Sağlıklı yaşlanma konusunda da devrimci yaklaşımlarıyla hepimize umut aşılamaya devam eden Küba’nın en büyük sorunlarından biri nüfustaki yaşlanma. Kübalıların yüzde yirmisi 60 yaşın üstünde, bu şekilde giderse çok yakın bir gelecekte nüfusun üçte biri yaşlı olarak nitelendirilecek.
Nüfusun yaşlanmasının nedenleri doğuştan beklenen yaşam süresinin uzaması ve doğum hızının düşüklüğü.
Birçok ülkede olduğu gibi Küba’da da artık yaşlıların 90-100 yaşındaki kendi anne babalarına bakma zorunluluğu gibi yeni problemler var. Hemen aklımıza klasik huzurevleri ve yaşlı bakım evleri gelmemeli. Küba’da hala büyük bir konut sorunu var, bu nedenle birkaç kuşak aynı evde yaşamak zorunda kaldığından Küba’ya özgü çözümler üretilmiş. Bu çözümler gündelik yaşam içinde sağlıklı yaşlanmayı hedefleyen yaratıcı programlar.
Nüfusun yaşlanması konusunda geliştirilen strateji en ayrıntılı bir biçimde Küba Komünist Partisi’nin 2011’deki Kongresinde ele alınarak Küba’da her bireyin yaşlanmayla yüzleşebilmesi ve yaşlıları anlayabilmesi için programlar geliştirilmiş. Aynı zamanda yaşlıların sosyal ortamlarda dışlanmadan gündelik yaşamlarını sağlıklı bir şekilde sürdürmelerini hedefleyen bu programlardan en yaratıcı olanları ‘Büyükbaba/büyükanne Evleri’, ‘Yaşlı Üniversiteleri’ ve 120 Yaş Klübü.
Büyükbaba/büyükanne Evleri (Yaşlı Gündüz Rehabilitasyon Merkezleri)
Gündüz yaşlı rehabilitasyon merkezleri olarak adlandırılan bu birimler, göreceli olarak sağlıklı yaşlıların kendi mahallelerinde gündüz vakit geçirdikleri, akşam olunca evlerine, genellikle ailelerinin yanına döndükleri yerler. Bu birimler sokakta ve kapalı alanda spor, müzik ve dans etkinlikleri düzenlerken ayaktan tıbbi bakım hizmeti de verebiliyor. Etkinliklere arada gençlerin de katılması sağlanıyor. Bu kurumlar sayesinde yaşlılar evin diğer bireyleri işte ya da okuldayken evde yalnız oturmak ve yalnız yemek zorunda kalmıyorlar, istenmeyen ev kazalarının da önüne geçilmiş oluyor. Programları Halk Sağlığı Bakanlığı, Spor Enstitüsü, Kültür Bakanlığı, Eğitim Bakanlığı ve yerel örgütler bir arada hazırlıyor.
Yaşlı Üniversiteleri: Şimdiye kadar 85 binden fazla mezun veren bu üniversiteler ülkenin dört bir yanında var. Bildiğimiz yetişkin eğitiminden biraz farklı, asıl amaç yaşlıların toplumdan ve yaşamdan kopmamaları. Ders konuları çok çeşitli; kültür, tarih ve çevre sorunlarına kadar çeşitli alanlarda ders yapılıyor. Bu derslerde sağlıklı birer birey olarak yaşlılıkla nasıl yüzleşilmesi gerektiği de tartışılıyor.
120 Yaş Kulübü: Adada 1500 den fazla yüz yaşın üstünde insan yaşıyor, bunların %60’ı kadın. Yaşlılıkla ilgili en ilginç örgütlenmelerden biri olan 120 yaş kulübünün amacı uzun yaşamak isteyenlere bir yol göstermek. Kulübe katılım konusunda yaş sınırı yok, uzun yaşamın özelliklerini öğrenmek isteyen herkese bu kulüp açık, sigara içenler hariç.
Hiç kuşkusuz Küba’da yaşlılık ile ilgili aşılması gereken sorunlar var ve hepsine çözüm bulunmuş değil. Ama insana verilen değer, yaşlıları sadece hastalanınca ya da barınma sorunu olunca ilgilenilecek bir yaş grubu olmaktan çıkarıyor. Bugün gelir düzeyi yüksek birçok ülkede yeterince yaşlı evi ve bakım üniteleri olsa da yaşlıların yalnızlık sorunlarına Küba kadar önem verilmiş değil ve eşitsizlik her alanda olduğu gibi yaşlıların sorunlarında da gündemde. Ayrıca Küba’da sağlığın ücretsiz ve ulaşılabilir olması yaşlı nüfusun önemli bir güvencesi.
Küba devriminin bu konudaki ilerlemesini daha iyi anlamak için sağlığın tanımını hatırlamakta yarar var: Sağlık, sadece hastalık ve sakatlık durumunun olmayışı değil kişinin bedenen ruhen ve sosyal olarak tam bir iyilik halinde olma durumudur.
