Buharlaşan Kalkınma: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı sermayeyi teşvik edecek

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Kalkınma Bakanlığı birleştirilerek Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın oluşturulduğu açıklanmıştı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na ilişkin detaylar belli oldukça Devlet Planlama Teşkilatı'ndan dönüşerek oluşan Kalkınma Bakanlığı'nın buharlaştığı, beraberinde 'planlama' ve 'kalkınma' kavramlarının da tedavülden…

soL

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile bazı bakanlıklar birleştirildi. Bunlar arasında Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Kalkınma Bakanlığı da vardı. Daha önce Ekonomi Bakanlığı da dahil edildiğinde, özellikle sanayi politikalarına ilişkin üç bakanlık arasında yetki karmaşası olduğu, benzer çalışmaların değişik öncelik ve kapsamlarda üç bakanlıkta da yürütülebildiği görülüyordu. Yeni sistemde tüm detaylar henüz netleşmemekle birlikte Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın Kalkınma Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı'nın bazı fonksiyonlarını devraldığı, ancak bazı fonksiyonların ve kavramların da tamamen terk edildiği görülüyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na, kapsamla ilgili hiçbir birikimi, deneyimi olmayan ama uzun yıllardır danışmanlığını yapan Mustafa Varank'ı atamıştı.

Kalkınma Bakanlığı'nın öncülü, özellikle 1960-80 dönemi sanayi yatırımlarına damgasını vurmuş Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) idi. AKP iktidarı döneminde "demode" bulunarak DPT'nin adı değiştirildi ve bir bakanlığa dönüştü. Kalkınma Bakanlığı, temel yapısını ve 5 yıllık planlar başta olmak üzere Orta Vadeli Program, Yıllık Programlar gibi kamunun tüm faaliyetlerini tek noktadan değerlendiren dokümanları üretmeyi sürdürdü. 12 Eylül sonrasında işlevi azalan 5 yıllık planlar, 2008 krizi sonrasında dünyadaki gelişmelerin de etkisiyle yeniden önem kazanırken özellikle 10. Kalkınma Planı, Türkiye kapitalizminin sıkışmalarına "çıkış arayışı" sunan belgelerden biri oldu. Ama eşanlı olarak Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı tarafından üretilen strateji belgeleri, değişik dokümanlar, teşvik uygulamaları başta olmak üzere geliştirilen politika araçlarıyla büyük bir doküman ve uygulama kakofonisi ortaya çıktı. 

TEŞVİK SİSTEMİ ARTIK SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI'NIN DENETİMİNDE

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'yle birlikte Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Kalkınma Bakanlığı birleşirken, "kalkınma" ve "planlama" fonksiyon ve kavramlarının buharlaştığı görülüyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı sorumluluğunda olan teşvik düzenlemelerini de üstlenirken ağırlığın özel sektör yatırımlarını kolaylaştırıcı uygulamalarda olacağı dikkat çekiyor. 

Dünya gazetesinden Hüseyin Gökçe'nin haberine göre teşvik sistemi artık Ekonomi Bakanlığı yerine Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülecek. Yap İşlet Devret projelerinin organizasyonunu da yine bu bakanlık gerçekleştirecek. Benzer şekilde bölgeler arası eşitsizliklerin azaltılması ve bölgesel kalkınmanın sağlanması amacıyla faaliyet gösteren Kalkınma Ajansları da kapatılan Kalkınma Bakanlığı yerine Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yönetilecek. Bakanlıkların yeniden yapılandırılmasını düzenleyen 1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 385’inci maddesi ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın görevleri belirleniyor. Sanayi politika ve stratejilerinin belirlenmesi amacıyla çalışma yapacak olan bakanlık, ekonominin verimlilik esaslarına uygun olarak gelişmesi amacıyla verimlilik politika ve stratejilerini hazırlayacak.

Bakanlık, OSB’ler, endüstri bölgesi, teknoloji geliştirme bölgesi, serbest bölge ve sanayi siteleri için uygun alanların belirlenmesi yanı sıra kümelenme girişimlerine ait politikalar geliştirecek. Yerleşim alanları içinde bulunan sanayi siteleri ve sanayi işletmelerinin bu alanların dışına taşınmasına yönelik faaliyetler de yürütülecek.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın idari yapılanması, aldığı yeni görevlerle birlikte değişti. Buna göre Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü ile birlikte Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde oluşturuldu.

Kararnamenin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na yatırım teşvikleriyle ilgili görev veren maddesi şöyle: “Yatırım teşviklerinin ülke ekonomisi yararına etkin bir şekilde düzenlenmesini temin amacıyla ihtiyaç duyulan mevzuatın hazırlanmasına yönelik çalışmalar yapmak , uygulamayı takip etmek, değerlendirmek ve gerekli tedbirleri almak” Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlanan Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü ise yatırım teşvik ve yabancı sermaye teşvik mevzuatıyla ilgili faaliyetler yürütecek. Genel Müdürlük, bu kapsamda, Cumhurbaşkanının programı, kalkınma planları ve yıllık programlar çerçevesinde ülke kalkınmasında yabancı sermayeden beklenen katkıların sağlanması ve yönlendirilmesi amacıyla ihtiyaç duyulan mevzuatı hazırlayacak.

KAMU-ÖZEL İŞBİRLİĞİ PROJELERİ DE YENİ BAKANLIKTA

Yeni dönemde, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde yer alacak. Bu kapsamda, ileri teknolojili ve yüksek maddi kaynak gerektiren ve ilgili mevzuatla yatırım ve hizmetlerin kısmen veya tamamen yerli veya yabancı şirketler aracılığıyla, Yap İşlet Devret modeli ile gerçekleştirilmesi için gerekli organizasyonu Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü yapacak. Ayrıca Yabancı sermayeli yatırımları mahallinde tetkik ederek değerlendirme işini de yine genel müdürlük yerine getirecek.