ABD Rusya’yla gerilimi tırmandırıyor

ABD Hazine Bakanlığı’nın dün açıkladığı yaptırım listesinde Putin’in yakın çevresinde olduğu söylenen oligarkların yanı sıra, içlerinde bakan ve milletvekillerinin de bulunduğu üst düzey kamu görevlileri bulunuyor. Rusya’nın yaptırımlara nasıl bir karşılık vereceği ve ABD’nin bir sonraki hedefinin ne olacağı tartışılıyor.

Haber Merkezi

ABD Hazine Bakanlığı dün Rusya’ya yönelik yeni yaptırım kararını açıkladı. Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıkların Kontrolü Ofisi (OFAC) tarafından yayımlanan açıklamaya göre yaptırım listesi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakın 7 oligark, bu isimlerin sahip olduğu ya da kontrol ettiği 12 şirket, 17 üst düzey devlet görevlisi, devlete ait bir silah şirketi ve bu silah şirketinin iştiraki olan bir bankayı kapsıyor.

ABD Hazine Bakanı Steven T. Mnuchin’in “Rus hükümeti, oligarkların ve hükümetin önde gelen isimlerinin yararına çalışıyor. Rus hükümeti, dünya çapında, Kırım’ın işgalinin devam etmesi, Doğu Ukrayna’da şiddetin tahrik edilmesi, Esad rejimine sivillerin bombalanmasında kullanılan mühimmat ve malzemenin sağlanması, Batı demokrasilerini sarsmaya yönelik girişimler ve kötü niyetli siber faaliyetler gibi bir dizi zararlı faaliyet yürütüyor. Bu yozlaşmış sistemden yarar sağlayan Rus oligarkları ve elitleri hükümetin istikrarsızlık yaratmaya yönelik faaliyetlerinin sonuçlarından daha fazla ayrı tutulmayacak” sözleri de açıklamada yer aldı.

Mnuchin’in sözleri hedefin doğrudan Rus devleti olduğunu açık biçimde ortaya koyuyor.

Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kuruluşların tüm varlıklarının dondurulduğu, ABD’deki gerçek kişilerin belirtilen kişi ve kuruluşlarla iş yapmasının yasaklandığı belirtiliyor. Ayrıca ABD vatandaşı olmayan, ama bilerek bu kişi ve kuruluşlar adına önemli sözleşmeleri kolaylaştıran kişilerin de yaptırımlarla karşılaşabileceğine dikkat çekiliyor.

RUSYA'NIN SURİYE'DEKİ VARLIĞI DA HEDEFTE

OFAC’ın Rus oligarklar, kamu görevlileri ve şirketlerini hedef alan yaptırımları ABD mevzuatında “Ukrayna’yla ilişkili yaptırım düzenlemeleri” kapsamında yer alıyor. Ancak daha önceki yaptırım kararlarına kıyasla daha agresif olan son kararda, Rusya’nın Ukrayna’daki varlığının haricinde, Suriye’deki politikalarının da hedef tahtasına oturtulması dikkat çekiyor. Hatta OFAC açıklamasında, Rusya’nın Suriye’deki “kimyasal saldırılara katkıda bulunduğu” iddiası bile yer alıyor.

Bu kapsamda Rusya’nın kamuya ait silah ihracatı şirketi Rosoboroneksport ve şirketin bankası RFC Bank’ın yaptırım listesine alınmasıyla ilgili şu ifadeler kullanılıyor:

“Rusya, Esad rejiminin desteklenmesi amacıyla Rus menşeli askeri ekipman satışı ve aktarımı yoluyla Suriye Devletinin istikrarsızlaşmasına katkıda bulunmuş, böylece Esad’ın Suriye vatandaşlarına yönelik saldırılarına devam etmesini sağlamıştır. Bu saldırılar, yüzlerce Suriye vatandaşının hayatına mal olan kimyasal silah saldırılarını da içermektedir.”

BAKANLAR, MİLLETVEKİLLERİ, BÜROKRATLAR DA HEDEFTE

Yaptırım listesine alınan kamu görevlileri arasındaysa bir bakan, bazı milletvekilleri ve üst düzey bürokratlar bulunuyor.

