Birleşik Metal-İş'ten 'iş cinayetleri ve kayıtdışılık' raporu

Türkiye'de yaşanan her dört "iş kazasından" sadece 1'i kayıt altına alınırken, meslek hastalıklarının ise tamamının kayıtdışı olduğu öğrenilidi. Ülkede gün geçtikçe artan iş cinayetleri oranının ise Avrupa'dakinden 6 kat fazla olduğu ortaya çıktı.

Haber Merkezi

DİSK Birleşik Metal-İş Sendikası Araştırma Merkezi tarafından TÜİK, SGK ve Eurostat verileri üzerinden hazırlanan İş Cinayetleri ve Kayıtdışılık Raporu, Türkiye’de işçi sağlığı ve iş güvenliği alanında yaşanan sorunun görünmeyen boyutlarını ortaya koydu.

Rapora göre her dört "iş kazasından" sadece 1’i kayıt altına alınırken meslek hastalıkları neredeyse yok sayılıyor.

Rapor iki kurumun verilerini karşılaştırarak Türkiye’de iş kazalarındaki kayıtdışılık oranlarını ortaya koymaya çalışıyor. TÜİK tarafından 2013yılı İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları ile SGK Yıllık İstatistikleri karşılaştırıldığında iş kazalarının büyük bir kısmının kayıtdışı olduğu görülüyor. 2012 yılında SGK kayıtlarına yansıyan iş kazası sayısı 74 bin 871'dir. Buna karşın TÜİK verilerine göre 2013 yılında iş kazası geçirdiğini söyleyenlerin sayısı 706 bin kişi. Buna göre iş kazalarının % 89,4'ü kayıtdışı olarak görülüyor. 2013 yılında ise SGK istatistiklerinde iş kazası sayısı 191 bin 389 olarak kayıtlara geçiyor. Bu veriye göre ise iş kazasına uğrayanların %72,9'nun geçirdikleri kazanın kayıtdışı olduğu görülüyor.

İş bağlı sağlık sorunu yaşayanların sayısı TÜİK İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları'na göre 895 kişi iken bu sayı SGK 2012 istatistiklerinde 395, SGK 2013 istatistiklerinde 351, SGK 2014 yılı İstatistikleri'nde ise 494'tür. TÜİK verisini sabit kabul edersek meslek hastalıklarında 3 yılın ortalamasına göre kayıtdışı oranı % 99,9'dur.

KAYITDIŞI 'İŞ KAZASI' EN ÇOK KÜÇÜK İŞLETMELERDE
TÜİK verilerine göre her iki "iş kazası"ndan biri 1-9 kişi çalıştıran iş yerlerinde gerçekleşmektedir. Buna karşın SGK 2013 verilerine göre kayıtlı iş kazalarının sadece % 8,8'i, SGK 2014 verilerine göre %8'i 1-9 kişi çalıştıran işyerlerindedir.

2013 yılı TÜİK ve SGK verileri üzerinden yaptığımız hesaplamaya göre küçük işletmelerde kayıtdışı "iş kazası" oranı % 95'tir. Buna karşın 500 ve üzeri işçi çalıştıran işyerlerinde "iş kazaları"na dair iki kurumun elde ettiği veriler yaklaşık olarak birbirini karşılamaktadır. Ancak bu durum söz konusu firmalarda kayıtdışı "iş kazaları"nın olmadığı şeklinde yorumlanmamalıdır. 10 ila 49 işçi çalıştıran iş yerlerinde her üç iş kazasından ikisi kayıtdışıdır. Kayıtdışı "iş kazası" oranı 50 ila 249 işçi çalıştıran işyerlerinde % 58, 250 ila 499 kişi çalıştıran işyerlerinde % 16'dır.

TÜRKİYE'DE İŞ CİNAYETLERİNİN ORANI AB'NİN 6'I KATI
Türkiye iş cinayetleri açısından son derece kötü bir tabloya sahip. 100 bin işçi başına iş cinayetleri oranı bakımından sadece 1. değil aynı zamanda Türkiye'deki oranlar Avrupa ülkelerinin kat be kat üzerinde. Türkiye "iş kazaları"ndaki yüksek kayıtdışı oranlarına rağmen, kayıtlı işgücü üzerinden yapılan hesaplamalar da bile Avrupa ülkeleri arasında son derece kötü bir yerde. 2013 yılı verileri üzerinden hazırladığımız karşılaştırma tablosuna göre Türkiye'de iş cinayetleri oranı Malta'nın 2, Hollanda'nın 17 katı. AB üyesi 27 ülkenin ortalamasının ise 6 Kat üzerindedir.

METAL SEKTÖRÜNDE DE TABLO KARANLIK
27 AB ülkesi ortalaması ile Türkiye arasındaki fark son derece yüksektir. Türkiye'de 100 bin kayıtlı işçi başına düşen iş cinayeti sayısı metal sektöründe 5 ile 21 kişi arasında değişirken, bu oran AB ortalamasında 0,2-3,5 arasında değişmektedir. Türkiye'de metal sektöründeki iş cinayetleri oranı alt sektörüne göre AB ortalamasının 3 ila 30 katıdır.  En büyük fark Bilgisayar vb. imalatında görülürken, en az fark fabrikasyon metal ürünlerinin üretimindedir  

Alt sektörleri detaylı olarak irdelediğimizde Türkiye metal sektöründeki işçi cinayetleri açısından 2013 yılında Türkiye dahil 31 Avrupa ülkesi arasında 1 sektörde birinci, 4 sektörde 2., 2 sektörde ise 4. olarak görülmektedir. Sektörde pek çok AB ülkesi için herhangi bir iş cinayeti görülmemektedir.

28 NİSAN “İŞ CİNAYETLERİNDE KAYBETTİĞİMİZ İŞÇİLERİ ANMA VE YAS GÜNÜ” OLMALI
Raporun sonuç bölümünde, "iş kazaları"nın, meslek hastalıklarının ve iş cinayetlerinin önemine dikkat çekilerek, bu alanda verilen mücadelenin işçi sınıfı mücadelesinin temel meselelerinden biri olduğu ifade edilmiş, bu çerçevede sendikal örgütlenmenin ve özgürlüklerin önündeki engellerin kaldırılması, taşeron ve güvencesiz çalışmanın engellenmesi, piyasanın değil emek ve meslek örgütlerinin katılımı ile kamusal denetimin temel alınması talep edilmiştir.

Ayrıca raporda ILO tarafından 2001’den bu güne “Dünya Çalışma Güvenliği ve Sağlığı Günü” olarak ilan edilen 28 Nisan tarihinin ülkemizde 28 Nisan İş Cinayetlerinde Kaybettiğimiz İşçileri Anma ve Yas Günü olarak ilan edilmesi istenmektedir.