İngiltere'ye Rusya'ya ait devlet sırlarını satmaya çalışırken yakalanan eski Rus casus Sergey Skripal, kızıyla birlikte bir bankta baygın halde bulunmuştu.

İngiltere yönetimi, olayın arkasında Rusya'nın olduğunu ve saldırıda Rusya tarafından geliştirilen Noviçok sinir gazının kullanıldığını öne sürmüştü. Rusya bu iddiaları inkar etmişti.

SERGEY VE YULYA SKRİPAL'IN SON DURUMU

Baygın halde bulunan Sergey Skripal ve kızı, hastanede tedavi altına alındı. 4 Mart'ta yaşanan olayın ardından ikisinin de durumunun kritik olduğu söyleniyordu.

New York Times'ın haberine göre Yuliya Skripal'ın sağlığında düzelme görüldü ve artık kritik durumda olmadığı söylendi. 

Açıklamayı yapan Salisbury Bölge Hastanesi doktoru Christine Blanshard, Yuliya Skripal'ın "tedaviye iyi cevap verdiğini" ancak gözetim altında tutulmaya devam edileceğini belirtti.

Sergey Skripal'ın durumuna ilişkinse yeni açıklama yapılmadı.

SALDIRININ NEREDE YAŞANDIĞI SÖYLENİYOR?

İngiliz polisi, Sergey ve kızının sinir gazına evlerinde maruz kaldığını öne sürerek, sinir gazının "en yoğun kapıda bulunduğunu" iddia etti.

BBC haberine göre Yuliya Skripal'ın bilinci açıldı ve konuşmaya başladı. Yuliya'nın "sinir gazına" sol eliyle temas ettiği, Sergey'inse sağ eliyle dokunduğu öne sürüldü.

HİKAYEDEKİ TUTARSIZLIKLAR

ABD ve müttefiklerinin propagandalarını deşifre eden Moon of Alabama'da yer alan bir yazıda, olayda sinir gazı kullanıldığı iddiası tartışılıyor.

Yazıda askeri standartlarda bir sinir gazı olduğu söylenen, "VX gazından beş veya sekiz kat daha ölümcül" Noviçok'un nasıl Sergey ve Yuliya Skripal'ı öldüremediği ve Yulya Skripal'ın iyileşmeyi başardığı sorusu soruluyor.

Moon of Alabama, kurtulma şansı yüzde 1 olduğu söylenen Skripalların iyileşmesini sorgularken, VX gazının 10 miligramının gazla temas edenlerin yüzde 50'sini öldürdüğü, Noviçok'un VX'den çok daha zehirli olduğu belirtiliyor.

NOVİÇOK'TAN ZEHİRLENENLERE NE OLUYOR?

The Guardian'a göre Noviçok'a maruz kaldığı kesin olan tek isim gazın geliştirilmesinde rol oynayan bilim insanı Andrey Zelezniyakov. 

Zelezniyakov, 1987'de Moskova'da Noviçok üzerinde çalışırken gaza maruz kalıyor. Sonraki 10 gün boyunca bilincini kaybediyor. 

Leningrad'da üç ay tedavi gören Zelezniyakov, yürüme becerisini kaybediyor ve kronik kas sorunları yaşamaya başlıyor.

Pek çok hastalıkla boğuşan Zelezniyakov, gazın etkilerinden asla kurtulamıyor ve 5 yıl boyunca sağlığı kötüleştikten sonra 1992 yılında yaşamını yitiriyor.

GAZA MARUZ KALMA VE BAYILMA ARASINDA GEÇEN SÜREDE NE OLDU?

İngiltere'nin resmi söylemine göre Skripal ve kızı sabah 09.00'da evden ayrıldı. Baygın bulundukları saat ise 16.00. Arada geçen 7 saat, olayda Noviçok kullanılması ihtimalini güçleştiriyor.

Sergey Skripal ve kızının ölümcül Noviçok'a maruz kaldıktan sonra alışveriş merkezi bankına gitmesi olası görünmüyor.

Bu durum Zelezniyakov'un ifadesiyle birlikte değerlendirildiğinde daha net ortaya çıkıyor. Novoye Vremya'ya konuşan Zelezniyakov, Noviçok deneyimini şöyle anlatıyordu:

"Gözlerimin önünde halkalar belirdi: kırmızı ve turuncuydular. Kulaklarım çınlıyordu. Nefesimi tuttum. Korku hissi geldi: sanki bir şey olacakmış gibiydi", Zelezniyakov gaza maruz kaldığını anlayarak bir sandalyeye oturuyor ve etrafındakilere gaza yakalandığını söylüyor.

Zelezniyakov'un deneyimi ile Skripallarınki arasında benzerlik görünmüyor. Skripal ve kızının 7 saat içinde rahatsızlık yaşadığına dair bir bilgi de yok.

GAZLA TEMAS KAPIDAN MI KAYNAKLI?

İngiliz polisinin gazla temasın en yüksek olduğu yerin evin kapısı olduğunu açıkladığını belirtmiştik.

