NATO zirvesi öncesi Avrupa'da gergin bekleyiş

Avrupa hükümetleri, 11-12 Temmuz'da gerçekleşecek NATO zirvesine, örgütü yüksek sesle eleştiren ABD Başkanı Donald Trump'ın getireceklerinden endişe ediyorlar.

Haber Merkezi

Avrupa başkentlerinde, 11-12 Temmuz'da gerçekleşecek NATO zirvesi öncesi gergin bekleyiş hakim. 

Avrupa hükümetleri; NATO'yu "NAFTA ve AB kadar kötü, Çin'den ise daha kötü" bulduğunu açıkça ifade eden ABD Başkanı Donald Trump'ın zirvede örgüte büyük bir darbe vurmasından endişe ediyor.

Trump'ın, NATO zirvesinin hemen ardından 16 Temmuz günü Helsinki'de Rusya Devlet Başkanı Putin'le görüşecek olması, NATO müttefiklerinin kaygılarını arttırıyor.

NATO ZİRVESİ ÖNCESİ HASAR KONTROLÜ

Financial Times'a konuşan bir AB yetkilisi, ABD'li diplomatların zirve öncesinde Avrupa başkentlerinde "hasar kontrolü" için temaslarda bulunduğunu ancak onların da "Başkan Trump'ın ne yapacağını ya da ne söyleyeceğini bilmediklerini" kaydediyor. 

ABD ve NATO üyesi Avrupa ülkeleri arasında uzun süredir bütçe krizi yaşandığı, ABD'nin NATO'nun finansal yükünü büyük ölçüde tek başına karşıladığı ve özellikle Almanya'yı NATO'ya temel olan Kuzey Atlantik Anlaşması'nda öngörüldüğü şekilde savunma harcamalarını GSYH'sinin yüzde 2'si düzeyine yükseltmediği için eleştirdiği biliniyor.

Donald Trump da, savunma harcamalarını anlaşmada öngörüldüğü şekilde GSYH'lerinin yüzde 2'si düzeyine çıkarmadıkları için NATO müttefiklerini daha önce defalarca eleştirmişti.

ALMANYA'DAKİ ABD BİRLİKLERİ ÇEKİLEBİLİR

Beyaz Saray, henüz bir karara varmamış olsa da, bir süredir Almanya'da bulunan 35 bin ABD askerini geri çekmeyi ya da başka bir bölgede konuşlandırmayı değerlendiriyor.

NATO zirvesinde, ABD'nin Almanya'daki birliklerinin yanı sıra, Polonya'daki NATO muharip kuvvetlerinin ve Baltık ülkelerindeki birliklerin de Trump'ın gazabına uğrayabileceği belirtiliyor.

TRUMP VE MATTİS MEKTUP YOLLADI

Zirve öncesinde Trump ve ABD Savunma Bakanı Jim Mattis; Almanya, Belçika, Norveç, Kanada ve İngiltere'nin de aralarında yer aldığı NATO ülkelerinin liderlerine uyarı niteliğinde mektuplar yolladı. Sert bir dille yazılan mektuplarda, NATO bütçesinin oluşturulmasındaki dengesizliğin ABD açısından daha fazla sürdürülemez olduğu belirtildi. Almanya ise özel olarak eleştirildi.

Almanya'ya yollanan özel mektupta ise, "Almanya'nın hedefin altında savunma harcaması yapmaya devam etmesi ittifakımızın güvenliğini gözardı ediyor ve diğer müttefiklere harcamalarını anlaşmanın getirdiği yükümlülükler uyarınca planlamama meşruluğu sağlıyor, çünkü diğerleri sizi örnek olarak görüyor" ifadeleri yer aldı.

NORVEÇ'TEN YANIT

Norveç Başbakanı Erna Solberg'e yollanan 19 Haziran tarihli mektupta, "Amerikalılara, ortak kollektif savunma yükümlülüklerimizi diğer ülkelerin neden yerine getirmediğini anlatmak giderek daha zor hale geliyor" dendi.

ABD'nin yönelttiği eleştirileri yanıtlayan Norveç Savunma Bakanı Frank Bakke-Jensen de, ülkesinin 2013'ten bu yana savunma harcamalarını yüzde 24 arttırdığını kaydetti.

'KORE'DEKİ SENARYONUN TEKRARINDAN KORKUYORUZ'

Financial Times'a konuşan Eski NATO Slovenya Elçisi ve Carnegie Uluslararası Barış Vakfı Avrupa Direktörü Tomas Valasek ise, Avrupalı NATO müttefiklerinin Trump'ın Putin'e taviz vermesinden korktuğunu ifade etti.

"Başkan Trump'ın Kuzey Kore'de yaptığını yapmasından korkuluyor" diyen Valasek, "Bölgede huzuru bozan bir güçle altı boş bir anlaşma imzalıyor ve uzun süredir yapmak istediği bir şeyi yapıyor: Dünya'nın bu bölgesindeki ABD birliklerini ve harcamasını azaltıyor" ifadelerini kullandı.

RUS SINIRINDAKİ BİRLİKLERİN TAHKİMATI DURABİLİR

Valasek'e göre, şimdilik en gerçekçi ihtimalin, Trump'ın, Rusya'nın Kırım'ı ilhakının ardından 2014 yılında kabul edilen ve kıtadaki ABD varlığının arttırılmasını öngören Avrupa Caydırıcılık İnisiyatifi'ni iptal etmesi.

Bu durumda, Rusya sınırında zırhlı muharip birlikler kurulması, savaş uçağı ve anti-denizaltı savunma sistemi konuşlandırılması amacıyla 2016'da 789 milyon dolardan, 2019 yılında 6,5 milyar dolara çıkarılması planlanan Avrupa Caydırıcılık İnisiyatifi kapsamındaki harcamalar son bulacak ya da azaltılacak.

Trump'ın NATO zirvesindeki performansına bağlı olarak Avrupa'nın kendi kendine yeten bir savunma sistemi oluşturma çabalarının yoğunlaşması bekleniyor.

Öte yandan, ABD'nin geçmişte yaptığı 30 günde angajmana hazır olabilecek 30 kara gücü, 30 gemi, 30 savaş uçağından oluşan yüksek teyakkuz gücü oluşturma önerisini gerçekleştirmeyi, Avrupa hükümetlerinin seve seve kabul edeceği belirtiliyor.