Türkiye ekonomisinin dışa bağımlı yapısı, sermaye iktidarlarının enflasyondaki yükselişi “çaresizce” izlemesine yol açıyor. Merkez Bankası Başkanı, 2019 yılında ücretlere gerçekleşen enflasyon üzerinden değil de hedeflenen enflasyon üzerinden zam yapılacağını açıklayarak ücret artışlarını baskılamayı tek çözüm olarak sundu. Yılın ilk 7 ayında iyice netleşen resim, yüzde 25'e ulaşan üretici fiyatı artışıyla iyice belirginlik kazanan "maliyet enflasyonu", "ısınan ekonomi"den ziyade "dışa göbekten bağımlı" bir ekonominin enflasyon açmazını gösteriyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Haziran ayı enflasyon verilerine göre tüketici fiyatlarındaki artış yüzde 15,39, üretici fiyatlarındaki artış ise yüzde 23,7 olmuştu. Temmuz ayında döviz kuru ve ham petrol başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki gelişmeler, işlenmemiş tarım ürünleri fiyatlarındaki artış, enflasyondaki yükselişin süreceğine işaret ediyordu. Salı günü Başkan Murat Çetinkaya tarafından açıklanan Enflasyon Raporu’nda da Merkez Bankası enflasyon beklentisini 2018 yılsonu için yüzde 5 puan artırarak yüzde 13,4'e çıkarmıştı.
Bugün TÜİK tarafından açıklanan Temmuz ayı verilerine göre Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15,85, bir önceki aya göreyse yüzde 0,55 arttı. Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) artışı da sürdü, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 25, önceki aya göre yüzde 1,77 artış görüldü.
TÜFE ARTIŞINDA GIDA VE ULAŞTIRMA BAŞI ÇEKİYOR
Gıda fiyatları önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 19,40 artarken, ulaştırma fiyatları da yüzde 24,21 artış gösterdi. Aylık bazda ise TÜFE’de en yüksek artış aylık yüzde 2,26 ile lokanta ve oteller grubunda oldu. Lokanta ve otelleri, yüzde 1,82’lik artışla ev eşyası, yüzde 1,62 artışla eğlence ve kültür, yüzde 1,20 ile sağlık ve yüzde 1,10 ile konut izledi.
ÜFE'DE İMALAT SANAYİ ORTALAMANIN ÜZERİNDE ARTTI
İmalat sanayi üretici fiyatları yüzde 25,28 arttı. Temel sektörlerde bir önceki yılın aynı ayına göre artışların yüksek seviyelerini koruduğu görülüyor. Kok ve rafineri ürünleri artışı yüzde 85,27 olurken ana metal yüzde 50, ağaç ürünleri yüzde 35, kimyasallar yüzde 32 artış gösterdi. Makine, fabrikasyon metal ürünleri gibi sektörlerde de artışlar yüzde 20’nin üzerine çıktı.
Aylık bazda alt sektörlere bakıldığında bir önceki aya göre en fazla artış, yüzde 11,09 ile tütün ürünleri, yüzde 3,84 ile kağıt ve kağıt ürünleri, yüzde 3,45 ile kimyasallar ve kimyasal ürünlerinde gerçekleşti.
AĞUSTOS AYINDA ELEKTRİK VE DOĞALGAZ ZAMLARININ KUVVETLİ ETKİSİ GÖRÜLECEK
Uzun süredir BOTAŞ, doğalgazda sübvansiyon uyguluyor, petrol fiyatlarındaki artışın doğal sonucu olarak artan doğalgaz tedarik fiyatını tüketicilere yansıtmıyordu. Söz konusu sübvansiyon nihai olarak kamu bütçesine ve vergi ödeyenlere yansımakla birlikte enflasyon hesaplamalarının içine doğrudan dahil olmuyordu. 31 Temmuz günü 1 Ağustos’tan geçerli olmak üzere doğalgazdan elektrik üreten santraller için uygulanan fiyata yüzde 49,5, doğalgaz tüketicilerine yüzde 9-14, elektrik tüketicilerine de yine yüzde 9-14 arası zam yapıldı. Hesaplamalar doğalgaz ve elektrik fiyatlarındaki artışın enflasyona 1 puan civarında etkide bulunacağını gösteriyor. Doğalgaz ve elektrik tüketimi yüksek sektörlerin üretim durumuna göre söz konusu zamların ÜFE’ye yansımasının daha yüksek olabileceği, kurdaki seyir, artan borçlanma maliyetleriyle birlikte ÜFE’nin Ağustos ayında yüzde 27’ye yaklaşabileceğine işaret ediyor. Bu durum “maliyet enflasyonu”nun hız kesmeden devam edeceği ve TÜFE’de de yüzde 20’ye hızla yaklaşılacağını gösteriyor.
