Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi adı altında fiili başkanlık sistemine geçilmesiyle birlikte yapılan değişikliklerden biri de Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun doğrudan cumhurbaşkanlığına bağlanması oldu.
Komisyon İş Kanunu'nda açıkça düzenlendiği için bu konuda kararname yayımlanması olanaksızdı. Değişiklik hile yoluyla yapıldı: Önce KHK ile İş Kanunu'nun 39. maddesinin ikinci fıkrası yürürlükten kaldırıldı, ardından bu konu 1 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yenden düzenlendi.
KHK ile yürürlükten kaldırılan 39. madde 2. fıkra şu şekildeydi:
Asgari Ücret Tespit Komisyonu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının tespit edeceği üyelerden birinin başkanlığında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürü veya yardımcısı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya yardımcısı, Devlet İstatistik Enstitüsü Ekonomik İstatistikler Dairesi Başkanı veya yardımcısı, Hazine Müsteşarlığı temsilcisi, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığından konu ile ilgili dairenin başkanı veya yetki vereceği bir görevli ile bünyesinde en çok işçiyi bulunduran en üst işçi kuruluşundan değişik işkolları için seçecekleri beş, bünyesinde en çok işvereni bulunduran işveren kuruluşundan değişik işkolları için seçeceği beş temsilciden kurulur. Asgari Ücret Tespit Komisyonu en az on üyesinin katılmasıyla toplanır. Kurul, üye oylarının çoğunluğu ile karar verir. Oyların eşitliği halinde, Başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır.
Bu madde yürürlükten kaldırılınca, 1 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile konu yeniden düzenlendi. Kararnamenin 18'inci bölümünde yer alan "İdari Kurul, Konsey ve Komisyonlar" başlığı altındaki 522. maddenin f fıkrasında Asgari Ücret Tespit Komisyonu doğrudan Cumhurbaşkanlığı'na bağlanmış oldu.
DİSK: KANUNDA AÇIKÇA DÜZENLENEN KONULARDA KARARNAME DÜZENLENEMEZ
DİSK Yönetim Kurulu adına Genel Başkan Arzu Çerkezoğlu, bu duruma tepki gösterdi.
Çerkezoğlu, Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun Cumhurbaşkanına bağlanmasıyla ilgili şu açıklamayı yaptı:
Başkanlık rejimine geçilir geçilmez çalışma hayatı ile ilgili yapılan ilk işlerden biri Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun cumhurbaşkanına bağlanması oldu. Asgari Ücret Tespit Komisyonu 10 Temmuz 2018'de yayımlanan 1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (CBK) ile cumhurbaşkanına bağlandı. Böylece başkanlık rejiminin çalışma hayatında yol açabileceği keyfilikler tek tek ortaya çıkmaya başladı.
1 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 522 maddesinin (f) bendi ile Asgari Ücret Tespit Komisyonu Cumhurbaşkanlığı teşkilat yapısı içindeki idari kurul, konsey ve komisyonlar arasına alındı. Asgari Ücret Tespit Komisyonu İş Kanunu'ndan çıkartılarak ilgisiz bir biçimde Cumhurbaşkanlığı teşkilat yapısı içine alındı. Böylece Asgari Ücret Tespit Komisyonu, iş kanunu sistematiği ve çalışma bakanlığı kapsamı dışına çıkarıldı; doğrudan cumhurbaşkanına bağlı bir kurul haline geldi.
Bilindiği gibi Asgari Ücret Tespit Komisyonu İş Kanunu'nda açıkça düzenlenmişti ve bu konuda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlanması mümkün değildi. Bu nedenle Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun Cumhurbaşkanlığına bağlanması hile yoluyla yapıldı. Önce 700 sayılı KHK ile Asgari Ücret Tespit Komisyonuna ilişkin İş Kanunu'nun 39. maddesinin ikinci fıkrası yürürlükten kaldırıldı ve ardından konu 1 Sayılı CBK ile düzenlendi.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun İş Kanunu kapsamından çıkartılarak Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenmesi Anayasaya aykırıdır. Çünkü Anayasanın Cumhurbaşkanının yetkilerini düzenleyen 104. maddesine göre Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılamaz.
Asgari Ücret Tespit Komisyonunun yapısında şimdilik bir değişiklik olmadı. Sadece komisyona katılacak devlet temsilcilerinin unvanları değişti. Ancak bu değişiklik kaygı vericidir. Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun doğrudan cumhurbaşkanına bağlanması soru işaretleri yaratmaktadır.
- Asgari Ücret Tespit Komisyonu neden apar topar ve sosyal taraflara danışılmadan cumhurbaşkanına bağlanmıştır?
- İş Kanunu içinde yer alması gereken bir kurul neden İş Kanunu sistematiği dışına çıkarılmıştır?
- Bu değişiklik hangi ihtiyaca dayanarak, neden ve hangi gerekçeyle yapılmıştır?
- Anayasanın cumhurbaşkanına tanımadığı bir yetki neden hile yoluyla yapılmıştır?
Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun cumhurbaşkanlığı teşkilatı içine alınması CBK ile komisyonun yapısının değiştirilmesine olanak tanımaktadır. TBMM'nin kanunla yapabileceği bir değişiklik cumhurbaşkanının iki dudağı arasına terk edilmiştir. Cumhurbaşkanı Asgari Ücret Tespit Komisyonun üye bileşimini istediği gibi değiştirebilecek ve müdahale edebilecektir.
Asgari Ücret Tespit Komisyonunun muvazaalı bir işlemle cumhurbaşkanına bağlanması başkanlık rejiminde çalışma hayatıyla ilgili çok daha keyfi işlemler yapılabileceğinin ilk örneklerinden biri olmuştur.