Bu isimlerden biri Rusya İçişleri ve Emniyet Teşkilatı Bakanı Vladimir Kolokoltsev. Diğer üst düzey isimler arasındaysa Gazprombank Yönetim Kurulu Başkanı Andrey Akimov, Rusya Stratejik Araştırmalar Merkezi Mihail Fradkov (merkez doğrudan Rusya Federasyonu Başkanı’na bağlı), Bağımsız Devletler Topluluğu Sosyal ve Ekonomik İşbirliği İdaresi Başkanı Oleg Govorun, Tula Bölgesi Valisi Aleksey Dyumin, Federasyon Dış İlişkiler Komitesi Başkanı  Konstantin Kosaçev, kamu bankası VTB’nin Yönetim Kurulu Başkanı Andrey Kostin, Gazprom Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Aleksey Miller, Rusya Federasyonu Savunma Konseyi Sekreteri Nikolay Patruşev, Rusya Devlet Duması Milletvekili Vladislav Reznik, Putin’in danışmanlarından Yevgeni Şkolov, Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Aleksandr Torşin, Aşırılıkla Mücadele Genel İdaresi Başkanı Timur Valyulin, Roskomnadzor (Federal İletişim, Bilgi Teknolojileri ve Kitle İletişim Araçları Yüksek Kurulu) Başkanı Aleksandr Jarov ve Ulusal Muhafız Birlikleri Federal Servisi Müdürü Viktor Zolotov da yer alıyor.

KİM BU OLİGARKLAR?

Hakkında yaptırım kararı alınan oligarklardan Vladimir Bogdanov, 1951 doğumlu, doktoralı bir ekonomist. Bogdanov, Surgutneftegas’ın Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı. Surgutneftegas, Rusya’da petrol ve doğalgaz sondajı, rafinaj alanlarında faaliyetleri olan, dikey entegrasyona sahip, halka açık bir petrol şirketi.

OFAC’ın Surgutneftegas’a sektörel yaptırımlar uyguladığı belirtiliyor. Surgutneftegas Rusya’nın toplam ham petrol üretiminde yüzde 11, rafineri ürünleri üretiminde ise yüzde 7 paya sahip. Cirosu 17-18 milyar dolar civarında olan şirket, Rosneft ve Lukoil’den sonra üçüncü büyük petrol üreticisi. Doğu Sibirya’da yeni petrol kuyuları açan şirket doğalgaz üretimi de yapıyor. Şirketin 102 bin çalışanı bulunuyor.

EN AĞIR DARBE DERİPASKA'YA 

ABD’nin yaptırım listesinde en dikkat çeken isimlerden biriyse Oleg Deripaska. Zira yaptırım uygulanacak 12 özel şirketin dokuzu Oleg Deripaska'nın. Bu şirketler arasında yer alan United Company Rusal, dünya alüminyum üretiminin yüzde 7'sini tek başına gerçekleştiriyor. Deripaska, Rusal’de hakkında yaptırım kararı alınan bir diğer isim, Viktor Vekselberg’le ortak.

Forbes’un milyarderler listesinde yer alan Deripaska'nın kişisel servetinin 5,3 milyar dolar olduğu açıklandı. Deripaska ayrıca yine yaptırım listesinde yer alan Basic Elements üzerinden, piyasa değeri 9,8 milyar dolara ulaşan enerji dağıtım şirketi En+ Group'u da kontrol ediyor.

Deripaska’nın ABD Başkanı Trump’ın Rusya bağlantıları kapsamında soruşturulan ve Trump’ın seçim kampanyasını yürüten Paul Manafort’la bağlantıları olduğu iddia ediliyor. 

1968 doğumlu Oleg Deripaska devlete ait bir alüminyum şirketinde yöneticilik yaparken, Sovyetler Birliği’nin çözülmesinden sonra bu sektörde yükselen isimlerden biri. Deripaska’nın serveti, daha sonra enerji, tarım, otomotiv gibi sektörlerde de büyümeye devam etti.

OFAC açıklamasında, Deripaska’nın kendisini Rus devletinden ayırmadığını söylediği ifade ediliyor ve bir diplomatik pasaporta sahip olduğu, Rusya’yı başka ülkeler nezdinde temsil hakkı taşıdığı vurgulanıyor. Açıklamada Deripaska’nın para aklamaktan soruşturulduğu ve rakiplerini tehdit etmek, bir kamu görevlisini illegal biçimde dinlemek, gasp ve alıkoyma gibi fiillerle suçlandığı kaydediliyor. Ayrıca bir kamu görevlisine rüşvet, bir işadamının öldürülmesi için talimat vermek, Rus mafyasıyla ilişki içinde olmak gibi iddialar da bulunuyor.

Basic Element, Deripaska’nın tüm şirketlerini kapsayan grup şirketi ve dünya çapında 200 bin çalışana sahip.

Deripaska’ya ait şirketlerden En+ Grup, Rusya’nın ikinci büyük otomotiv üreticisi GAZ’ın da ana hissedarı. Yine Deripaska’nın kontrol ettiği ve hakkında yaptırım kararı alınan EuroSibEnergo, Rusya’nın en büyük özel elektrik üretim şirketi. Kuban Agro ise Deripaska’nın yaptırıma uğrayan tarım şirketi. Rus oligark, Basel Aero üzerinden havalimanı işletmeciliği de yapıyor. Bunun haricinde sigorta ve inşaat şirketleri de olan Deripaska, aynı zamanda Rusya Sanayicileri ve Girişimcileri Derneği’nin Başkan Yardımcısı.

