Nükleer için erteleme yok

Mersin’de kurulması planlanan nükleer santralin ihalesi öncesinde şirketlerin görüşleri alındı ve soruları yanıtladı. İhalenin zamanlamasında ertelemeye gitmeyeceklerini vurgulayan Enerji Bakanı, nükleer enerji sepetinin vazgeçilmez unsuru olarak değerlendirdi.

soL (HABER MERKEZİ) Mersin'de nükleer güç santrali kurup işletecek ve TETAŞ'a(Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş) elektrik enerjisi satacak şirketin belirlenmesi için ihale ile ilgili son bilgilendirme toplantısı Ankara Sheraton Otelinde yapıldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler'in, ''Türkiye nükleer ile randevusunu hep geciktirdi, fakat inşallah bu sefer bunu gerçekleştireceğiz ve bu nükleer teknolojisiyle buluşacağız'' sözleri öne çıktı.

Nükleer santral ihalesine başvuru için son tarih 24 Eylül olarak açıklanmıştı. Bazı şirketlerin, finansman koşullarını gerekçe göstererek teklif tarihini en az 6 ay ertelenmesi talebine bakanlık olumlu yaklaşmadı. Nükleer konusunda kararlı olduklarını vurgulayan Güler, nükleer enerjide en önemli konunun şeffaflık olduğunu, enerjide bilimsellik, tutarlılık, şeffaflık, sürdürülebilirlik ve dürüstlük başlıklarını hiç bir şekilde taviz vermeden uyguladıklarını ifade etti.

Nükleer 2 kuruma bağlı olacak
Enerji sektörünü tam rekabetçi, serbest piyasa koşullara uygun hale getirme hazırlıklarına da değinen Güler, nükleerle ilgili 2 tane ''kardeş'' düzenleyici kurum olacağını bildirdi. Güler, EPDK'nın( Enerji Piyasası Denetleme Kurulu) enerji bağlamında ilişkileri düzenleyeceğini, ayrıca nükleerle ilgili bir düzenleyici kurumun kurulacağını, önümüzdeki yasama döneminde de bunları da yasalaştırarak bu noktadaki eksikliği tamamlayacaklarını açıkladı.

Enerji sepetinde vazgeçilmez unsur
Birçok eleştiriye neden olan nükleer enerji, Bakan Güler'e göre, hem arz güvenliği açısından hem de sera gazları üretmemesi açısından, çözümlerden biri olarak ortaya çıkıyor. Nükleer, AKP'nin enerji sepetinin vazgeçilmez bir unsuru olarak değerlendiriliyor. Bakana göre enerji sisteminin kömür, su, doğal gaz, yenilenebilir enerji ve nükleer enerji olmak üzere 5 sütun üzerine oturtulması hedefleniyor. Güler, şu anda üretilen elektriğin yüzde 50'sinin doğal gaz, yüzde 25'inin kömür ve yüzde 25'inin de su kaynaklarıyla üretildiğine dikkat çekti. Güler, ''2020 yılındaki hesaba göre elektrik üretimimizde nükleer enerjinin payı yüzde 6 civarında olacak. Ama öyle ümit ediyoruz bu artacak. Mersin'in peşinden Sinop Akkuyu'da yatırımlar yapacağız'' dedi.

Çevreye zarar vermiyormuş
Nükleer santral konusunda bazı çevre örgütlerinin nasıl ikna edileceğinin sorusuna ise Bakan Güler, nükleer enerjinin özellikle sera gazı gibi küresel ısınmanın en önemli unsurlarından karbondioksit, azotoksit, kükürtdioksit gibi gazları çıkartmadığını ve küresel ısınmayı önlemede belki tek çare değil ama önemli çarelerden biri olarak gösterildiğini iddia etti.

Şirketler ne talep ediyor?
İhalenin zamanı dışında şirketler birçok başlık ile ilgili görüşlerini bildirdi ve bazı taleplerde bulundu. Açıklanan talepler, nükleer ihalesinde birçok belirsizliğin de olduğunu ortaya koyuyor.

