Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Temmuz ayı sanayi üretim verilerini açıkladı. Temmuz’da bir önceki yılın aynı dönemine göre sanayi üretim yüzde 7,9 arttı. Sanayi üretimin yüzde 80’lik bölümünü oluşturan imalat sanayi üretimi yüzde 8,1 büyürken metal, otomotiv, makine gibi sektörlerde üretim artışının çok sınırlı olduğu, imalat sanayi üretim artışını gıda, içecek, tekstil, giyim, kimyasallar gibi sektörlerdeki üretim artışının sürüklediği görülüyor.
Son verilere göre yılın ilk yedi ayında sanayi üretim artışı yüzde 7,4 ulaşırken imalat sanayi üretimi de yüzde 7,5 arttı. Üretim artışında katkısı yüksek olan imalat sanayi alt sektörleri gıda-içecek, tekstil-giyim, kimyasallar, makine ve diğer ulaşım araçları oldu. Fabrikasyon metal ürünleri, motorlu kara taşıtı, mobilya üretim artışı, imalat sanayi üretim artışının altında üretim artışı ya da üretim daralması görülen sektörler.
ÜRETİM ARTIŞI KALICI OLABİLİR Mİ?
Temmuz ayındaki sanayi üretim artışında TL’nin hızlı değer kaybıyla birlikte kimyasallar başta olmak üzere ara malı üreten bazı sektörlerde ithalatı ikame etmek üzere yerli üretimin artmasının etkili olabileceği düşünülüyor. Ayrıca Haziran ve Ağustos aylarındaki uzun bayram tatilleri nedeniyle ertelenen ya da öne çekilen üretim de bir başka faktör olarak değerlendiriliyor. Bunlara ek olarak 24 Haziran seçimleri sonrasında döviz kuru gelişmelerindeki göreli hareketsizlik de üretime olumlu etkide bulundu. Ancak ihracata ve özellikle otomotiv, makine, beyaz eşya gibi sektörlerin ihracat seyrine bakıldığında, Ağustos’taki döviz kuru gelişmeleri, TL’nin keskin değer kaybı da düşünüldüğünde Temmuz’daki artışın Ağustos ayında sürdürülmesi güç görünüyor. Nitekim otomotiv gibi öncü gösterge olarak değerlendirilebilecek sektörlerde üretim kaybının Ağustos’ta aylık bazda yüzde 34 olduğu, ihracatın da adet bazında yüzde 25 gerilediği dikkat çekiyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) açıkladığı verilere göre Ağustos ayında ihracat gerilemiş, tekstil, giyim, otomotiv, beyaz eşya gibi temel ihracatçı sektörlerin hepsinde yüzde 10’un üzerinde ihracat düşüşleri görülmüştü. Ağustos’ta “kura ve faizlere uyarlanma”, uygun faizle kredi bulamama, fiyat belirsizlikleri gibi nedenler başta olmak üzere üretimde önemli bir yavaşlama olduğu biliniyor.
SANAYİ ÜRETİM ARTIŞI 'HAYALİ' OLABİLİR Mİ?
Sanayi üretimdeki artışın bir bölümünün fiktif (hayali) olabileceğine dikkat çekenler de bulunuyor. İhracat, istihdam gibi göstergelerdeki gelişmeler de dikkate alındığında döviz kurundaki artış, petrol fiyatlarındaki artışla birlikte maliyetlerde görülen büyük artışın da üretim artışında etkili olduğu, özellikle miktar hesaplamalarının güç olduğu sektörlerde maliyetlerdeki artışa bağlı olarak yükselen fiyatlar ve ciroların üretimi olduğundan daha fazla artmış gösterebileceğine dikkat çekiliyor.
Yılın kalanında sanayi üretimde yılın ilk yarısındaki güçlü seyrin parasallık etkisine rağmen yakalanması güç görünüyor. Hem iç talepteki daralma hem de ithal girdi bağımlılığı nedeniyle ihracat fiyatlarının TL'nin değer kaybına rağmen "ucuzlamaması"nın baskıladığı ihracat nedeniyle özellikle son çeyrekte sanayi üretimde net daralma görmek olası.
