?

Türkiye Gemi Sanayi A.Ş.’ye bağlı olan Haliç Tersanesi 2006′da tersane olarak işlevini sürdürmek koşulu ile çeşitli inşaat işlerinin yaptırılması karşılığında İBB’ye devredilmiştir. Protokolün devir şartlarında, “Mülkiyeti üçüncü taraflara devredilmemesi ve tarihsel dokunun bozulmaması” bulunmaktadır. Buna göre açık artırma yöntemi ile ihale işlemi yapılması ve mülkiyetin 3. kişilere devredilmesi protokole aykırı değil midir?

4- Bilindiği üzere 2863 sayılı Kanun uyarınca ihale kapsamında yapılacak her türlü uygulama için ilgili Koruma Kurulunun kararı vermesi gerekmektedir. İstanbul II Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 13.06.2012 gün ve 521 sayılı kararında , “İstanbul II Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 23.06.2010 tarih ve 3601 sayılı kararı ile onaylanan Aynalıkavak Kasrı – Haliç Sahili Tersaneler Bölgesi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’na uygun şekilde, 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planının hazırlanarak Kurulumuza iletilmesine uygulamalarla ilgili taleplerin 1/1000 ölçekli plandan sonra değerlendirilebileceğine” dendiği bilinmektedir. Bu değerlendirmeye esas teşkil edecek olan 1/1000 ölçekli uygulama imar planının temel alacağı 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı, Koruma Kurulu’nca onaylanmış olduğu 23.06.2010 tarihinden bu yana 2 yılı aşkın bir süre geçmiş ve Büyükşehir Belediye Meclisi’nden de geçmiş olmasına rağmen hala askıya çıkarılarak kesinleştirilmemiştir. 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nın askıya çıkarılarak ve gelebilecek itirazlara bağlı olarak son şekli verilmek suretiyle kesinleştirilmesinin bu kadar uzun bir süre gecik(tiril)miş olması, olağan mıdır hangi neden ya da gerekçelere dayanmaktadır? Gerek kent, gerekse ülke açısından bu denli önemi bulunan bir alanda çok büyük çaplı değişim öngören bir ihalenin, kesinleşmiş 1/5000 ölçekli ve buna uygun 1/1000 ölçekli planların var olmadığı şartlarda gerçekleştirilmiş olmasına, Bakanlığınızca itiraz edilmiş midir edilmesi düşünülmekte midir?

5- Haliç tersanesinin yenilenmesi konusunda projeyi gerçekleştirecek olan kurumu belirlemek için ihale yöntemi yerine neden tasarım yarışması açılmamıştır?

6- İhaleye 3 ortak girişim grubu katılmıştır. Bu firmalar hangi kriterlere göre seçilmiş, hangi kriterlere göre projeyi Sembol Uluslararası Yatırım, Ekopark Turizm ve Fine Otelcilik ortak girişim grubu kazanmıştır? (İhaleyi gerçekleştiren Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na sorulması daha uygun olacağı için buradan çıkarıldı uygun/gerekli görüldüğü takdirde diğer önergede değerlendirilecek)

7- Sembol Uluslararası Yatırım, Ekopark Turizm ve Fine Otelcilik adlı firmalardan oluşan ortak girişim grubunun bu ölçekte tarihi bir alanın gerçekleştirecek gerekli referansları var mıdır? (İhaleyi gerçekleştiren Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na sorulması daha uygun olacağı için buradan çıkarıldı uygun/gerekli görüldüğü takdirde diğer önergede değerlendirilecek)

8- 24 Nisan 1996′da, Haliç, İhale konusu alanın kapsadığı Camialtı ve Taşkızak Tersaneleri’nde ait bugüne kadar kaç adet tarihi yapı tescil edilmiştir? Bu eserler ve özellikleri nelerdir? Projenin gerçekleşmesi Uygulama aşamasında bu eserlerin fiziki etkilerden korunmaları için ihale şartnamesinin gereken tedbir ve hükümleri içermesi konusu, şartname hazırlığı aşaması ve/veya sonrasında Bakanlığınızca talep ve takip edilmiş midir?

Şartnamenin, ihaleyi alan firma ile bu hususa ilişkin yapılmış bir protokol yapılmasını ve Bakanlığınızca onaylanacak bir koruma planını vb. var mıdır öngörüp öngörmediği, Bakanlığınızca bilinmekte ve/veya izlenmekte midir?

9- Haliçport olarak adlandırılan bu ihale, İstanbul Büyükşehir Belediyesi resmi internet sitesinde “devam eden projeler” bölümünde yer verilen ve Camialtı ve Taşkızak’a ilave olarak Haliç Tersanesi’ni de içine alan “Taşkızak, Haliç ve Camialtı Tersaneleri Sosyal ve Kültürel Amaçlı Yeni Kullanım Ön Etüt Projesi” ile ne ölçüde bağdaştırılabilmektedir? Söz konusu ihale ile artık bir geçerliliği kalmayan bu Ön Etüt Projesi için, bugüne kadar ne büyüklükte bir kaynak boşa harcanmış olmaktadır?

