ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in geçtiğimiz Pazartesi günü Helsinki'de gerçekleştirdiği zirveye ilişkin tartışmalar olanca şiddetiyle sürüyor.
Rusya Devlet Başkanı Putin, Helsinki'deki zirvenin hemen ardından Trump'la birlikte gerçekleştirdiği basın konferansı sırasında, ABD doğumlu İngiliz sermayedar Bill Browder'ın Rus yetkililer tarafından sorgulanmasını önermiş, bu talebe Trump'ın "hayır" yanıtını vermemesi Washington'da sert tartışmalara yol açmıştı.
Son olarak, Putin'in yalnızca çevirmenlerin bulunduğu ikili görüşme sırasında Trump'a, ABD'nin eski Rusya Büyükelçisi Michael McFaul için de benzer teklifi sunduğu öne sürüldü.
BEYAZ SARAY SÖZCÜSÜ YALANLAYAMADI
Beyaz Saray Sözcüsü Sarah Sanders'ın iddialara ilişkin gazetecilerin sorusunu muğlak ifadelerle yanıtlaması, eski ve hala görev başında olan ABD'li diplomatların yanısıra, siyasetçilerin de tepkisini çekti.
Putin'in böyle bir teklifte bulunduğunu doğrulayan Sanders, Trump'ın Rus lidere herhangi bir taahhütte bulunmadığını ancak bu konuyu görüşmek üzere ekibiyle biraraya geleceğini açıkladı:
"Başkan, ekibiyle buluşacak ve ardından bir açıklama geldiği takdirde sizi bilgilendireceğiz" diyen Beyaz Saray Sözcüsü Sanders, "Başkan bunun ilginç bir fikir olduğunu söyledi... Bununla ilgili olarak ekibiyle görüşecek ve böyle bir adım atmanın sürece faydalı olup olmayacağına dair bir karar verecek."
'DİPLOMATLARI TEHLİKEYE ATTI'
Sanders'ın ya da Trump'ın kesin bir dille Putin'in talebini geri çevirdiğini açıklamaması ise eleştiri yağmuruna yol açtı.
ABD'deki medya kuruluşlarının Putin'in önerisine ve Beyaz Saray'ın "kabul edilemez tavrına" ilişkin yayınladıkları haberlerde, çok sayıda "adı açıklanmayan görev başındaki diplomatın" ABD Başkanı'na karşı sert ifadeler içeren görüşlerine yer verildi.
ABD'nin eski Afganistan Büyükelçisi Ronald Neumann da, Trump'ı açıkça eleştirerek, "Eğer ABD, herhangi bir hata kanıtı olmaksızın, eski bir diplomatının yabancı bir hükümet tarafından sorgulanmasına izin verirse, bu çok korkunç bir şey olur" değerlendirmesini yaptı.
Eski ABD Birleşmiş Milletler Temsilcisi Susan Rice ise, sosyal medyadan paylaştığı mesajında şu ifadeleri kullandı:
"Rezalet ötesi. Büyükelçi McFaul ülkemize saygın bir şekilde ve tamamen diplomatik dokunulmazlık altında hizmet etti. Eğer Beyaz Saray, tıpkı gizli serves mensuplarımız gibi, diplomatlarımızı savunamıyor ve koruyamıyorsa, yabancı bir düşman gücüne hizmet ediyor demektir, Amerikan halkına değil."
Beyond outrageous. Amb. McFaul served our country honorably and with full diplomatic immunity. If the White House cannot defend and protect our diplomats, like our service members, they are serving a hostile foreign power not the American people. https://t.co/XjtYrKMBjX
— Susan Rice (@AmbassadorRice) 18 Temmuz 2018
MCFAUL NEDEN ÖZEL OLARAK HEDEFTE?
Putin'in Rus yetkililer tarafından sorgulanmasını istediği Michael McFaul, ABD'nin Rusya Büyükelçisi olduğu dönemde, göreve gelir gelmez yaptığı ilk iş Rusya'daki Batı yanlısı muhaliflerle toplantılar düzenlemek olmuştu.
ABD istihbaratının, Rusya'nın 2016'daki ABD başkanlık seçimlerine müdahale ettiği iddiasına, Rus yetkililer McFaul'un Rusya'daki faaliyetlerini göstererek karşı suçlamayla yanıt veriyor.
Moskova Başsavcılığı Kitle İletişim Departmanı Başkanı Aleksandr Kurrenoy, bugün bir açıklama yaparak, "Browder'ın uzun süredir suç ortaklığını yapmakla" suçladığı Fredom House'ın Başkanı David Kramer, eski MI-6 ajanı ve milyarder Ziff kardeşleri de McFaul ile birlikte sorgulamak istediklerini ilan etti.
PUTİN TALEBİNİ HELSİNKİ'DE AÇIKLADI
Helsinki zirvesinin ardından Putin ve Trump'ın birlikte düzenlediği basın toplantısında, Putin, ABD'de kimliği açığa çıkarılan 12 Rus ajanının ABD'liler tarafından soruşturulmasına onay vermek için "Biz de Browder'ın ortaklarını sorgulamak istiyoruz" sözleriyle şart öne sürdü.
ABD'deki 2016 başkanlık seçimlerine Rus müdahalesi iddiasına ilişkin soruşturmaya destek verebileceğini ancak "bu tür adımların çift taraflı atılması gerektiğini" söyleyerek söze başlayan Putin, Helsinki'de şöyle konuşmuştu:
"Biz de bu durumda Amerikalıların, Rusya'da illegal aktivitelerde bulunduğunu düşündüğümüz ABD güvenlik güçleri ve istihbarat servisi yetkililerini soegulamalarını isteriz. Ve bizim güvenlik yetkililerimizin de bu sorgulamada bulunmasını talep ederiz.
Örneğin, biz de Bay Browder meselesini gündeme getirebiliriz. Browder'ın iş ortakları Rusya'dan 1,5 milyar dolar kazanmasına rağmen ABD'de veya Rusya'da tek bir kuruş vergi ödemedi. Tüm bu paralar ABD'ye nakledildi. Ayrıca Hillary Clinton'un seçim kampanyasına da 400 milyon dolar bağış yapıldı."
Putin'in daha sonra 400 milyon dolar ifadelerini yanlışlıkla kullandığı ve 400 bin dolar demek istediği açıklandı.
BILL BROWDER KİM?
Hermitage Capital Management adlı yatırım şirketinin CEO'su olan Browder, 2005'e dek Rusya'nın en büyük yabancı yatırımcısıydı. Ancak ilerleyen yıllarda Rusya'ya girişi engellendi.
Browder'ın avukatı Sergei Magnitsky, Rusya'da 230 milyon dolarlık yolsuzluk iddiasını ortaya attıktan sonra 2009'da Rusya'da hapishanede ölü bulundu. Magnitsky'nin ölümünün ardından ABD'de, Bill Browder'ın yoğun lobi faaliyetinin de etkisiyle 2012'de Magnitsky yasası çıkarıldı. Yasayla Rusya'nın ABD'deki varlıkları donduruldu ve Rus işadamlarının ABD'ye girişi engellendi.
Rusya uzun bir süredir Browder'ı yargılamak istiyor ancak Browder İngiliz vatandaşı ve İngiltere ile Rusya'nın arasındaki "kimyasal saldırı" gerilimi düşünülecek olursa, Theresa May'in Putin'in bu talebine olumlu bakmayacağına kesin gözüyle bakılıyor.