soL (HABER MERKEZİ) İstanbul Sanayi Odasının (İSO) tarafından her yıl hazırlanan "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" raporu 2007 yılı için açıklandı. Birinciliği bu yıl da Koç'a satılan kamu varlığı Tüpraş alırken, listeye yeni giren şirketler arasında yabancılar dikkat çekiyor.
Kamu ve eski kamu şirketleri üst sıralarda
İSO tarafından yayınlanan liste, AKP tarafından satılan ve satılmak istenen kamu değerlerinin ne denli büyük olduklarını bir kez daha ortaya koyuyor. Özelleştirilmiş veya halen kamunun elinde bulunan kamu şirketleri, listenin üst sıralarında yer alıyor.
Bunların başında, 1993 yılından beri İSO 500'ün değişmeyen birincisi olan Tüpraş geliyor. Uzun yıllar boyunca Tüpraş'ın ardından ikinci sırada yer alan kamuya ait Elektrik Üretimi A.Ş. bu yıl listede üçüncü sırada yer alıyor. Geçmişte, listede dördüncü sıraya kadar yükselmiş olan Erdemir, 2007 listesinde altıncı sırada, Geçmişte beşinci sıraya kadar yükselmiş olan Petkim ise 14. sırada yer alıyor.
AKP'nin tükettikleri ve yok ettikleri
Ayrıca geçmiş yıllardan bugüne bakıldığında, kimi kamu varlıklarının nasıl değersizleştirildiği de ortaya çıkıyor. Bunun en çarpıcı örneklerinden birini Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. (TŞFAŞ) oluşturuyor.
1993 yılında listenin yedinci sırasında bulunan kuruluş, 1999 ve 2001 yıllarında dördüncü sıraya dek yükseliyor. Ancak AKP iktidarıyla birlikte çürümeye terk edilen kuruluş, 2003 yılında sekizinci, 2004 yılında on birinci, 2006 yılında on ikinci sıraya geriliyor. Kuruluş 2007 yılında ise listeye ancak 20. sıradan girebiliyor.
Benzer bir gidişatı TEKEL'de de izlemek mümkün. 1993 yılıdan Türkiye'nin en büüyük üçüncü kuruluşu olan TEKEL, bu konumunu uzun yıllar koruyor. 1999 yılında ansızın 10. sıraya gerileyen şirket, 2003 yılına kadar altıncılık ile onunculuk arasında salınıyor. AKP iktidarıyla birlikte 2003 yılında 14. sıraya düşen kuruluş, içki biriminin satışıyla birlikte 2004 yılında 21, 2005 yılında ise 48. sıraya geriliyor.
TEKEL, 2006'da listeye dahi giremiyor 2007 yılında listeye 45. sıradan giren şirket, 2008 yılının ilk aylarında yabancı British American Tobacco (BAT) şirketine satıldı.
Listenin yenileri arasında göze batanlar
Listeye yeni giren şirketler arasında ise yabancı devlerin Türkiye şubeleri göze batıyor. 25. sıradan listeye dahil olan BAT, 2008'in ilk aylarında TEKEL'i satın alarak öne çıkmıştı. BAT'ın önümüzdeki sene listede çok daha yukarılarda olması bekleniyor.
Listeye 425. sıradan dahil olan Tüprag Metal Madencilik ise, ülkemizdeki altın madenleri yağmasının baş aktörü konumunda bulunuyor. Kanada merkezli Eldorado Gold'un Türkiye ayağı olan Tüprag, başta İzmir Efemçukuru ve Uşak Eşme olmak üzere, pek çok yerde doğayı hiçe sayarak altın çıkartıyor. Tüprag'ın ülkemizdeki faaliyetleri hakkında alınan Danıştay kararlarının ise hiçbiri uygulanmadı. Koç açıklama yapmaktan geri durmadı Koç Topluluğu, ilk 10 şirket içerisinde TÜPRAŞ, Ford Otomotiv, Arçelik, TOFAŞ ve Aygaz şirketleri ile yer almasını bir basın açıklaması ile duyurdu. Açıklamada, şirketlerin büyüklüğü ile ilgili verilere yer verilirken, Vehbi Koç'un "ülkem varsa ben de varım" sözleri hatırlatıldı. Koç Topluluğu'nun Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşu cirosunun yüzde 19'unu, özel sektörün ise yüzde 20'sini temsil ettiği belirtilerek, sıralamaya giren Koç Topluluğu şirketlerinin ihracatının 2007 yılında 11,2 milyar dolar ile özel sektör ihracatının yüzde 21'ini oluşturduğu kaydedildi. Karlılıkta da yaklaşık 2,6 milyar YTL ile Koç Topluluğu şirketlerinin toplam özel sektörün yüzde 15'ini, brüt katma değerde ise 20,8 milyar YTL ile toplam özel sektörün yüzde 29'unu teşkil ettiği belirtildi.