Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC)'in 15 Ocak'ta açıklanan raporundaki petrol talebi artışı beklentisi petrolün varil fiyatında 2 dolarlık bir yükselme sağladıysa da, birkaç ay içinde %40'ın üzerinde düşüş kaydedildi. Bu durumun ekonomik açıklaması, özellikle Irak'ın üretimi arttırmasıyla artan petrol arzı ve dünya ekonomilerindeki durgunlukla düşen talebin etkileri üzerinden yapılıyor.
Geçtiğimiz kasım ayındaki OPEC toplantısından çıkan arzı kısmama kararı, bu durumun salt ekonomik bir sonuç olarak değerlendirilmeyeceği fikrini destekledi. İran lideri Ayetullah Hamaney petrol fiyatlarındaki düşüşü 'ekonomik değil siyasi bir hareket' olarak tanımlamıştı.
HEDEF RUSYA VE İRAN MI? PEKİ ABD?
ABD ve Körfez ülkelerinin, Rusya ve İran'ı sıkıştırmak için bu fiyat düşüşünü destekleyen bir tavır almaları işin siyasi yönüne dair dillendirilen iddialardan biri. ABD bir süredir kayaç petrolü ve gazı çıkarmaya başlamış, bu sayede enerji ithalatını düşürmeyi başarmıştı.
Petrolün bu yeni fiyat seviyesinde ABD bir ithalatçı olarak karlı görünse de artık kayaç petrolünün maliyeti göreceli olarak yüksek kaldığından, bu alanda faaliyet gösteren Amerikan şirketlerinin iflasları beklenmeye başladı.
İşte ikinci teori, ABD'nin 'kayaç petrolü devrimi'ne karşı hamle olarak Suudi Arabistan ve Körfez ülkelerinin petrolün fiyat düşüşünün önünü açtığını ortaya atıyor.
'100 DOLAR... BİR DAHA ASLA...'
USA Today'den Maria Bartiromo'ya konuşan Suudi işadamı Prens El-Velid bin Talal, petrolün varil fiyatının 100 dolar seviyesini 'bir daha asla' bulamayacağını söylüyor.
Talal, arzı kısmama kararını pazar payını kaybetme endişesi ile açıklıyor.
OPEC petrol arzını kısma kararı alsaydı bile buna hiçbir ülkenin sadık kalmayacağını, 1980'lerden ve '90'ları örnek göstererek savunan El-Velid bin Talal, fiyat düşüşünün Rusya'yı sıkıştırmaya yönelik bir hamle olduğu iddiasını da Rusya'ya zarar verecek her petrol politikasının Suudi Arabistan'a da zarar vereceğini iddia ederek yalanlıyor.
'PUTİN İSTİFA EDECEK' BEKLENTİSİ
Rusya'nın ABD ve Avrupa'nın ekonomik yaptırımlarından ve fiyattaki düşüşten etkilenmemek için petrol üretimini rekor seviyede arttırdığı düşünülürse, pazar payı kaygısı anlaşılır görünüyor. Fakat Rusya, petrol fiyatlarının en olumsuz etkilerinin görüleceği ülkelerden birisi olarak gösteriliyor.
Bloomberg'ten Arnsdorf ve Kennedy'nin haberine göre ABD yatırım şirketlerinden Blackstone Group'un başkan yardımcısı, 2015 beklentilerini petrol fiyatlarının da etkisiyle Putin'in istifa edeceği ve İran'ın nükleer programını durdurmaya razı olacağı yönünde oluşturduklarını ifade ediyor.
TÜRKİYE NASIL ETKİLENECEK?
Bir petrol ithalatçısı olan Türkiye için, fiyat seviyesindeki düşüşün ülke ekonomisinde büyümenin önünü açacağı bir süredir sıkça dile getirliyor. Öte yandan, Türk lirasının dolar karşısında değer kaybetmesi ve daha da önemlisi tüketiciye yansıyan petrol ürünleri fiyatlarındaki dolaylı vergilerin yüksekliği bu beklentinin gerçekliğine ket vuruyor. Ayrıca, Türkiye'nin en büyük ihraç pazarları olan Almanya, Rusya ve Irak'taki ekonomik durgunluktan etkileneceği hesaba katılırsa, ekonomideki eğilimin iddia edilenin tam tersi bir tablo çizeceği anlaşılıyor.