Tarihin en geniş katılımlı NATO Zirvesi Chicago'da yapılacak

20-21 Mayıs’ta Chicago’da düzenlenecek NATO Liderler Zirvesi’nin, tarihin en geniş katılımlı zirvesi olması bekleniyor. Zirvede Afganistan'dan, füze savunma sistemine kadar pek çok önemli gündem maddesi masaya yatırılacak.

20-21 Mayıs tarihlerinde ABD’nin Chicago kentinde düzenlenecek olan NATO Liderler Zirvesi’ne yaklaşık 60 ülke katılacak. NATO üyesi 28 ülkenin yanı sıra üye olmayan ülkelerin de katılımının sağlanacağı zirvede devlet başkanları, başbakanlar ve dışişleri bakanları bir araya gelecek.

Yaklaşık 3 milyonluk nüfusu ile ABD’nin üçüncü büyük kenti olan Chicago, ABD Devlet Başkanı Barack Obama’nın isteği üzerine, NATO Zirvesine ev sahipliğini yapacak. Zirvenin yoğun ikili görüşmelere sahne olacağı düşünülüyor.

Zirvede neler görüşülecek?
Türkiye'yi Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Milli Savunma Bakanı İsmet Yılmaz ve Cumhurbaşkanı Gül’ün temsil edeceği Chicago Zirvesi’nin gündeminde, Afganistan, ittifakın yeteneklerinin geliştirilmesi ve dünya çapında ortaklıklar ağının güçlendirilmesi olmak üzere üç ana madde yer alıyor.

Zirvede NATO müttefiklerinin Afganistan’da geçiş sürecinin 2014 sonuna kadar tamamlanmasına ilişkin bir yol haritası çizmeleri bekleniyor. Ayrıca, NATO’nun Afgan Ulusal Güvenlik Kuvvetleri’ne eğitim, istişare ve yardımın nasıl sağlayacağı konusuna da değinileceği öngörülüyor.

Zirvede, ilk kez NATO Genel Sekreteri Rasmussen tarafından önerilen "akıllı savunma sistemi" çerçevesinde “son 10 yıldır NATO'nun sahip olması gereken savunma yetenekleri nelerdir”, “NATO itibarını hangi savunma yeteneklerine bağlı olarak sürdürebilir” gibi sorulara yanıt aranarak, kapitalizmin dünya çapındaki krizi nedeniyle savunmaya ayrılan kaynakların daralmasıyla birlikte savunma yeteneklerinin nasıl idame ettirileceği konusunda bazı kararlar alınacağı ifade ediliyor. Akıllı savunma yaklaşımı çerçevesinde yeni çokuluslu projelerin tartışılması bekleniyor. Bu projeler arasında füze savunması, deniz keşif uçakları ve yollara yerleştirilen bombaları temizleyecek uzaktan kumandalı robotlar da yer alıyor.

NATO Zirvesi’nde tartışılacak başlıklar arasında Suriye’de yaşanan gelişmeler ve olası müdahale gündemi bulunmuyor. Ancak Suriye'deki gelişmelerin zirve oturumları sırasında gündeme gelmesine kesin gözüyle bakılıyor.

Zirve çerçevesinde, sonuç bildirisi, ISAF-Afganistan konulu bildiri, savunma bildirisi ile İttifak'ın caydırıcılıkla ilgili çalışma raporu gibi belgelerin de ele alınacağı belirtiliyor.

Chicago zirvesi gündeminin maddeleri arasında 2010 yılındaki Lizbon zirvesinde alınan kararların gözden geçirilmesi de yer alıyor.

Füze savunma sistemi ele alınacak
Chicago zirvesinde radarları Kürecik'te konuşlandırılan NATO füze savunma sisteminin de ele alınması bekleniyor. Balistik füze savunma sisteminin ara yeteneğinin hayata geçirilmesi konusunda son durumun liderlere sunulacağı ifade ediliyor. Kürecik’te konuşlandırılan füze savunma sistemi ile ilgili olarak Türkiye’nin hak ve yetkilerinin de gündeme alınması bekleniyor.

Çok katmanlı olan, kara ve deniz unsurlarının bulunduğu bu savunma sistemi temelde 4 aşamadan oluşuyor. Birinci aşama erken uyarı radarlarının Kürecik'e konuşlandırılması iken, ikinci aşamayı 2015 yılında Romanya'ya konuşlanacak unsurlar, üçüncü aşamayı 2018 yılında Polonya'ya konuşlanacak unsurlar oluşturuyor. Dördüncü ve son aşama çerçevesinde ise füze savunma sistemi yerleşiminin 2020 yılında tamamlanması ve güncellenmesi planlanıyor.