10- İBB’nin internet sitesinde devam eden projeler bölümünde Haliçport projesi ile ilgili ön etüt çalışması yapılıyor açıklaması bulunmaktadır. Bahsedilen ön etüt çalışmasında hangi uzman kuruldan, hangi üniversitelerden ve hangi uzman STK ve meslek örgütlerinden görüş alınmaktadır?

Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz’a

24.07.2013 tarihinde “Haliçport” adıyla bilinen Haliç Yat Limanı ve Kompleksi Proje ihalesinin sonuçlandırılması üzerine, Tersane-i Amire’nin Haliç tersanelerinin en önemli parçalarından olan Camialtı ile birlikte Bakanlığınızın kullanımında olan Taşkızak Tersanesinin imara açılması, kamuoyunun gündemine taşınmıştır. Tersane-i Amire’nin (günümüzde kullanılan adıyla Haliç Tersanelerinin) tarihi arka planı ve endüstriyel Sit alanı olma niteliğinin yanı sıra, yüzyıllar boyunca bu coğrafyada yerleşen uygarlıkların, Haliç’in doğal yapısının gücünden yararlanmış oldukları bilinmektedir. Haliç en eski dönemlerden beri gemi üretiminin ve ticaret limanının konumlandığı bir deniz üssü olarak işlev görmenin ötesinde, ülke sanayinin çoğu dalının doğduğu ve geliştiği bir merkez olmuştur. Haliç, ayrıca doğal yapısıyla korunaklı bir liman olarak güvenliği yüksek stratejik bir konuma sahiptir.
Haliç Boğaz’a, Marmara Denizi’ne ve Akdeniz’e açılabilmek demektir. Akdeniz’i askeri açıdan bir “Türk Gölü” haline getiren Osmanlı Donanması, Tersane-i Âmire’nin ürünü olup tersane değişik zaman dilimlerindeki değişim ve dönüşümlerle günümüze kadar ulaşmıştır.

Tarihi ve konjonktürel olarak güvenlik ile ilgili problemlerde Türkiye dışındaki aktör ülkelerin hedefi haline gelen İstanbul, her yeni dönemle beraber önemine önem katmaktadır. Bu açıdan, güvenlik stratejileri ışığında Haliç Tersaneleri’nin ayrı bir konumda değerlendirilmesi gerekmektedir.

Bu bağlamda

1- Tarih boyunca gelişen gemicilik tarihi ve teknolojisinin öncü rolünü taşıyan Haliç Tersaneleri’nin kendi işlevlerini sürdürmesi, yenilenmesi ve günümüz denizcilik faaliyetleriyle uyumlulaştırılması yerine, ne olduğu bilinmeyen bir rekreasyon projesi kapsamında ve “turizme kazandırma” adı ve görüntüsü altında imara açılması konusunda Bakanlığınızın herhangi bir itirazı söz konusu olmuş mudur olacak mıdır?

2- Haliçport Projesinin, Haliç gibi İstanbul’un kalbinde yer alan bir konum üzerinden okunduğunda, ulusal güvenlik ile ilgili doğurabileceği problemler ve sonuçlar hesaba katılmış mıdır?

3- Daha önce benzer bir konuda görüşü talep edilen Genel Kurmay Başkanlığı’nın, 31 Ekim 1994 tarihli toplantı ile “adı geçen tersanelerin konuşlu oldukları mevkiler itibariyle bölgelerinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tersanelerine yakınlığı, ulaşım ve yönetim kolaylıkları, barış zamanındaki koordinasyon alışkanlıkları ile kriz döneminde seferberlik ve savaş hallerinde destek sağladığı, adı geçen tersanelerin mevcut kapasite ve kabiliyetlerini kaybetmeleri durumunda Deniz Kuvvetleri Komutanlığının savaş gücünü olumsuz yönde etkileyeceği” biçiminde bir görüş belirlemiş ve bu görüşün Camialtı, Haliç ve Alaybey Tersanelerinin kapatılması kararını iptal eden 2005/6279 sayılı Danıştay 13. Dairesi kararına esas teşkil etmiş olduğu hatırlanmaktadır. Bu görüşte daha sonra herhangi bir değişiklik söz konusu olmuş mudur?

