İngilizce yayın yapan medya organlarında, en azından 19 Kasım'dan beri dolaşımda olan bir haber, Türk medyasında da kendine yer buldu.
Cumhuriyet'ten Hürriyet'e, Sputnik'ten Ensonhaber.com'a kadar bir dizi site, Libya'nın güneyinde aşiretler arasındaki çatışmaya bir maymunun neden olduğunu sütunlarına taşıdılar.
AFP ve Reuters mahreçli bu haberlerde, "yerel kaynaklar", Libya medyası ve sosyal medya tanıklıklarının çatışmaya Gaddadfa aşiretine mensup bir bakkalın maymununun Evlad Süleyman isimli kabileye mensup bir genç kıza saldırıp onun baş örtüsünü çekiştirmesinin neden olduğu iddia ediliyor.
Çatışmaların başlamasından bu yana, 21 kişinin öldüğü ve 40 kişinin de yaralandığı söyleniyor.
MAYMUN HİKÂYESİNİN GÜVENİLİRLİĞİ
Yukarıda da değinildiği üzere, maymun hikâyesinin kaynağı ismi bilinmeyen yerel unsurlar, Libya medyası ve sosyal medya hesapları.
İngilizce yayın yapan Libya medyasının konuyu 19 Kasım'da gündeme getirdiği görülüyor. Libya Herald'da yer alan haberde, çatışmaların dördüncü gününe girdiği ve o zamana kadar 15 kişinin öldüğü söyleniyor.
Libya'nın güneyindeki Sabha kentinde başlayan çatışmalar, iki bölgede yoğunlaşmış: El Minşiye ve El Mehdiye.
Haberde, Evlad Süleyman kabilesine mensup bir grup genç kızın, Gaddadfa aşiretine mensup bir bakkala ait olduğu söylenen maymun tarafından taciz edildiklerini söylediği, bu maymunun bir kızın baş örtüsünü de çektiğini ileri sürdüğü aktarılıyor.
Aynı haberde, bir maymunun rakip aşiretten bir erkeği ısırmasıyla çatışmaların başladığına ilişkin de bir iddiaya yer veriliyor.
Libya Herald, yerel unsurlarda aktarımla, çatışmaları başlattığı öne sürülen maymunun bakkalın önünden geçen herkesi, "aşiret aidiyetinden bağımsız olarak", taciz ettiğini yazıyor.
Ayrıca, Batı medyasında çıkan haberlerin aksine, "maymun vakasından" sonra Evlad Süleyman mesnuplarının maymunu ve bakkalı öldürdüğü haberde yer alıyor. Batı medyasında, Evlad Süleyman aşiretinin 3 kişiyi öldürdüğü söyleniyordu.
AFP'nin haberinde de, "maymun vakasının" doğrulanamadığına dikkat çekiliyor. Ajansa konuşan Sebha Kent Konseyi üyesi Salah Badr ise, "Küçük bir olay yangına dönüştü" demekle yetinerek "maymun" vakasından bahsetmiyor.
Libya Ulusal Halk Hareketi tarafından 18 Kasım'da konu hakkında yapılan bir açıklamada, Sabha'da Şubat ayından bu yana bir "komplo"nun olduğu, "dış güçler"in Sabha'yı karıştırmak için faaliyet yürüttüğü iddia ediliyor.
Kaddafi yanlısı Cemahiriye Haber Ajansı'nda da, aşiretler arası çatışmaların son bulmasına çağrı yapılıyor. Libya Ulusal İnsan Hakları Komitesi de, yaptığı açıklamada olaylar hakkında bir araştırma yapılmasını talep ediyor ama "maymun" vakasına ilişkin bir şey söylemiyor.
Görünen o ki, ortada bir "maymun" vakasından çok daha fazlası bulunuyor -eğer bu iddia tümden yalan değilse.
BÖLGENİN YAPISI
Haberlerde dile getirilen şeylerden biri de, Gaddadfa aşiretinin Muammer Kaddafi'nin de aşireti olduğu.
Gaddadfa aşireti güneydeki Sabha'dan Cebhe ve Sirte'ye kadar uzanıyor. Zaten bu bölgeler, hâlâ "Cemahiriye"-Kaddafi yanlısı olarak biliniyor.
Sabha'nın diğer büyük Arap aşireti ise Evlad Süleyman. Bunun yanı sıra, Arap olmayan Berberi Tuareg ve Tubu aşiretleri de bölgede yoğun olarak yaşıyor.
Kaddafi döneminde bu dört büyük aşiret arasında bir denge sağlanıyordu. Ancak Kaddafi'nin NATO-cihatçı işbirliği ile devrilmesinin ardından, hem bölge "unutuldu", hem de bir iktidar mücadelesi patlak verdi.
Arap ve Arap olmayan aşiretler arasındaki çatışmalar yeni değil. Geçen yaza kadar, aşiretler arası "barış"ı "Misratalı Üçüncü Kuvvet" isimli bir milis grubu sağlıyordu. Ancak Temmuz ayında, bu kuvvetlerin çoğu Sirte'de IŞİD'e karşı yapılan operasyona katılmak için çekildi.
2015 yılında Trablus'taki bir mahkeme, Kaddafi'nin oğlu Seyfülislam'a ölüm cezası verince, Sabha'daki Cemahiriye taraftarları sokakları ve kamu binalarını işgal ederek yeşil Cemahiriye bayrağını göndere çekmişlerdi.