TETAŞ Enerji Alış Daire Başkanı Azmi Küçükkeleş'in verdiği bilgiye göre, şartname satın alan 11 şirketten 6'sı 192 soru, görüş ve değişiklik önerisinde bulundu. Diğer 5 şirket, görüş ve önerileri 53 başlık altında toplandı.

Taleplerin önde gelenlerinden ihale erteleme, Hazine Garantisi verilmesi, alım garanti süresinin 15 yıldan 20 yıla çıkarılması istekleri reddedildi.

-Bazı firmalar tesis ve işletme döneminde lisans iptali yapılması durumunda o ana kadar yapılan masrafların karşılanması gerektiğini belirttiler. Bu soru üzerine de nükleer güvenlikle ilgili lisans ve yer lisansı iptalinin hiçbir durumunda keyfi nedenlere bağlı olamayacağı, olası bir lisans iptalinin ancak, yükleniciden kaynaklanan nedenlere bağlı olmak zorunda olduğu belirtildi.

-Bazı firmalar 2020 yılından sonra ticari işletmeye geçen ünitelerin de satın alma kapsamına alınması, satın alma süresinin uzatılması ve 2030 yılı sınırının kaldırılmasını talep etti. TETAŞ, söz konusu sürelerin nükleer santralın olabildiğince erken devreye girmesini sağlamak amacıyla yapıldığını, dolayısıyla bu konuda yeni bir düzenlemeye gidilmeyeceğini bildirdi.

-Kanunda, Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa ilişkin Paris Sözleşmesi'nin uygulanacağı belirtilmiş olmakla birlikte, sözleşmede öngörülen esasların Türk hukukunda uygulanmasını sağlayacak detaylı bir hukuki çerçevenin oluşturulması istendi. Şirketlere, Paris Sözleşmesi ile diğer uluslararası mevzuat işletici tarafından sigorta edilebilir sınırları belirliyor, sınırlar bunun ötesinde olmayacağından, bu konuda herhangi bir endişeye gerek yoktur şeklinde bir yanıt verildi. Buna rağmen sözleşmenin uygulama koşullarında belirsizlik olduğu belirtiliyor.

-Nükleer güç santralinin işletmeden çıkarılması ve sökülmesi ile radyoaktif atıkların geçici olarak saklanması. Söküm sonunda kalıcı olarak bertaraf edilmesine ilişkin sorumlulukların çerçevesinin belirlenmesi için gerekli olan yönetmeliklerin çıkarılmış olması gerektiği vurgulandı. Bu tür başlıkların devletin yükümlülüğü altına olduğuna değinildi.

-Uçak çarpması gibi olasılıklar ve santralin güvenliğinin sağlanması konusuna açıklık getirilmesi istendi. Her kadar TAEK'in(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) mevcut mevzuatında uçak çarpmasına karşı önlem alınmasına yönelik şartlar yoksa da, bu konuda Nükleer santral sahası içerisinde güvenlik ve emniyet işleticinin sorumluluğundadır. Avrupa İşleticiler Şartlarında belirtilen "santral yerleşim planını ve fonksiyonel özelliklerini bozmadan hafif ve askeri uçakların çarpmasına karşı korunma sağlanacaktır" ifadesine uygun bir tasarım önerilmektedir. Ancak her tesis gibi nükleer santrallerin de dışarıdan gelebilecek tehlikelere karşı korunmasında kolluk kuvvetleri de görevli olacaktır, dendi.

Toplantıya, EPDK Başkanı Hasan Köktaş, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşarı Selahattin Çimen, TAEK(Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) Başkanı Okay Çakıroğlu, TETAŞ, TEİAŞ(Türkiye Elektrik İletim A.Ş) , TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş) gibi kurum ve kuruluşların temsilcileri ile ihale için şartname alan yerli ve yabancı firmaların temsilcileri katıldılar.