NATO'nun Portekiz'in başkenti Lizbon'da 19-21 Kasım tarihli toplantısının ittifak için oldukça önemli kararlar alması bekleniyor. Afganistan işgalinin 2014 yılında sona erdirilmesi, NATO'nun özellikle Gürcistan Savaşı'nın ardınden eskiyen stratejik konseptin yenilenmesi, Rusya'nın da dahil edilmeye çalışıldığı Füze Kalkanı Projesi.

Türkiye İsrail'e kalkan oluyor
NATO toplantısının en önemli gündem maddesi hiç kuşkusuz Füze Kalkanı Projesi. Daha önce Çek Cumhuriyeti ve Polonya'ya kurulması planlanan sistemin, Rusya'nın itirazları ve İran'a yönelik askeri müdahalenin gündeme gelmesiyle Türkiye'ye kurulması planlanıyordu. NATO toplantısı öncesinde önce Başbakan Tayyip Erdoğan, kurulacak füze kalkanının komutasının Türkiye'de olduğunu iddia etmişti ancak Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Lizbon'a hareketinden önce Radikal Gazetesi'nden Murat Yetkin'e Erdoğan'ın "komuta bizde olacak" sözlerinin yanlış anlaşıldığını anlatmıştı. Davutoğlu, Türkiye'nin bir NATO üyesi olarak Füze Kalkanı Projesi'nde alınacak kararları belirleme hakkına sahip olduğunu iddia etmişti. Türkiye'ye yönelik herhangi bir dayatma olmadığını savunan Davutoğlu, "boyun eğmiyoruz mutabakata varıyoruz" demişti.

Lizbon'daki zirveye katılmadan önce Milliyet Gazetesi yazarı Fikret Bila'nın sorularını yanıtlayan Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de Davutoğlu'nun çizdiği çerçeve içinde açıklamalarda bulundu. Gül, "Başbakanımızın 'komuta kimde olacak, butona biz basarız' sözleri NATO içinde Türkiye'nin de bu konuda söz sahibi olmasını ifade ediyor. Bir başka deyişle bizden habersiz kullanım olmayacak. Önemli karar alınması gereken konularda Türkiye evet demedikçe karar oluşmaz" dedi.

Gül şöyle devam etti: "Alınacak tedbirin adı hava savunma sistemidir. Füze kalkanı ibaresi yok. Türkiye'ye de füze yerleştirilmesi söz konusu değil. NATO'nun yeni savunma konseptinde eskiden NATO'nun askeri tesisleri savunma kapsamına giriyordu. Şimdi ise halklar ve topraklar da giriyor."

Füze Kalkanı Projesi'ni "hava savunma sistemi" olarak tanıtmaya çabalayan Gül'ün aksine İran bu projeyi kendisine yönelik bir tehdit olarak algılıyor. İran Dişişleri Bakanı Ramin Mehmanparast füze kalkanının İsrail'i korumayı hedeflediğini belirtirken, Türkiye'ye bu sistemin yerleştirilmesini doğru bulmadıklarını belirtti. Mehmanparast Türkiye ile İran'ın iyi ilişkilere sahip iki komşu ülke olduğunu ve bu durumun sorunun çözümünde kendilerine yardımcı olacağını umduğunu belirtti.

'Rusya da kalkana ortak olsun'
Toplantının önemli bir diğer gündem maddesi ise Rusya-NATO ilişkilerinin geliştirilmesi. Daha önce NATO'yu Rusya'ya karşı bir tehdit olarak tanımlayan Rusya'nın füze kalkanı projesine dahil edilmesi hedefleniyor.

Yeni Stratejik Konsept
NATO'nun Lizbon toplantısında Soğuk Savaş'ın bitişinin ardından ikinci kez konsept değişikliğine gidilmesi planlanıyor. Bir önceki konseptte yer verilen teröre karşı ortak mücadele konseptinin özellikle bölgeleri korumaya yönelik yeni bir programa sahip olması hedefleniyor. Bu bölgelerden en önemlisi ise İsrail. Ayrıca Avrupa Birliği üyesi de olan ülkeler Estonya'ya yönelik Rusya'nın 2007 yılında düzenlediği siber saldırı ve Gürcistan-Rusya Savaşı'nın ardından eski konseptin üye ülkelerin güvenliğini sağlamak konusunda yetersiz kaldığını belirtiyorlar. Yeni konsept, her anlamda üye ülkelerin veya ittifakın "dost" olarak tanımladığı İsrail gibi ülkelerin üye ülkeler tarafından ortaklaşa savunulması anlamına geliyor.

Afganistan
NATO'nun halihazırdaki en büyük savaşı Afganistan işgali ve ülkedeki etkili direnişe yönelik ittifakın daha etkili adımlar atması gündemde. 2014 yılına kadar ülkeden çekilmeyi hedefleyen NATO, ülkenin direnişin eline geçmemesi için özellikle Afgan Ordusu'nun eğitiminin hızlandırılmasını karar altına alması bekleniyor.

Öte yandan Pakistan'ın kontrolden çıkması ve bu ülkedeki operasyonların NATO tarafından ortaklaşa yürütülmesi gibi bir yöntem tartışılıyor. Zira Pakistan'da devam eden saldırılar şu anda tek başına ABD tarafından düzenleniyor.

NATO toplantısında ayrıca ABD'nin Yemen'de düzenlediği saldırıların da gündeme gelmesi, Barack Obama yönetiminin ittifakı inisiyatif almaya zorlayacağı belirtiliyor.
(soL-Dış Haberler)