Ancak bu durum da hikayede başka bir çatlak yaratıyor, çünkü kapıya ilişkin açıklama olaydan 25 gün sonra yapıldı ve kapı bu tarihte sökülerek götürüldü.

Moon of Alabama, bu tutarsızlığa da dikkat çekerken, kapıda sinir gazı bulunması durumunda bunun çok daha önce fark edileceğini kaydediyor.

ABD DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI'NDAN İLGİNÇ AÇIKLAMA

ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Heather Nauert, 27 Mart'ta yaptığı basın toplantısında Rusya'ya karşı işbirliğinden bahsediyor.

Nauert, 151 Rus istihbarat personelinin Moskova'ya gönderildiğini öne sürerek, bunun "üç haftalık" bir çalışmanın sonucu olduğunu bildiriyor. Bu tarih, İngiltere'nin Rusya'ya suçlama yöneltmesinin öncesine denk geliyor.

Bu durum, Rusya tarafından dile getirilen "Reichstag yangını" benzetmesi ihtimalini güçlendiriyor.

Rus milletvekili Vitaly Milonov, İngiltere'nin Skripal olayını kullanarak Rusya karşıtı adımları gerekçelendirmek istediğini açıklamıştı.

İNGİLİZ LABORATUVARI 'NOVİÇOK' İDDİASINA KATILMADI

Eski İngiliz büyükelçi Craig Murray, Porton Down'da bulunan kimyasal silah laboratuvarının Noviçok iddiasına katılmadığını aktarıyor.

Murray, Porton Down kaynaklarının Rusya imalatına dair kanıt bulamadığını ve bulmaları için kendilerine baskı yapılmasından rahatsız olduklarını belirtiyor.

Porton Down'da çalışan bilim insanlarının yalnızca "Rusya tarafından geliştirilmiş" bir silah kullanıldığını kabul etmeyi "zorlu bir toplantının ardından" kabul ettiği bildiriliyor.

DOKTORDAN 'FENTANİL' AÇIKLAMASI

Yuliya Skripal'a ilk 30 dakikada müdahale eden doktorun, Skripal'ın etkilendiği öne sürülen sinir gazından hiç etkilenmemiş olması dikkat çekiyor.

40 kişinin sinir gazı zehirlenmesi yaşadığı yönündeki haber üzerine London Times'a mektup yazan doktor Steven Davies, aşırı dozda fentanil şüphesiyle tedavi yaptıklarını belirterek, sinir gazı zehirlenmesine ilişkin hiçbir semptom görmediklerini, yalnızca 3 ciddi zehirlenme vakasıyla karşılaştıklarını söylüyor.

Sergey Skripal ve Yuliya Skripal'a yapılan incelemelerde de Noviçok'a dair kesin bulguya ulaşılamıyor.

'NOVİÇOK' KULLANILMASI RUSYA BAĞINI KANITLAR MI?

Olayda bir başka kritik noktaysa saldırıda Noviçok kullanılsa bile bunun doğrudan Rusya bağını kanıtlayamayacağı.

Rusya'nın uzun süre önce İngiltere'ye verilmiş Sergey Skripal'a kimyasal silahla saldırması için bir sebep bulunmazken, Noviçok gazının üretilmesi de Rusya'nın tekelinde değil.

NBC News haberine göre Weapons of Mass Casualties and Terrorism Response Handbook ("Kitle İmha Silahları ve Terörizm Yanıt El Kitabı"), Noviçok'un tespit edilmesinin çok zor olduğunu, ancak "gizlice üretilmesinin çok daha kolay olduğunu" bildiriyor.

Kitaba göre Noviçok, "görece basit böcek ilacı fabrikalarında basit kimyasallarla üretilebiliyor".

İNGİLTERE ULUSLARARASI KONVANSİYONU İHLAL ETTİ

Skripal krizinde İngiltere'nin söylemine ilişkin bir diğer çatlaksa krizin başında yaşandı.

İngiltere'nin yönelttiği suçlamanın ardından, Rusya kendileriyle kanıt paylaşılmasını istedi. Ancak İngiltere bu talebi kabul etmedi.

İngiltere Rusya'yla kanıt paylaşmayı reddederek, Rusya ve İngiltere'nin taraf olduğu Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü'nün (OPCW) belirlediği Kimyasal Silah Konvansiyonu'nu da ihlal etmiş oldu.

SORUŞTURMAYA GÖLGE DÜŞTÜ

Kimyasal Silah Konvansiyonu'nun Dokuzuncu Maddesi'ndeki Danışma, İşbirliği ve Gerçekleri Bulma bölümünde, devletlerin kimyasal silah iddialarına açıklık getirmek ve bunları çözmek için gereken tüm çabayı göstermeleri gerektiği belirtiliyor.

Konvansiyon, ülkeler arası bilgi alışverişi ve işbirliğini gerektirirken, Rusya'nın İngiltere'ye bu yönde yaptığı talepler geri çevrilerek soruşturmaya gölge düşürülmüş oldu.

Kanıtları sınırlı sayıda müttefik ülkeyle paylaşan İngiltere, buna karşın NATO ve Avrupa Birliği ülkelerini Rusya'ya karşı harekete geçirmek için elinden geleni yaptı.