soL(HABER MERKEZİ) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı enerji sektöründe özelleştirme ve enerji kaynaklarının kullanımı ile ilgili yeni bir strateji belgesi hazırlığı içinde. Son günlerde enerji alanına yönelik yatırım çeşitliliği ile enerji güvenliği tartışmaları öne çıkarken, 2004 yılında yayınlanan Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi, değişen ihtiyaç ve koşullar dikkate alınarak yeniden düzenlendi.
Rekabetçi koşullar için özelleştirme
Belge ile serbest piyasa koşulları altında enerji kaynaklarının kullanımı tanımlanıyor. Rekabetçi bir sektör yaratılmasının aracı olarak görülen özelleştirme süreci de yeniden ele alınıyor. Enerji alanındaki özelleştirme üretim ve dağıtım başlıklarında ayrı şekillerde yürürlüğe girecek.
Elektrik Piyasası Yasası'nda belirtilen mevcut sözleşmeler kapsamına girmeyen bölgeler, ilki 2008 Kasım, ikincisi 2009 Mart ve üçüncüsü 2009 Temmuz aylarında yapılacak 3 ihale ile özelleştirilecek. Üretim özelleştirmelerinin de belli bir takvim içerisinde 2010 yılı sonuna kadar tamamlanması planlanıyor.
Buna ek olarak arz güvenliği, elektrik enerjisinin maliyetleri, dışa bağımlılığın asgariye indirilmesi, yerli kaynakların azami ölçüde kullanıldığı bir üretim sektörünün oluşturulması ve yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanılması ile enerji tasarrufu ve verimliliği hedefleniyor.
Enerji piyasasının yapısı yeniden şekilleniyor
Serbest piyasa koşullarına geçiş ile enerji piyasasının yapısında farklılaşmaya gidiliyor. Buna ilişkin düzenlemeler de strateji belgesi kapsamında yeniden ele alınmış. Dağıtım, üretim ve satış faaliyetlerinin nasıl düzenleneceği ile bunu düzenleyen ne tür kurumların oluşturulacağı tanımlanıyor. Piyasa Dengeleme ve Uzlaştırma Merkezi (PMUM) bunlardan biri.
Dağıtım, üretim ve perakende satış faaliyetlerini birlikte yürüten dağıtım şirketleri 1 Ocak 2013 tarihine kadar bu faaliyetleri ayrıştıracak.
Fiyatlar maliyet esaslı
Enerji fiyatlandırması maliyet esaslı olacak. Kamu kuruluşlarınca enerji üretimi maksadıyla üretilen kömür, linyit ve doğal gaz fiyatları, üretim ve ithalat maliyetlerine göre belirlenecek ve değişimler elektrik üretim ve satış maliyetlerine yansıtılacak.
Elektrik enerjisi tüketici fiyatlarındaki maliyet kaynakları artışların tüketicilere yansıtılmasında sosyal boyutun gözetileceği ileri sürülüyor. Ancak tüketici fiyatlarındaki zamların nasıl kontrol edileceği belirsiz.
Dağıtım bölgeleri arasında tüketicilere uygulanan tarifeleri ulusal tarife temelinde eşitlemek üzere başlatılacak fiyat eşitleme mekanizmasının uygulanmasına 2012 yılı sonuna kadar devam edilecek. 2010 yılı sonundan itibaren eşitleme, dağıtım tarifeleri esas alınarak uygulanacak.
Nükleer Enerji
Elektrik enerjisi üretimi içerisinde nükleer santralların payının 2020 yılına kadar asgari yüzde 8, 2030 yılına kadar ise yüzde 20 olması hedefleniyor.
Yenilenebilir enerji kaynakları
Yenilenebilir kaynakların elektrik enerjisi üretimi içerisindeki payının 2020 yılına kadar en az yüzde 25 düzeyinde olması öngörülüyor.
Bu çerçevede, teknik ve ekonomik olarak değerlendirilebilecek tüm hidroelektrik potansiyeli 2023 yılına kadar elektrik enerjisi üretiminde kullanılacak. (HES kurulu gücü en az 30 bin MW olacak)
Rüzgar enerjisi kurulu gücünün ise 2013 yılında 11 bin, 2015 yılında 15 bin, 2020 yılında en az 20 bin MW olması hedefleniyor.
Elektrik enerjisi üretimi için uygun olduğu belirlenen 600 MW'lik jeotermal potansiyelin tümünün de 2020 yılına kadar işletmeye alınması öngörülüyor.
Doğal gazın payı azalacak
Yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı için alınacak tedbirler sonucunda, elektrik üretiminde doğal gazın payının 2020 yılına kadar yüzde 30'un altına düşürülmesi hedefleniyor.
İthal kömürün payı da yerli kaynakların kullanımında gelişmeye bağlı olarak, arz güvenliği ve dışa bağımlılık oranı açısından değerlendirilecek.
Özelleştirilen yerli kaynaklar ile
Üretim planlarında ve lisanslama işlemlerinde, yerli kaynakların payının kurulu güç içerisinde en az yüzde 70, üretimde en az yüzde 55 olması hedefleniyor. Afşin-Elbistan yöresinde bulunan linyit yataklarının 2023 yılına kadar, diğer linyit kaynaklarının 2018 yılına kadar elektrik enerjisi üretim amacıyla kullanımı öngörülüyor.
Bakanlığın konuyla ilgili hazırladığı taslağı, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'nın görüşüne sunduğu,ilgili kuruluşların görüşlerinin da alınmasından sonra belgenin son şeklini alacağı ve Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile çıkacağı belirtildi.