soL (HABER MERKEZİ) Bir marketin rafında baş ağrısı ilacı ya da öksürük şurubu görmemize az kaldı. Yasalardaki değişikliklerden önce hazırlıklarını tamamlayan şirketler, şimdiden "besin takviyesi", "bitkisel ekstreler" ve "vitaminler" ile yol alıyor. Ethem Sancak ve Cüneyd Zapsu'nun bu konuda başı çektiği biliniyor.
GNC, For You, WalMart
İlaçların marketlerde satılabilme fikri tartışmaya açıldığında, For You mağazalarının sayısı 50'yi geçmişti. Başbakan danışmanı Cüneyd Zapsu'nun ortağı olduğu Azizler Holding, dünyada ilaç mağazası zinciri olarak faaliyet gösteren For You adlı şirketin Türkiye'deki isim haklarını satın alarak sektöre girmişti. Ancak, diğer ülkelerdeki mağazaları "drugstore" statüsünde olan For You, ülkemizde mevcut yasalara göre zincir ilaç mağazası kurmak yasak olduğundan, farklı bir yapılanmayla çalışıyordu. Kişisel bakım ve kozmetik ürünlerine ağırlık veren For You'nun Türkiye'deki hak sahibi Zapsu, yasalardaki değişikliklere duyduğu güvenle, 19 Mayıs 2006'da American International Group (AIG) şirketiyle ortak oldu.
"Bir diş macunu, bir de bağırsak ilacı"
Henüz For You mağazalarında gerçek tanımıyla "ilaç" bulmak mümkün değil. Ancak rafları süsleyen pek çok ürünün ilaç sınıfında sayılması gerekiyor. Diyet yiyecekler ve şampuan gibi bakım ürünlerinin yanında, For You mağazalarında vitamin ve mineral destekleri ile bitkisel içerikli "gıda desteklerinin" satıldığı gözleniyor. Alacağınız hiçbir ürün için özel bilgi verilmiyor, yönlendirme yapılmıyor. Diyet süt veya diş macunu alırkenki rahatlığı, bağırsak sorunlarını giderdiği iddia edilen bitkisel karışımı alırken de gösterebiliyorsunuz. Market anlayışıyla çalışmayı sürdüren For You'dan bir adım öteye geçen bir başka isim de GNC.
Derdini söyle "ilacını" verelim
GNC, "sağlıklı yaşamı destekleyen dünyanın 1 numaralı markası" sloganıyla Türkiye'de uzunca bir süredir faaliyet gösteriyor. Mağazalarına girince kendinizi bir eczanede hissetmeniz mümkün. Raflarda bulunan ve problemin türüne göre sınıflandırılmış "ürünlerin" çeşitli hastalıklar için "destek" niteliğinde olduğu iddia ediliyor. Müşteri olarak yaptığımız küçük bir araştırmada, kalp damar rahatsızlıkları, beslenme sorunları, diyabet ve eklem rahatsızlıkları gibi ciddi sağlık sorunlarında "doktor tavsiyesine gerek kalmadan" adı geçen ürünleri kullanabileceğimiz söylendi.
36 yaşındaki Sevda Baygüler, geçirdiği sağlık kontrolünden sonra doktorunun mineral eksikliğine bağlı ödem sorununun giderilmesi için reçeteye magnezyum-çinko desteği olan bir ilaç yazdığını, ayrıca GNC mağazalarında da benzer ürünleri bulabileceğini ve destek için alabileceğini söylediğini aktardı. Baygüler, "doktor tavsiyesiyle" GNC mağazalarından birine gittiğinde bahsi geçen "ilaç desteğinin" 95 YTL fiyatla satıldığını gördüğünü, oysa, eczanede reçetedeki magnezyum-çinko hapının 19 YTL olduğunu söyledi.
WalMart ve diğer ABD türevleri!
Migros mağazalarında da bu tür destek ürünleri raflarda şimdiden yerini aldı. ABD'nin, içinde eczanelerin de bulunduğu hipermarket grubu WalMart'ın mağazası İstanbul Bayrampaşa'da inşa ediliyor. Her çeşit ürünü bulabildiğiniz hipermarketin ABD versiyonunda, sağlık çok özel bir başlık olarak dikkati çekiyor. Hipermarketin eczane bölümüne gittiğinizde reçetenizi uzmanların kontrolünde alabileceğiniz gibi, eğer reçetede özel ilaç adı yerine içerik belirtilmiş ise raflardan dilediğiniz markaları seçebiliyorsunuz. ABD'de sağlık sisteminin "başarı"yla yönettiği ve halkın alıştığı bu sistemde, ilaç reklamları da pastanın en büyük payına sahip. Alerji, bağışıklık sistemi sorunları, üst solunum yolları tedavisinde kullanılan ağrı kesiciler ve öksürük şurupları ile psikolojik sorunlar için önerilen "rahatlatıcılar" market raflarındaki ürünlerin başında geliyor.
ABD'de WalMart dışında, hipermarket anlayışıyla yürütülen Duane Reade ile daha çok sağlık ürünlerinin satıldığı Rite Aid ve CVS mağaza zincirleri de revaçta. Bu zincirlerin de Türkiye'nin kapısını çalması yakın görünüyor.