SGK Sayıştay denetiminden çıkarılmak mı isteniyor?

15 Temmuz'da yayımlanan 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Sosyal Güvenlik Kurumu'yla ilgili bölümde 'Kurum Sayıştay’ın denetimine tabidir' ifadesinin çıkarılması pek çok habere konu oldu. Oysa Sayıştay Kanunu'nun 4. maddesinde SGK'nin Sayıştay denetimine tabi olduğu halen yazılı. Kanunda bir değişiklik olmasa da, görünen o ki AKP iktidarı SGK'yi Sayıştay…

15 Temmuz'da yayımlanan 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Sosyal Güvenlik Kurumu'yla ilgili bölümde "Kurum Sayıştay’ın denetimine tabidir" ifadesinin çıkarılması pek çok habere konu oldu. Çeşitli gazete ve internet sitelerinde "SGK Sayıştay denetiminden çıkarıldı" başlıklı haberler yer aldı, köşe yazılarında yorumlar yapıldı. 

Oysa Sayıştay Kanunu'nun 4. maddesinde "SGK'nin Sayıştay denetimine tabi olduğu" halen yazılı. Kanunda herhangi bir değişiklik yok. Kanunlar karanamelerden üstün olduğuna göre, kanunda değişiklik yapmadan SGK'yi Sayıştay denetiminden çıkarmak olanaksız.

Ancak görünen o ki AKP iktidarı SGK'yi Sayıştay denetiminden kurtarma eğiliminde. Bir nabız yoklama hali söz konusu. 

79,7 milyon kişinin hastalık, işsizlik, sakatlık, ölüm ve analık halinde korunmasını sağlamakla, emekli aylıklarını ve sağlık harcamalarını ödemekle yükümlü ve 285,5 milyar TL geliriyle Türkiye’nin en büyük kamu bütçesine sahip kurumu olan SGK neden Sayıştay Denetiminden kaçırılmak istenmektedir?

İzmir Tabip Odası üyesi Dr. Ergün Demir ile İstanbul Tabip Odası yönetim kurulu üyesi Dr. Güray Kılıç, bu sorunun yanıtını kaleme aldı. 

Demir ve Kılıç'ın yazısı şöyle: 

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU NEDEN SAYIŞTAY DENETİMİNDEN ÇIKARILMAK İSTENİYOR?

15 Temmuz 2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlıklara bağlı ilgili kurumların teşkilatlanmaları hakkındaki 4 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde yer alan Sosyal Güvenlik Kurumu ile ilgili bölümde “Kurum Sayıştay’ın denetimine tabidir” kısmı çıkarılmış ve böylece SGK Sayıştay denetiminden kaçırılmıştır.

Konuyla ilgili kanunların amaç, kapsam ve görevleri maddelerine baktığımızda 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu;

  • Sayıştay’ın denetim alanı Madde 4 – a) Sayıştay; Merkezi yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarını, mahalli idareleri, sermayesinde doğrudan veya dolaylı olarak kamu payı olan özel kanunlar veya Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile kurulmuş anonim ortaklıkları ve diğer kamu idarelerini (kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları hariç) denetler.
  • Sayıştay’ın görevleri Madde 5 – Sayıştay; a) Kamu idarelerinin mali faaliyet, karar ve işlemlerini hesap verme sorumluluğu çerçevesinde denetler ve sonuçları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisine doğru, yeterli, zamanlı bilgi ve raporlar sunar. b) Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin; gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığını denetler, sorumluların hesap ve işlemlerinden kamu zararına yol açan hususları kesin hükme bağlar. c) Genel uygunluk bildirimini Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. ç) Kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapar.

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu;

  • Madde 2- Bu Kanun, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve mahallî idarelerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrolünü kapsar.

KANUNLAR KARARNAMELERDEN ÜSTÜNDÜR, KANUN DEĞİŞİKLİĞİ YAPILMADAN SGK SAYIŞTAY DENETİMİNDEN ÇIKAMAZ

6085 Sayılı Sayıştay Kanunun madde 4- a bendinde belirtildiği gibi SGK, Sayıştay’ın denetim alanı kapsamındadır. 

SGK’nın Sayıştay denetiminden çıkabilmesi için bu kanunun ilgili maddesinin değişmesi gerekir. Değişiklik yapılmadığı sürece Sayıştay SGK'yi denetlemekle yükümlüdür. Çünkü kanunlar kararnamelerden üstündür. Konunun aydınlatılması için hukukçuların ve kurum yetkililerinin açıklama yapması gerekmektedir.                                             

SAYIŞTAY’IN SGK DENETİMİ NEDEN ÖNEMLİDİR?

Sosyal Güvenlik Kurumu 2017 yıl sonu itibariyle 288,5 milyar TL geliri ve 312,7 milyar TL gideri ile en büyük bütçeye sahip kamu kurumudur. Toplumun tüm kesimlerinin hastalık, işsizlik, yaşlılık, sakatlık, ölüm ve analık halinde korunmasını sağlamakla yükümlüdür.