Türkiye kendini gösterecek!
Chicago Zirvesi’nde onaylanacak “Akıllı Savunma” konseptinde liderlik rolü oynamaya hazırlanan Türkiye, “Dönüşümünden Sorumlu Stratejik Komutanlık” bünyesinde 46 projeden 20’sine katılacağını ve 4’üne de liderlik etmek istediğini NATO’ya bildirdi.

Türkiye’nin bu çerçevede aralarında deniz güvenliği ve uçuş eğitimi gibi alanlar da bulunan 4 projede öncülük yapmak isteğini iletti. Zirvede bu konuda ilke kararı alınacağı, detayların ise daha sonra belirleneceği tahmin ediliyor.

Türkiye’nin davet edilecek ülkelerin belirlenmesi ve çalışma gruplarının oluşturulması konusunda da etkili olduğu öne sürülüyor. Ankara’nın, Akıllı Savunma kapsamında yapılacak çalışmaların sadece ‘ortak ülkelerle’ yapılması gerektiğine dair notunu NATO Karargahı’na ilettiği iddia ediliyor. Bu sebeple Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne bu projede yer verilmeyeceği konuşuluyor.

NATO üyeliği sürecine girme ihtimali bulunan Bosna Hersek, Makedonya, Karadağ ve Gürcistan’ın da Türkiye'nin “ısrarlı girişimleri” ile zirveye davet edildiği öne sürülüyor.

İsrail konusunun Türkiye ile ilgisi yok
Bilindiği gibi, İsrail’in Chicago’daki zirveye katılmayacağının duyurulması ile Türkiye'nin İsrail'in katılımını veto ettiğine dair haberler basında geniş yankı bulmuştu. Oysa İsrail’in zirveye katılmayacak olmasının Türkiye’nin aldığı tavırla bir ilgisi yoktu.

NATO Genel Sekreteri Rasmussen, İsrail’in Chicago’da yapılacak zirveye davet edilmeme nedeninin, Mavi Marmara olayları nedeniyle Türkiye’nin İsrail’e karşı engelleme politikası uygulamasından kaynaklanmadığını belirterek, ’İsrail Kosova’da NATO Barış Gücü KFOR’da ya da, Afganistan’da Uluslararası Güvenlik Yardım Gücü’nde de (ISAF) yer almıyor. İsrail’in NATO zirvesine katılımının Türkiye tarafından engellenmesi gibi bir durum söz konusu değil’ diye konuştu.

ABD Dışişleri Bakanı yardımcısı Philip Gordon da, İsrail'in NATO zirvesine katılmamasının Türkiye'nin vetosundan kaynaklanmadığını söyleyerek, "İsrail'in katılmaması lojistik ve zamanla bağlantılı sorunlarla ilgili" demişti.

Pakistan ve Rusya da davet edildi
ABD’nin, Taliban'a gizlice destek vermekle suçladığı Pakistan da zirveye davet edildi. Pakistan'ın Washington Büyükelçiliği'nden yapılan açıklamada, Pakistan Cumhurbaşkanı Asıf Ali Zerdari'nin zirveye katılabileceği belirtildi. Pakistan’ın, özellikle Afganistan ile ilgili oturumlara katılım göstereceği düşünülüyor.

Hatırlanacağı üzere Pakistan, Afganistan konusunda geçtiğimiz Aralık ayında Almanya'nın Bonn kentinde yapılan NATO zirvesini, NATO'nun Pakistan'daki saldırılarını gerekçe göstererek protesto etmişti.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Riabkov da, NATO Chicago Zirvesi için davet aldıklarını, gündemde füze savunma sistemi olması durumunda Rusya devlet başkanının zirveye katılabileceğini açıkladı.

Riabkov açıklamasında, “İlerleme sağlamak için önemli ölçüde çalışma yaptık. Füze savunma sistemi ile ilgili müzakere olmaması durumunda zirveye katılmaya gerek olmayabilir” şeklinde konuştu.

Orta Asya ülkeleri özellikle çağırıldı
NATO Genel Sekreteri Rasmussen Chicago zirvesine Orta Asya ülkeleri temsilcilerinin özellikle davet edildiğini belirtti. Rasmussen, zirvede Afganistan konusunun ele alınacağını kaydederek, Orta Asya ülkelerinin Afganistan'a transit merkezleri bulunduğuna değindi. Rasmussen konuyla ilgili açıklamasında, "Biz Afganistan'ın komşuları olan bölge ülkelerini davet ediyoruz. Bu ülkeler transit merkezi olarak Afganistan için önem taşımaktadır" dedi.

(soL - Dış Haberler)