İran ve Rusya'dan temin edilen pricier gaza olan bağımlılığından endişe eden Türkiye’nin, artan enerji ihtiyacı karşısında kömüre döndüğü öğrenildi. Bu çerçevede kömür yakıtlı enerji kapasitesini artırmak için Türkiye’nin, Birleşik Arap Emirlikleri’nden (BAE) bir firma ile anlaşma sağladığı ifade ediliyor.
Reuters’da yer alan habere göre, Türkiye’nin gaz ithalatının yaklaşık yarısını karşılayan en büyük gaz tedarikçisi Rus Gazprom olmakla beraber, uzun dönemli gaz arzı İran’dan karşılanıyor. Ancak Türkiye’nin büyük endişelerinin kaynağını İran oluşturuyor. Haberde, Türkiye’nin, İran’a yönelik giderek sıklaşan uluslararası yaptırımları daha fazla görmezden gelemeyeceği ifade ediliyor.
Reuters ayrıca gaz ithalatının Kürt ayrılıkçıların İran ve Azeri ithalat borularına yaptığı saldırılar sonucunda sekteye uğradığını dile getirdi.
Abu Dabi TAQA ile 1,2 milyar dolarlık anlaşma
Menas Associates’den politik risk danışmanı Alex Jackson, “Kamuoyuna göre Türkiye, ABD’nin baskılarına boyun eğmemeye çalışsa da İran gazını satın almaya devam edebilmenin ve sıkı ambargolara tabi olan bu ülkeden yapılan gaz ithalatını artırmanın mümkün olmadığını” dile getirdi.
İran Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre, İran'ın Türkiye'nin gaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 16’sını karşılıyor.
Bu bağlamda Ankara hükümeti 2020 yılına kadar ilnyit kömürü madeni çıkarılması ve 8000 megavatlık (MW) yeni santrallerin inşa edilmesi amacıyla Abu Dabi TAQA ile 1,2 milyar dolar değerinde anlaşma imzaladı.
Kıdemli analist Andrew Neff konuyla ilgili şu görüşleri dile getirdi:
“TAQA ile yapılan anlaşma her şeyden önce yeni kömür yakıtlı santralleri yenilemek ve inşa etmek ihtiyacına dayanmakla beraber esas olarak, Türkiye'nin enerji ihtiyacında dışarıya olan aşırı bağımlılığına dayanan genel endişeden kaynaklanıyor."
Türkiye gaza bağımlılığını azaltmak istiyor
Avrupa kömür ve Linyit Derneği (Euracoal), Türkiye’nin ithalatının yüzde 70’den fazlasının birincil enerji ihtiyacının teminine dayandığını kaydetti. Derneğe göre, 30 milyon ton yıllık sabit kömür kullanımı çoğu Rusya, Kolombiya, Amerika Birleşik Devletleri ve Güney Afrika tarafından sağlanıyor.
IEA göre, ısı ve elektrik talebinin yaklaşık yüzde 45’ini sağlayan ve ağırlıklı olarak Rusya, İran ve Azerbaycan'dan temin edilen doğal gaz ithalatı sıkı fiyat uyuşmazlıkları ile birlikte bağımlılığa dayanır.
Diğer taraftan, aralık ayında Türkiye'nin politika yapıcıları gaz ithalatına bağımlılığı azaltmak için istekli olduklarını dile getirmiş, bu bağlamda Rusya'nın Güney Akımı doğalgaz boru hattı projesinde yer alınmayacağı ifade edilmişti. Söz konusu boru hattı güney Avrupa'ya doğru Karadeniz yoluyla 60 milyar metreküp, yani neredeyse Türkiye'nin yıllık gaz talebinin iki katı düzeyinde gaz akışını sağlamayı amaçlıyor.
Gaz ithalatına bağımlılıktan Avrupa’da şikayetçi
Yüksek gaz fiyatları nedeniyle gaz yakıtlı enerji üretimi yapmanın kömürden daha az çekici hale gelmesi aynı şekilde doğal gaz ithalatına bağımlı olma kaygısının birçok Avrupa ülkesi tarafından da paylaşılmasına neden oldu.
Tüketici ülkelerin Gazprom'un uzun vadeli tedarik sözleşmelerinin esnek olmasından ve fazla masraftan şikâyetçi olduğu sık sık ifade ediliyor. Bu çerçevede Avrupa Birliği geçen yıl Gazprom karşı antitröst dava açmış, bu dava Moskova ile siyasi bir gerginliğe sebep olmuştu. Öte yandan Almanya’da ise ucuz kömür fiyatları kömür yakıtlı enerji üretimiyle güçlü bir büyüme sağladı.
“Kısa vadede Türkiye’nin Rus gazına ihtiyacı artacak”
IHS Enerji’den Neff, Türkiye’nin uzun vadede ithalata daha az bağımlı olma amacına rağmen kısa vadede, artan talebe bağlı olarak Rus gazına olan ihtiyacının artacağını ifade etti. Bu durum hızla büyüyen nüfusuna bağlı olarak Türkiye’nin, İngiltere’yi de geçerek Avrupa'nın en büyük üçüncü elektrik tüketicisi olması anlamına geliyor.