SGK toplumun tüm kesimlerine hitap etmekle birlikte en çok işçileri, emeklileri, eş ve çocukları ile sağlık hizmetlerine ihtiyacı olanları ilgilendirmektedir. Türkiye’nin en büyük bütçeye sahip kamu kurumunun denetimi işte bu nedenlerle çok önemlidir.

 

 

 

Sayıştay, kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığını denetlemektedir.

BAZI SUİSTİMAL VE USULSÜZLÜK ÖRNEKLERİ

Sayıştay SGK düzenlilik (mali ve uygunluk ) denetim raporlarından tespit edilen suiistimal ve usulsüzlük bulgularından bazı örnekler:

  • Ölmüş kişilere sağlık hizmeti verilmiş gibi kuruma fatura düzenlenmesi: 

Denetim raporunda, "Ölmüş kişilere sağlık hizmeti verilmiş gibi faturalandırmaları gerçekleştiren Şanlıurfada 40, Adıyaman, Mardin, Şırnak ve Kırşehir'de birer adet olmak üzere 44 sağlık kuruluşu bulunmaktadır. Bu sağlık kuruluşlarından 30 tanesinin geçen yıl da ölü kişiler adına fatura düzenlediği ve bu hususun tarafımızca SGK'ye iletilmesine rağmen kurum ile sözleşmelerinin devam ettiği ve 2016 yılında yeni sözleşme imzaladıkları, dolayısıyla bu kuruluşlara SGK tarafından ödeme yapılmaya devam edildiği" tespiti. (Sosyal Güvenlik Kurumu 2015 yılı Sayıştay Denetim Raporu sayfa 129)

  • Vefat eden hekimler adına reçete düzenlenmesi: 

45 sağlık hizmet sunucusu, vefat eden hekimler adına yapılan 24 bin 729 hastane işlemi ve reçete düzenlenmiş kuruma fatura edildiği tespiti.

  • Cevval ve maharetli hastanelerin muhtelif hastalar adına aynı tarihlerde en az iki farklı sağlık kurumunda yatarak tedavi işlemi kaydedilerek SGK’ye fatura ettiği tespiti
  • İşverenlerden alacaklarını alamayan, prim borçlarını toplayamayan veya gayret göstermeyen Kurum’un ölen 4.315 kişiye genel sağlık sigortası primi tahakkuk ettirdiği tespiti
  • İlave istihdam şartını sağlamayan işverenlerin prim teşvikinden yararlandığı, 3206 işyerine yersiz prim indirimi uygulandığı tespiti
  • Genel sağlık sigortası prim gelirleri, genel sağlık sigortasından sağlanan sağlık hizmetlerini karşıladığı; "2016 yılında Genel Sağlık Sigortası gelirleri, giderlerinden toplam 16,4 milyar TL tutarında fazla gerçekleştiği, genel sağlık sigortası fonunda kalması gereken 16,4 milyar TL kanuna aykırı olarak Sosyal Sigorta Fonu giderleri için kullanıldığı" tespiti
  • Kamu ve üniversite hastanelerinin "Sağlık tesislerinin mali gücünün yetersizliği, çok ciddi bir borç yükü altında ve kısa vadeli borçlarını karşılayamaz durumda olduğu" tespiti
  • Kurumun kamu zararı ile fazla ve yersiz ödemelerinin takip ve tahsilat işlemlerine ait "muhasebe kayıtlarının mali tablolara tam ve doğru olarak yansımaması, alacaklarını takip ve tahsilat sürecinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmemesi" tespiti. (Sosyal Güvenlik Kurumu 2016 yılı Sayıştay Denetim Raporu sayfa 72)
  • Sayıştay denetim görüşü; SGK 2016 yılına ilişkin mali rapor ve tablolarının “Denetim Görüşünün Dayanakları” bölümünde açıklanan nedenlerden dolayı doğru ve güvenilir bilgi içermediği kanaatine varılmıştır. (Sosyal Güvenlik Kurumu 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu sayfa 37)

MALİ SAYDAMLIK YOK

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun mali rapor ve tablolarının doğru ve güvenilir bilgi içermemesi mali saydamlığın olmadığını gösterir.

Sayıştay denetim görüşü dayanaklarında tespit edilen suistimal ve ihmal bulgularına kamu idaresi olarak SGK cevap vermekte ve böylece eksikliklerin giderilmesi sağlanmaktadır.

Sayıştay denetim raporu Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Sayıştay denetimine rağmen mali saydamlığı sıkıntılı ise Sayıştay denetiminin yapılmadığı bir SGK'nİn nereye evrileceğini tahmin etmek çok güç olmasa gerektir.