SNAPCHAT'İN SAHİBİ DE LİSTEDE 

Listede yer alan dikkat çekici isimlerden biri de Süleyman Kerimov. 1966 doğumlu Kerimov, Rusya Federasyonu Konseyi üyesi. OFAC açıklamasında Kerimov’un 2017 Kasım’ında Fransa’ya bildirimde bulunmadan ülkeye yüz milyonlarca euro getirdiği, geleneksel fon transferlerine ek olarak bavulunda bir seferde 20 milyon euro taşıdığı iddiasıyla iki gün gözaltında tutulduğu belirtiliyor. Açıklamada Kerimov’un villa satın alarak para akladığı iddia ediliyor. Forbes dergisinde yer alan iddiaya göreyse Kerimov, Fransa’ya soktuğu paranın yarısını bavulda getirdi.

Yine Forbes’a göre Rusya’nın en büyük altın üretim şirketi Polyus’un sahibi Kerimov’un kişisel serveti 6,6 milyar dolar. Polyus’un yıllık altın üretiminin 2,2 milyon ons, kanıtlanmış rezervinin de 70 milyon ons olduğu kaydediliyor. Kerimov ayrıca lüks perakende zinciri Aizel ve Snap üzerinden Snapchat’in de sahibi.

AİLE BOYU YAPTIRIMA UĞRAYAN GAZPROM TAŞERONU 

1973 doğumlu İgor Rotenberg, babası Arkadi Rotenberg ve amcası Boris Rotenberg’in 2014’te yaptırım listesine alınmasından sonra kendisi de OFAC listesine girdi. Rotenberg’ler Gazprom taşeronu Gazprom Bureniye’yi kontrol ediyor. OFAC açıklamasında İgor Rotenberg’in, babasının varlıklarını devraldığı, böylece petrol ve doğalgaz şirketi Gazprom Bureniye’nin yüzde 79 hissesinin babadan oğla geçtiği belirtiliyor. Amcası Boris Rotenberg ise şirketin yüzde 16 hissesine sahip.

Rotenberglerin şirketi, Storıygazmontaj (SGM Group) bünyesinde yer alıyor. SGM Group petrol, doğalgaz sondajı, boru hattı yapımı gibi enerji, altyapı taahhüt işleriyle uğraşıyor. Storıygazmontaj Rusya’nın en büyük 54. şirketiyken, en büyük uluslararası taahhüt şirketleri sıralamasında da 89. sırada.

PUTİN'İN ESKİ DAMADI DA LİSTEDE

Putin’in kızı Katerina Tihnova’nın eski kocası Kiril Şamalov da OFAC’ın listesinde yer aldı. Şamalov, Tihnova’yla evlendikten 18 ay sonra, petrol ve doğalgaz şirketi Sibur’un ana hissedarı oldu. 1 yıl sonraysa Gazprombank’tan 1 milyar dolardan fazla kredi aldı. Aynı yıl “Putin’le yakın ilişkide olan” Timçenko, Sibur’daki yüzde 17 hissesini Şamalov’a sattı. 

DEMİR-ÇELİK BARONU MİLLETVEKİLİ

Çelik ve cevher üretici Metalloinvest’in yüzde 30’luk payla ortağı Andrey Skoç da OFAC’ın yaptırım listesinde yer aldı. Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma’da milletvekili olan Skoç’un kişisel serveti, Forbes’a göre 5,1 milyar dolar.

Metalloinvest, dünyada kanıtlanmış en büyük ikinci demir cevheri rezervine sahip ve Rusya ve eski Sovyet ülkelerindeki en büyük cevher üreticisi. Rusya’nın demir cevheri üretiminin yüzde 39’unu, çelik üretiminin yüzde 7’sini Metalloinvest gerçekleştiriyor.

DERİPASKA'NIN ORTAĞI DA LİSTEDE 

Oleg Deripaska’nın alüminyum şirketi Rusal’den ortağı Viktor Vekselberg de OFAC’ın hedef aldığı isimler arasında yer aldı.  1957 doğumlu Vekselberg, Renova Group’un kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı.

Forbes’a göre 14,6 milyar dolar serveti bulunan Vekselberg, “ilk milyonunu” kullanılmış kablolardan çıkan hurda bakırdan elde etmiş. Orta ölçekli alüminyum tesisleri, boksit madeni alımlar yapıp 1996’da Sual’i kurduktan sonra 2007’de UC RUSAL’de Deripaska ile ortak olan Vekselberg, milyarder Mihail Fridman ve Leonard Blavatnik ile TNK-BP Oil’de de ortaklık kurdu. Vekselberg buradaki hissesini 2013’te 7 milyar dolara Rosneft’e sattı. Ardından İsviçreli Sulzer’e yatırım yaptı.

Renova, Vekselberg’in, alüminyum, enerji ve diğer faaliyetlerini kapsayan grup şirketi.