4- Tersane-i Amire’nin yüzyıllar boyunca yaşanan sayısız büyük depreme rağmen hala ayakta kalmış olması ve günümüzde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı kullanımındaki İstanbul (Pendik) Tersanesi başta olmak üzere özel sektör tersanelerinin konuşlu oldukları Tuzla-Pendik ve Yalova tersaneler bölgelerinin, diğer bir deyişle sivil ve askeri gemi yapım-onarım sanayi tesislerinin neredeyse tamamının toplanmış olduğu alanların birinci dereceden deprem kuşağı hatta fay hattı üzerinde oldukları gerçeği göz önünde tutulduğunda aksi doğrultuda bir değişiklik imkan dahilinde midir?

5- 1455’den bugüne, 558 yıl boyunca varlığını tersane olarak sürdürmüş olan Tersane-i Amire’yi, üretim işlevinden tamamen kopararak onu dünya çapında eşsiz kılan bu özelliğinin ortadan kaldırılması kararının alınması sürecine Bakanlığınız da dahil olmuş mudur? Bu kararın kim(ler) tarafından, neden, nasıl ve neye dayanılarak verilmiş olduğu Bakanlığınızın bilgisi dahilinde midir? Benzer şekilde, söz konusu alanın otel, yat limanı vb. tesislerle turizm alanı olarak yeniden işlevlendirilmesi kararının, hangi uzmanlıklara sahip kim(ler) tarafından, neden, nasıl, hangi amaçla alınmış olduğu karar süreçlerinde hangi organ, yöntem ve mekanizmaların kullanıldığı bilgileri Bakanlığınızda mevcut mudur?

6- İhale ile imara açılacak alanın en büyük ve önemli bölümünü oluşturan, Bakanlığınıza tahsisli ve Taşkızak Tersanesi Komutanlığı’nın kullanımında bulunan Taşkızak Tersanesi ile ilgili olarak Bakanlığınız ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi arasında akdedilen protokolün “mülkiyeti üçüncü şahıslara devredilmemek, tarihsel doku bozulmamak ve sosyal amaçlı, toplumsal kullanıma yönelik tesislerin yapımı amacıyla kullanılması taahhüdü ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne devredileceği hususunun, tapu işlemlerinde göz önünde bulundurulup tapu kayıtlarında yer almasının sağlanacağı” biçimindeki amir hükmü , tersane alanının 49 yıllığına üçüncü şahıslara devrini öngören ihale ile hangi ölçüde bağdaştırılabilmektedir? İhale şartnamesinin, “tarihsel dokunun bozulmaması sosyal amaçlı, toplumsal kullanıma yönelik tesislerin yapımı” konularını garanti altına alacak koşul ve hükümleri içermesinin gerektiği konusunda ihaleyi yürüten merciler Bakanlığınızca uyarılmış ve bu husus daha sonra da Bakanlığınızca takip edilmiş/edilmekte midir?

7- Başta deprem olmak üzere, kriz ve savaş durumlarında lojistik açıdan taşıdığı önem nedeniyle Deniz Kuvvetleri Komutanlığı tarafından “mevcut durumları ile muhafaza edilmesi, ana arterlerle bağlantılarının kapatılmaması” talep edilen ve Kuzey Deniz Saha Komutanlığı’nın Temmuz-2005 tarihli ve LOJ.:2442-069-05/Pl.Ş. sayılı yazısı ekindeki “Mevcut Durumları ile Korunacak Rampalar ve Kapak Atma Yerleri” listesinde yer verilen Taşkızak Tersanesi’ne ait 2 kapak yerinin durumunun Haliçport ihalesi sonucunda ne olacağı, Bakanlığınızca değerlendirilmiş midir?

8- İhalenin konusu olan sınırlar içinde bulunan, Bakanlığınıza tahsisli ve Taşkızak Tersanesi Komutanlığı’nın kullanımında bulunan Taşkızak Tersanesi alanında bugüne kadar kaç adet tarihi yapının tescil edilmiş olduğu, bu eserlerin ve özelliklerinin nelerden ibaret olduğu Bakanlığınız kayıtlarında mevcut mudur? Bunlara ek olarak gerek Osmanlı gerekse Cumhuriyet döneminde sivil ve askeri denizcilik ve deniz endüstrisi tarihimiz açısından önemi olan taşınır-taşınmaz malzeme, araç-gereç, alet-edevat, proje-çizim-eskiz vb. evrak ve doküman vb.nin envanteri çıkarılmış mıdır? Tescilli yapılarla birlikte bu tür değerlerin de korunmaları için gerekli tedbir ve hükümlere ihale şartnamesinde yer verilmesi konusunda Bakanlığınızca gerekli girişim ve/veya uyarılarda bulunulmuş mudur? İhaleyi alan firma ile bu hususa ilişkin bir protokol yapılması ve/veya hazırlanacak bir koruma planının uygulamaya geçilmeden önce Bakanlığınızca onaylanması vb. tedbirler öngörülmekte midir?