26 Nisan 1986'da Çernobil'de yaşanan felaketin hemen ardından Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nden gelen yardım talebine ilk yanıt veren ülke olmuştu Küba... Bu yanıt, tarihsel bir değere sahipti.
1990'ların başlarında Kübalı uzmanlar yaşanan felaketin etkilerini görmek ve sağlanabilecek yardım içeriği belirleyebilmek için Ukrayna'ya gitti. Bu seyahatin ayrıntıları Fidel Castro’yu anlatan “Fikirlerin Askeri” web sitesinde de yer alıyor. (1)
29 Mart 1990 tarihinde felaketten etkilenenler tedavi için Küba’ya geldi. Felaketin yakınlarında olup hastalanan, Havana Hematoloji Enstitüsü ve Juan Manuel Márquez Pediatri Eğitim Hastanesi Onkoloji Servisinde kapsamlı tedavi programına katılacak 139 çocuğu havaalanında Fidel bizzat karşıladı.
Aynı anda devrimci hükümet en az 10 bin kişiyi özel tedavi için kabul edeceğini açıkladı.
Fidel 28 Kasım 1997’de, 6. Uluslararası İlk Basamak Sağlık Hizmeti Sempozyumu’nun kapanışındaki konuşmasında şunu aktardı:
“Küba tek başına Çernobil çocuklarına dünyanın geri kalanından daha fazla el uzattı. Kuzey Amerika medyası bundan hiç bahsetmiyor. En az 15 bin çocuk! Biz bundan çok şey öğrendik.”
Bu çocuklara Küba’da genelde 45 günlük süreyle tedavi uygulandı. Azımsanmayacak bir kısmı için bir yıldan uzun bir süre Tarará’daki tesisler nükleer kazazedelerin tedavisi için özel olarak ayarlandı. Çocukların yüzde 67’si, tiroid şikayetleri, vitiligo, apolesi alopesi (saç dökülmesi, kellik) ve sedeften muzdaripti.
Hasta sayısı yıllar geçtikçe arttı. Bu dayanışmayı ne özel dönem (2), ne SSCB'de sosyalizmin çözülüşü, ne de medyatik yardımların kazazedeleri “unutması” etkiledi.
Binlerce aileye 1986’da yaşanan felaketle ilgili sonradan yapılan kara propaganda bile bu dayanışmayı etkilemedi.
Bu nedenle, 16 Nisan 2001 tarihinde, Devrim'in sosyalist karakterinin ilanının 40. yıldönümü vesilesiyle yapılan etkinlik sırasında Fidel şunu söyledi: “Sosyalizm olmasaydı, 1986'da meydana gelen Çernobil’deki nükleer kazadan etkilenen 19 bin çocuk ve yetişkinin çoğunluğu özel dönemde Küba'da tedavi edilemeyecekti.”
Geçtiğimiz yıl 26 Nisan’da Çernobil’in yıldönmünde yakılan mumları neredeyse hiçbir ajans görmedi. Felaketten 33 yıl sonra, Çernobil ile dayanışma adına hiçbir şey yapmayan siyasi iradenin parçası olarak, üstelik dünyanın geri kalanı ile karşılaştırma yapılmadan, 1990 ve 2016 yılları arasında 26 bin kazazedeye yapılan yardım göz ardı edilemez. Çünkü Çernobil’in acılarını gidermek için dünya üzerindeki en geniş ve ücretsiz sağlık programını organize eden tek ülke Küba’ydı.
(1) http://www.fidelcastro.cu/es
(2) SSCB'de sosyalizmin çözülüşünün ardından Küba’nın ekonomisinin yüzde 35 küçüldüğü, Küba halkının büyük zorluklar yaşadığı 2000’lerin başında geride bırakılan dönem.